وقتی هیچ کس ما را نمی بیند؛یادداشتی به بهانه حذف ورزشکاران ایران از لیست دریافت کنندگان هدایای المپیک زمستانی

المپیک زمستانی 2018 از فردا در پیونگ چانگ کره جنوبی آغاز خواهد شد. در این رقابت ها بیش از 2950 ورزشکار از 92 کشور جهان در 15 گرایش ورزشی با هم به رقابت خواهند پرداخت و از قهرمانان و شرکت کنندگان در آن همانند حاضران در المپیک تابستانی تجلیل به عمل خواهد آمد. چند سالیست که با افزایش اهمیت بازاریابی در درآمدهای یک کمپانی در سطح بین المللی و همچنین افزایش اهمیت وجهه مثبت و اعتبار برای حضور پیوسته یک برند در هر بازاری، کمپانی های مختلف به عنوان شرکای تجاری کمیته بین المللی المپیک با این نهاد همکاری می کنند تا از این طریق بر اصولی مانند دوستی، صلح و رقابت در عین بزرگ منشی تاکید کرده باشند و چهره ای موجه تر از خود در بین مردم کشورهای جهان ترسیم کنند. در واقع این اهمیت ورزش در چنین ابعادیست که باعث می شود این کمپانی ها هزینه های سنگین تبلیغات به عنوان اسپانسرهای رسمی کمیته ملی المپیک را تقبل کنند و به دنبال نتیجه قطعی آن باشند. در دو دوره اخیر بازی های المپیک زمستانی و تابستانی، کمپانی کره ای سامسونگ به عنوان یکی از حامیان مالی کلیدی کمیته بین المللی المپیک، تلفن های هوشمندی با طراحی اختصاصی و به صورت کلکسیونی برای شرکت کنندگان در این رقابت ها تولید می کند و به عنوان هدیه در اختیار همه آنها قرار می دهد. با وجود قیمت تقریبا گران این گوشی ها برای کاربران عادی، اهدای نزدیک به 3000 دستگاه تلفن هوشمند از سوی یک شرکت بزرگ هزینه چندانی روی دست آنها نخواهد گذاشت اما می تواند برد تبلیغاتی بسیار گسترده ای برای آنها به همراه داشته باشد.

در مراسمی که برای رونمایی از تلفن های هوشمند اختصاصی بازی های المپیک زمستانی 2018 برگزار شد رییس کمیته بین المللی المپیک از اهمیت حضور سامسونگ به عنوان یک حامی مالی برای ورزشکاران و ایجاد محیطی برای ارتباط بین آنها و همچنین مدیریت دقیق تر برنامه های خود برای کسب مقام در بازی های المپیک گفت و مدیر منطقه ای سامسونگ نیز مراتب خوشحالی این شرکت را از اینکه می توانند در کنار نهادی بزرگ و فراگیر به ترویج اصول مهم اخلاقی و ورزشی بپردازند اعلام کرد. اما امسال همه این اقدامات دلنشین و رنگارنگ برای اندک ورزشکاران ایرانی حاضر در این مسابقات با تلخی همراه بود.

روز گذشته کمیته اجرایی بازی های المپیک زمستانی 2018 اعلام کرد به جز ورزشکاران دو کشور ایران و کره شمالی سایر شرکت کنندگان در این رقابت ها هدایای ویژه سامسونگ را دریافت خواهند کرد. دلیل چنین اتفاقی نیز “تحریم های سازمان ملل” علیه این دو کشور اعلام شد. بلافاصله پس از انتشار این خبر موجی از انتقادات در بین کاربران ایرانی در شبکه های مجازی به راه افتاد. بسیاری از آنها با یادآوری اقدامات مشابه شرکت های دیگر مانند اپل و اینتل از موقعیت کاربران ایرانی در جامعه بین المللی گفتند و گروهی دیگر هشتگ های اعتراضی با عنوان کمپین “نه به سامسونگ” برای تحریم خرید محصولت این شرکت به راه انداختند. پوشش گسترده رسانه های داخلی و شبکه های مجازی درباره این اتفاق به سرعت کمیته ملی المپیک ایران و حتی وزارت امور خارجه را به واکنش وادار کرد. کمیته ملی المپیک در نامه ای به مقامات برگزاری مسابقات از لزوم عذرخواهی از ورزشکاران ایرانی گفتند، ال جی به عنوان دیگر شرکت کره ای از اهدای تلفن های هوشمند پرچم دار و یک دستگاه تلویزیون به ورزشکاران ایرانی گفت و سفیر کره جنوبی به وزارت امور خارجه فراخوانده شده تا مراتب اعتراض رسمی دولت ایران به این کشور اعلام شود. به گفته وزارت امور خارجه در صورتی که واکنش مناسبی برای دلجویی از چهار نماینده ایران اتفاق نیفتند روابط تجاری کمپانی سامسونگ با ایران تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. طبیعتا سامسونگ نیز به این اتفاقات واکنش نشان داد. به گفته مقامات سامسونگ این شرکت نقشی در اهدای هدایا به ورزشکاران و حذف شرکت کنندگان ایرانی این مسابقات از فهرست دریافت هدایا نداشته است. با این حال به دلایل بسیار زیادی می توان نگاهی بدبینانه و به حق به همه این اتفاقات داشت.

