آسیب شناسی ماینینگ اتریوم با کارت گرافیک

در سراسر دنیا ماینینگ با کارت گرافیک به یکی از سود آورترین کارها بدل شده است و هر دو شرکت NVIDIA و AMD بالای 90 درصد از محصولات خود را مستقیما به دست ماینر‌ها می‌رسانند. بعلاوه ماینینگ مسئول مستقیم گران شدن و کمیاب شدن کارت گرافیک و پاور‌های واتیج بالا در بازارهای ایران و سراسر دنیاست. واقعیت این است که تا زمانی که ارزش بیت کوین و مابقی رمز ارزها بالا باشد و بالا برود، این وضعیت بحرانی تا سالها ادامه پیدا خواهد کرد و در این میان دست گیمرها، رندرکاران، طراحان، و همچنین کاربران عادی کامپیوتر به کارت گرافیک نخواهد رسید. اینکه ماینینگ با کارت گرافیک تا چه مدت سود آور باقی خواهد ماند مشخص نیست، اما از آنجایی که بازار کریپتو کارنسی بسیار شکننده و دامنه نوسان آن بسیار بالاست، ممکن است هر لحظه سود آوری آن متوقف شود و در آن زمان، خیل عظیم کارت گرافیک‌های دست دوم ماین شده روانه بازار خواهد شد و بسیاری از کاربران خریدار این نوع کارت گرافیک دست دوم ماین شده خواهند بود.

مطلبی که در پیش رو می‌آید، نه تشویق به ماینینگ با کارت گرافیک است و نه تبلیغ ماینینگ؛ بلکه صرفا تلاشی است برای حفظ سلامت کارت گرافیک و آشنایی با مشکلاتی که ماینینگ می‌تواند برای کارت گرافیک ایجاد کند. امیدوارم با چند راهنمایی کوچک بتوانیم از رسیدن آسیب دائمی‌ به کارت گرافیک پیشگیری کنیم، تا آن کاربری که قرار است در آینده کارت دست دوم ماین شده را بخرد، صرفا یک کارت نیمه جانِ خراب و با حافظه‌های سوخته نصیبش نشود.

با هر پاوری ماین نکنیم

به دلیل امکان اتصال چند کارت گرافیک به صورت همزمان به یک منبع تغذیه باعث شده است تا تقاضا برای استفاده از پاور‌های واتیج بالا زیاد شود. درجه مصرف بهینه پاور در ماینینگ یکی از مهمترین اصول کاهش مصرف برق است، بنابراین نشان مصرف بهینه پلاتینیوم و یا گولد برای پاور یکی از شروط مهم است اما کافی نیست. آنچه که ما به صورت کلی توصیه می‌کنیم، استفاده از پاور‌های استاندارد است. اغلب پاور‌های بی نام و نشان و یا ارزان قیمت، حتی پاور‌های کلاس سروری، به دلیل عدم رعایت استاندارد‌های حیاتی و یا داشتن نوسان زیاد، تحت لود‌های شدید باعث آسیب رساندن به مجموعه سیستم شامل کارت گرافیک می‌شوند. درست است که پاور‌های کلاس گیمینگ برای ماین گران هستند، اما دلیل منطقی برای این گرانی وجود دارد و آنهم مجهز بودنشان به استاندارد‌های مناسب سیستم‌های گیمینگ است. دوستانی که در ماین حرفه ای – اما آشنایی زیادی با سیستم‌های گیمینگ ندارند باید بدانند توسعه و پیشرفت در سیستم‌های گیمینگ به حدی است که نمی‌توان قطعه ای مهم مانند کارت گرافیک را – که با فرض استفاده در سیستم‌های استاندارد گیمینگ طراحی و تولید شده اند – در ته انباری با پاور آشغالی دست دوم سروری HP ماین کرد و بعدش مدعی شد “من اصولی ماین کردم”!!!!

در مورد واتیج مورد نیاز برای هر کارت گرافیک، دوستان تحقیق کنید، به صرف اینکه مثلا GTX 1060 به میزان 110 وات مصرف دارد دلیل نمی‌شود همه ی GTX 1060‌های دنیا همین میزان مصرف داشته باشند! خیر، مدلهای رفرنس و مدلهای ارزان قیمت کارت گرافیک مصرف کمتری نسبت به مدلهای RGB دار و سری اورکلاک دارند. پس تحقیق کنید اون مدل خاص از کارت گرافیک شما چه میزان مصرفی دارد و پاور را بر اساس جمع پیش فرض مصرف گرافیک بعلاوه 400 وات مصرف سیستم تهیه کنید، نه بر اساس میزانی که شما با دستکاری نرم افزاری در حالت ماینینگ استفاده می‌کنید. ممکن است یک گرافیک 160 وات مصرف داشته باشد که شما این میزان را تا 100 وات کاهش دهید، اما مبنای خرید را بر اساس مصرف 160 واتی در نظر بگیرید.

