بلک فرایدی چیست و چرا اجرای آن در ایران بی معنی است؟

در آمریکا به آخرین جمعه ماه نوامبر و یک روز پس از جشن شکرگزاری بلک فرایدی (Black Friday) یا همان جمعه سیاه می‌گویند. البته جمعه سیاه حالا تنها یک سنت مربوط به آمریکا نیست و شاهد آن هستیم که در کشورهای زیادی از جمله ایران نیز چنین اتفاقی در جریان است. اما در بلک فرایدی چه اتفاقی می‌افتد و چرا این اتفاق برای ایران کاربردی ندارد؟

بلک فرایدی چیست؟

در این روز با نام بلک فرایدی یا جمعه سیاه صاحبان کسب و کارها و فروشگاه‌های بر روی کالاهای خود تخفیفاتی گاهاً با درصد بسیار بالا اعمال می‌کنند تا مشتریان را به خرید محصولات خود ترغیب کنند. در کشورهای غربی این کار با دو هدف انجام می‌شود، اول اینکه مردم بتوانند با نزدیک شدن به سال نو میلادی، خریدهای مورد نیاز خود در آستانه کریسمس را با هزینه کمتری تهیه کنند و دو اینکه فروشگاه‌ها بتوانند انبار اجناس قدیمی خود را با حاشیه سود کمتر و البته با فروش بالاتر خالی کرده و با محصولاتی جدید به استقبال سال نو بروند.

حراج جمعه مربوط به صنف خاصی نبوده و از لوازم ضروری خانه گرفته تا گجت‌های الکترونیکی مشمول آن می‌شوند. در طول این سال‌ها و با بالارفتن رقابت میان فروشندگان شاهد آن بوده‌ایم که بلک فرایدی حتی زودتر از روز جمعه آغاز شده است. البته با روی کار آمدن فروشگاه‌های آنلاین و خریدهای اینترنتی عناوین جدیدی به روز و هفته حراج اضافه شده که Cyber Monday و Cyber Week نمونه‌هایی از آن به حساب می‌آیند. بخش بزرگی از سود سالانه فروشگاه‌های آنلاین مانند آمازون و eBay از فروش اینترنتی بدست می‌آید که در همین دوره انجام می‌شود.

چرا جمعه سیاه در ایران کاربرد ندارد؟

سنت Black Friday در طول این سال‌ها به کشورهای زیادی در سراسر جهان سرایت کرده است. کانادا، روسیه، فرانسه، انگلستان، هند و … نمونه‌هایی از کشورهایی هستند که بلک فرایدی در آنجا نیز با هیجان خاصی همراه است. البته در این میان کشورهایی مانند چین نیز هستند که مراسم مخصوص به خود را دارند. در چین 11 نوامبر (11/11) به عنوان روز مجردها نام‌گذاری شده و در این روز فروشگاه‌ها اجناس خود را با تحفیفات بسیار خوبی ارائه می‌کنند. با این حال، در ایران بلک فرایدی در ایران با نام‌های متفاوتی اجرا می‌شود و امسال نیز به دلیل نزدیک شدن زمان آن به نهم آذر (9/9/99) شاهد آن هستیم که بسیاری از فروشگاه‌ها تخفیفات خود را در آن تاریخ اعمال خواهند کرد. اما آیا خرید کردن در این روزها ارزشمند است؟

به اسم مشتری به کام فروشنده

با رونق گرفتن کسب و کار فروشگاه‌های اینترنتی در ایران شاهد ظهور بلک فرایدی در آنها نیز بودیم. در سال‌های کمی دور مانند زمانیکه بامیلو یکی از فروشگاه‌های پرطرفدار آنلاین در کشور بود، تخفیف‌های بسیار خوبی از آن در این روز تحت عنوان “حراجمعه” ارائه می‌شد. اما متأسفانه به دلیل آنکه این فرهنگ به درستی در میان کسب و کارها جا نیفتاده، شاهد شکل‌گیری نوع عجیبی از بلک فرایدی در ایران هستیم.

به عنوان مثال، تعدادی از فروشگاه‌های سوددجو که به چیزی به غیر از درآمد خود فکر نمی‌کنند، چند روز پیش از بلک فرایدی قیمت محصولات خود را به شکل عجیبی بالا می‌برند، سپس در روز موعود این اجناس را با درصدی از تخفیف به گونه‌ای برای کاربران ارائه می‌کنند که قیمت نهایی آن از قیمت گذشته کالا بالاتر باشد. بدین ترتیب خریدار را در توهم خرید یک محصول با تخفیفی باورنکردنی قرار می‌دهند و در عین حال، سود بسیار چشمگیری از فروش اجناس با قیمت بالاتر به جیب می‌زنند. در این این سبک از جمعه سیاه، فروشنده سوددجو تنها برنده ماجرا است.

زمان برگزاری Black Friday

معمولا بلک فرایدی همزمان است با اولین روزهای آذر ماه. این موضوع از آن جهت که نزدیک به سال جدیدی میلادی بوده، برای شهروندان غربی نکته مثبت است و اقشار کم درآمد می‌توانند با استفاده از این تخفیفات لوازم مورد نیاز خود را با قیمت پایین‌تر خریداری کنند. اما اوایل آذر زمان خاصی برای خرید شهروندان ایرانی نیست. چراکه هنوز زمان زیادی تا پایان سال و خریدهای آن دوره باقی مانده است. حتی باتوجه به اینکه در اولین روزهای آذر به سر می‌بریم نمی‌توان این اتفاق را به حراج‌های آخر فصلی ربط داد.

با تمامی این اوصاف،  در سرزمین ما از سالیان گذشته فرهنگی تحت عنوان “جشن نیکوکاری” مرسوم بوده که در آن پیش از شروع سال جدید تحصیلی و سال جدید شمسی دسته‌های مختلفی از افراد جامعه در حد توان خود به اقشار نیازمند کمک‌رسانی می‌کردند. بنابراین جا دارد مسئولین، کسبه و تمامی افراد مرتبط با شرایط مذکور با بسط دادن هدف بلک فرایدی با فرهنگ نوع دوستانه جشن نیکوکاری، اقدام به برگزاری آن در شرایط مناسب و با اهداف غیرشخصی و سودجویانه کنند.

تجربیات شما از خریدهای روز جمعه سیاه چگونه بوده و آیا در این سال‌ها موفق شده‌اید خریدی با تخفیف واقعی خریداری کنید؟ آیا از نظر شما ایده برگزاری رویدادی مشابه در زمان مناسب برای کاربران ایرانی با هدف بالا بردن ارزش‌های چنین رویدادی شدنی است؟