در دوره قبلی برگزاری بازی های المپیک تابستانی در سال 2016 در ریودوژانیرو، هدیه سامسونگ به ورزشکاران حاضر در این مسابقات گوشی های اختصاصی شده گلکسی اس 7 اج بود. در آن زمان همه ورزشکاران بدون هیچ مشکلی این دستگاه ها را دریافت کردند و هیچ خبری از محروم شدن برخی از ورزشکاران به دلایل واهی مانند تحریم های سازمان ملل نبود. این در حالیست که پس از امضای تفاهمنامه “برنامه جامع اقدام مشترک” بین ایران و گروه 5+1 در سال 2015 هیچ تحریمی توسط سازمان ملل علیه ایران وضع نشده و ذکر “تحریم های سازمان ملل” برای گرفتن حق ورزشکاران ایرانی در این مسابقات کاملا بی معنی به نظر می رسد. دیگر نکته ای که در این بین قابل توجه است، ادعای سامسونگ مبنی بر نقش نداشتن این کمپانی در توزیع هدایاست. بدون شک اقدامی در این ابعاد یک شبه رخ نمی دهد و هماهنگی های گسترده ای برای مشخص کردن تعداد دستگاه های مورد نیاز به منظور هدیه دادن به ورزشکاران حاضر انجام می شود.

در حالی که پس از فشار بسیار زیاد رسانه های جهان علیه این اقدام نادرست کمیته اجرایی مسابقات و شرکت سامسونگ و عقب نشینی مسئولان بازی ها از حذف کردن ورزشکاران ایران از لیست دریافت کنندگان هدایا، باید گفت بر خلاف آنچه به نظر می رسد نقش سامسونگ در این ماجرا بسیار پر رنگ است. وضعیت بین المللی در سال های اخیر باعث شده همراه نشدن کمپانی های بزرگ با تصمیمات به ظاهر قانونی و در باطن سیاسی کشورها و نهادهای مختلف یک امتیاز ویژه برای آنها به حساب آید. پیش از این بارها مخالفت و تصمیم معکوس کمپانی های بزرگی مانند گوگل و مایکروسافت را علیه سیاست های دولت بسیار قدرتمندی مانند ایالات متحده را دیده ایم که در سایه قوانین شفاف، از تصمیمات بی ارتباط دولت پیروی نمی کنند. اما مهم تر از آن، اهمیت دادن به مردم ایران به عنوان گروهی بسیار بزرگ از کاربران سامسونگ است که در رفتار این شرکت مشاهده نمی شود. برای نمونه می توان هواوی را نام برد که در فاصله کوتاه باقیمانده تا پایان سال اقدام به برگزاری جشنواره فروش ویژه عید نوروز در ایران و برای کاربران ایرانی کرده است. بدون شک شرکتی مانند هواوی نیز در این بین به دنبال سود بیشتر از فروش محصولات خود در یک بازار مستعد است اما حداقل رفتار این کمپانی با مشتریان ایرانی خود نشان دهنده اهمیت قائل شدن برای آنهاست. در نظر گرفتن هدایایی بدون قرعه کشی برای هر خرید در کنار یک قرعه کشی جداگانه که همگی در بازه زمانی پیش از “عید نوروز” به عنوان یکی از قدیمی ترین و مهم ترین آداب و رسوم مردم ایران اتفاق می افتند نشان می دهند مردم ایران حداقل به عنوان شهروندان زنده یک کشور مورد احترام قرار گرفته اند.

اما همان طور که قبلا اپل اهمیتی برای خیل کاربران ایرانی خود قائل نشده و آنها را از همه حقوق یک کاربر محروم کرده و اینتل و انویدیا حتی برای دریافت اینترنتی درایو کارت گرافیک که مطمئنا هیچ تراکنش مالی متوجه آنها نخواهد کرد و در راه ساخت بمب اتم نیز از آن استفاده نخواهد شد دسترسی کاربران ایرانی به وب سایت های خود را مسدود کرده اند، سامسونگ نیز در این اتفاق با بی توجهی از کنار مردم ایران عبور کرد و چه بسا اگر فشار شخصیت های مطرح داخلی از جمله بازیگران و سیاستمداران نبود دلیلی برای پاسخگویی و پیگیری اتفاقات نیز نمیدید. ظاهرا مردم ایران باید در بازه های زمانی مختلف به یاد آورند که آنها در بین جمعیت 7.6 میلیادر نفری جهان جایی ندارند و هر کشور یا نهادی می تواند به هر دلیلی و با هر توجیهی آنها را از حقوقشان به عنوان یک انسان محروم کند.