کلام آخر، از پاور‌های واتیج بالای گیمینگ و برند‌های معتبر، مانند پاور‌های سری OCDG گرین، پاور‌های ROG ایسوس، پاور‌های سری HX برند کورسیر، سری Toughpower برند ترمالتیک، و سری گولد MWE کولر مستر استفاده کنید.

با تنظیمات کارت گرافیک آشنا شویم

برند‌های مختلف کارت گرافیک، هر کدام نرم افزار اختصاصی خود را برای اعمال تنظیمات کارت گرافیک دارند، شرکت ایسوس نرم افزار GPU Tweak، شرکت گیگابایت نرم افزار Aorus Engine، و شرکت MSI نرم افزار Afterburner را برای انجام تغییرات بر روی کارت گرافیک‌های خود طراحی و ساخته اند. به دلیل معروفیت و محبوبیت نرم افزار MSI Afterburner، و همچنین امکان استفاده از آن برای همه ی کارت گرافیک همه برند‌ها، ما تنظیمات را بر روی این برنامه نشان می‌دهیم. بدهی است این تنظیمات در همه ی این نرم افزار‌ها مشترک هستند و شما هر کدام را که مطابق با برند کارت گرافیک شماست می‌توانید استفاده کنید.

هر کارت گرافیک از سه بخش عمده:

• GPU یا پردازشگر اصلی
• RAM یا حافظه اصلی
• VRM یا مدار تغذیه

تشکیل شده است. پردازشگر اصلی GPU تاثیری در ماین اتریوم ندارد و می‌توان از فرکانس (سرعت) آن کم کرد. بخش حافظه RAM اصلی ترین بخش مورد استفاده در ماین اتریوم است. در حال حاضر کارت گرافیک‌های مجهز به 6 گیگابایت حافظه و یا بیشتر، می‌توانند در ماین اتریوم مورد استفاده قرار گیرند. بخش VRM هم مدار تغذیه کارت گرافیک است که 90 درصد توانمندی و ثبات آن در اختیار GPU است، بخشی که در ماینینگ تاثیر چندانی ندارد!

آنچه که ماینر‌ها باید توجه داشته باشد، این است که می‌بایستی تنظیم Core Clock و تنظیم Power Limit را تا تا حد ممکن کاهش دهند، و در عوض، تا حد استاندارد، تنظیم فرکانس RAM را برای افزایش Hash Rate افزایش دهند. بدین ترتیب میزان مصرف کلی کارت گرافیک کمتر خواهد شد، دمای آن پایین تر می‌آید، و میزان مصرف برق نیز کاهش پیدا می‌کند، و در عین حال توانایی هش ریت آن افزایش پیدا می‌کند.

هر کارت گرافیک، یک تنظیم بهینه برای ماین دارد که باید با آزمون خطا میزان مناسب این تنظیم را پیدا کنید. از سرچ گوگل هم می‌توانید بهره ببرید. از تست نرم افزار 3D Mark Time Spy نیز می توانید برای تست پایداری بهره بگیرید. برای مثال، کارت گرافیک RTX 2060 Super، و RTX 2070 Super عملکردی مشابه هم در ماینینگ اتریوم دارند. دو کارت RTX 2060 Super و RTX 2070 Super با افزایش 1100MHz+ فرکانس RAM به قدرتی حدود  44MH/s می‌رسند. کارت گرافیک RTX 2080 Ti نیز با همین میزان افزایش فرکانس RAM، به توانایی حدود 60MH/s می‌رسد. توجه داشته باشید تا می‌توانید فرکانس Core Clock و Power Limit را کاهش دهید تا مصرف کارت پایین آید.

برای کارت گرافیک‌های جدید مانند RTX 3070، می‌توان با افزایش 1200MHz+ فرکانس RAM، کاهش 502MHz- فرکانس GPU، و کاهش Power Limit تا 55%، توانایی Hash Rate آن از 51MH/s به حدود 61MH/s می‌رسد در حالی که، مصرف آن از 192 وات به 122وات کاهش پیدا می‌کند.

برای کارت گرافیک RTX 3090، نیز می‌توان با کاهش 502MHz- فرکانس Core Clock، و کاهش Power Limit به 77% می‌توان 250MHz+ فرکانس RAM را افزایش داد تا توانایی هشریت آن از 104MH/s به حدود 106MH/s افزایش پیدا کند. اما در کل این کارت گرافیک به همراه RTX 3080 به علت داغی بیش از اندازه RAM، نمی‌توانند افزایش فرکانس RAM را در طولانی مدت تاب آوری کنند مگر آنکه به درستی خنک شوند. 

تا خرخره RAM گرافیک را اورکلاک نکنیم

میزان اورکلاک (افزایش فرکانس) در هر کارت گرافیک متفاوت است، قرار نیست که شما مثلا سایت whattomine را نگاه کنید و اگر آنجا نوشته کارت RTX 3080 به میزان 94MH/s توانایی ماین دارد پس لابد شما هم باید حتما RAMهای کارت گرافیک RTX 3080 خود را آنقدر اورکلاک کنید تا خروجی آن به 94MH/s برسد. خیر، ممکن است رمهای گرافیک شما توانایی کمتری داشته باشد، آنچه که در این میان مهم است، پیدا کردن Sweet Spot برای کارت گرافیک خود شماست که ممکن است برابر، و یا کمتر از میزان حداکثر هش ریت ثبت شده در اینترنت باشد.

دقت کنید، اورکلاک RAM شمشیر دو لبه است، اولا در کارت‌ گرافیک گیمینگ، بخش اعظم (بیش از 90 درصد) VRM منحصرا به رگلاتوری GPU می‌پردازد، چرا که مهمترین بخش گرافیک در گیمینگ، همان GPU آن است، پس فرض شرکت‌ها بر این بوده به GPU اهمیت بیشتری بدهند و RAM آنچنان اهمیت زیادی ندارد، پس هم در زمینه مدار تغذیه و هم در زمینه کولینگ، بر روی RAM کمتر تمرکز کرده اند و از این بابت در ماینینگ تحت فشار بیشتری قرار می گیرد.

ماینرهای عزیز توجه کنند، عملا با این نوع کاربری (ماینینگ) تمرکز اصلی را بر این بخش از گرافیک که نسبت به GPU بی دفاع تر است گذاشته اید. طبیعی است فشار زیاد از حد به این بخش می‌تواند به آسیب رسانده به حافظه‌های RAM منجر شود. برای مثال کارت گرافیک‌های RTX 3080 و RTX 3090 هر دو از جدید ترین نسل از رمها یعنی GDDR6X استفاده می‌کنند که به هنگام ماینینگ، دمای این رمها بعضا به بیش از 110 درجه سانتیگراد و در صورت اورکلاک به 120 درجه هم می‌رسد.

فقط تصور کنید در دمای بالای 100 درجه، چیپ رم عملا در آستانه حالت مذاب است و اگر درست خنک نشود، و اگر سازنده کارت گرافیک شما به خوبی سینک خنک کننده را بر روی رمها متمرکز نکرده باشد، اگر شما سرعت فنها را پایین آورید، این موضوع می‌تواند به آسیب دائمی‌ و جبران ناپذیر منجر شود. حتما باید از طریق نرم افزار GPUz به بررسی و پاییش دمای رمها در دو کارت گرافیک RTX 3090 و RTX 3080 بپردازید. تلاش کنید دمای رمها پایین تر از 95 درجه سانتیگراد نگاه داشته شود، اگر چند مگاهش کمتر ماین کنید بهتر از این است که صد میلیون تومان کارت گرافیک را به فنا دهید. فراموش نکنید، شرکت‌های گارانتی با یک بررسی ساده متوجه نوع عملکرد و کارکرد شما از گرافیک می‌شوند و اگر تشخیص داده شود که رمهای گرافیک در اثر ماین دچار مشکل شده اند، به راحتی از زیر مسئولیت گارانتی شانه خالی می‌کنند.

رمهای گرافیک را خنک نگه داریم

خیلی از ماینر‌ها به خودشان افتخار می‌کنند که با کاهش مصرف کارت، دمای آن را پایین نگاه داشته و باعث شده اند تا فنهای کارت گرافیک در سرعت پایین کار کنند. آنها تصور می‌کنند، وقتی کارت خنک باشد و فنهای با سرعت کم بچرخند، استهلاک کمتر شده و کارت در استراحت به سر می‌برد و به قول گفتنی “اصولی ماین کرده اند”!

اما چیزی که بسیاری از ماینر‌ها متوجه نیستند این است که مدیریت فنهای کارت گرافیک‌های گیمینگ، بر اساس سنسور موجود در GPU کارت است، قطعه ای که در ماینینگ تاثیر مستقیم ندارد. وقتی Power Limit و فرکانس GPU را کاهش می‌دهید، دمای GPU کم می‌شود اما این موضوع ربطی به دمای RAM‌ها ندارد! پس دشوارترین کار در ماین، کنترل دمای رمها است و این مشکل اصلی است.

اغلب گرافیک‌ها که به چیپ حافظه GDDR6 مجهز هستند، همه فاقد حسگر دما برای سنجش دمای رمها می‌باشند. دقیقا این موضوع یعنی آن بخش از کارت گرافیک که به ماین مشغول است RAM است و آن فاقد سنسور دماست، و هیچ تاثیری در مدیریت سرعت فنهای گرافیک ندارد. پس تصور نکنید اگر دمای گرافیک مثلا 55 درجه است، و سرعت فنها به طور اتوماتیک پایین آمده پس لزوما کارت گرافیک خنک کار می‌کند: خیر! در همین شرایط ممکن است دمای رمها بیش از 90 درجه باشد و شما با گذاشتن فنهای گرافیک بر روی Auto عملا رمها را در شرایط بدون کولینگ قرار دادید.

توجه کنید که اگر گرافیک شما از رمهای GDDR6 استفاده می‌کند (RTX 3070, RTX 3060 Ti، RTX 3060، RTX 2080 Ti، RTX 2080، RTX 2070، RTX 2060 و مدلهای سوپر) همه فاقد حسگر سنجش دمای RAM هستند، پس با کاهش توان و دمای GPU، نباید مدیریت فنها روی Auto باشد و نباید اجازه ندهید سرعت فنها از یک حدی، کمتر کاهش پیدا کنند؛ حتما مدیریت فنها را خود بدست بگیرید و به صورتی دستی از کمتر شدن دور فنها جلوگیری کنید تا رمهای گرافیک نیز خنک باقی بمانند. سرعت فنها را هرچقدر که می‌شود از 70 درصد بالاتر نگاه دارید تا RAM‌ها نیز خنک شوند. هرچند بدون وجود سنسور دما فقط می‌توانید امیدوار باشید سازنده گرافیک از ترمالپد و سینک مناسبی برای خنک سازی رمها استفاده کرده باشد (ریویوهای مرتبط با کارت خود را بخوانید).

خوشبختانه گرافیک‌های AMD اکثرا سنسور دمای RAM دارند و از این نظر می‌توان با خیال راحت تری نسبت به ماین اقدام کرد چون می‌توانید دما را مشاهده و پایش کنید، اما اغلب گرافیک‌های Nvidia از این نظر کمبود دارند و چشم بسته باید امیدوار بود رمهایشان خنک باشد.

کلام آخر، اگر در آینده کسی آمد و گفت مثلا من RTX 3070 را در دمای 65 درجه “اصولی” ماین کردم بخندید چون آن دمای GPU بوده و نه دمای واقعی رمها که کارت زیر آن ماین شده است. فقط بدانید ایشان با کاهش دمای GPU و متعاقب آن کاهش سرعت فنها، عملا رمهای گرافیک را کباب کرده است.

اطراف گرافیک را خنک نگاه داریم

هرچقدر یک کارت رده بالاتر را برای ماین خریداری کنید، از نظر مصرف بیشتر و از نظر قیمت گرانتر است که هر دو در ماینینگ به ضرر شماست، اما در عوض کولینگ بهتری نصیبتان می‌شود و کولینگ بهتر یعنی احتمال اینکه آن کارت در ماین دوام بیاورد بیشتر است. اما آیا کولر خود کارت برای خنک کردن آن کافی است. پاسخ اگرچه در اغلب اوقات مثبت است اما کافی است هنگام کارکردن کارت گرافیک در حین ماین به پشت یا بدنه یا سینک آن دست بزنید، اگر میزان گرمای تولید شده در هرجای گرافیک به حدی بود که نتوانستید داغی آن را بر روی پوست خود تحمل کنید، بهتر است از فن‌های ثانویه برای ایجاد جریان هوا در اطراف کارت گرافیک بهره بگیرید. هرچه اطراف گرافیک خنک تر باشد، دمای تمام بخش‌های آن کاهش می‌یابد و این موضوع در طول عمر و دوام کارت گرافیک شما تاثیر مستقیمی‌ دارد.

نتیجه گیری

• استفاده از پاور‌های مرغوب و رده گیمینگ High End با توانی بیشتر از مصرف سیستم
• پرهیز از اصرار به اورکلاک حداکثری RAM گرافیک برای رسیدن به حداکثر Hash Rate
• پرهیز از قرار دادن مدیریت فنها به صورت اتوماتیک. (کنترل دستی سرعت فنها پیشنهاد می شود)
• استفاده از کارت گرافیک‌های رده بالا که سیستم کولینگ پیشرفته‌تری دارند
• خنک نگاه داشتن اطراف کارت گرافیک با نصب فن‌های کمکی در اطراف آن

با رعایت این موارد، تاب آوری و احتمال جان به در بردن کارت گرافیک از ماین، بیشتر خواهد بود.