تنظیمات پیشنهادی برای پیشگیری از جریان کشی پردازنده ضریب باز نسل 13 و 14 اینتل

مقدمه: حدود 2 ماه پیش اخباری به رسانه‌های سخت افزاری در سراسر جهان درز کرد که تعداد زیادی از پردازنده‌های آسیب دیده Core i9 نسل 13 و 14 اینتل، به نمایندگی این شرکت در کره جنوبی تحویل داده شده است. این خبر شوکه کننده از آن جهت حائز اهمیت است که پردازنده‌های اینتل خرابی بسیار کمی‌دارند و به سختی دچار مشکل می‌شوند.

طبق گزارش ZDNet Korea روزانه ده‌ها پردازنده مشکل دار Core i9 نسل 13 و 14 اینتل به گارانتی تحویل داده می‌شوند. در اکثر موارد، مشکل این پردازنده‌های آسیب دیده شامل عدم ثبات در فرکانس پیش فرض، کرش کردن سیستم به هنگام اجرای بازی‌های مبتنی بر موتور Unreal Engine، و همچنین بروز خطای Not Enough Video Memory است.

پس از این گزارش‌ها، شرکت اینتل وارد عمل شده و تلاش کرده است تا با عیب یابی، مشکل را حل کند. اما تا به امروز، متاسفانه شرکت اینتل نتوانسته است هیچ ارزیابی دقیقی از ریشه ایجاد این مشکل بدست آورد.

تنها مسئله ای که به نظر شرکت اینتل دلیل محتمل بروز این حادثه برای پردازنده‌های ضریب باز نسل 13 و 14 است، جریان کشی بیش از حد از VRM مادربرد و در نتیجه، Degrade کردن و کاهش شدید کیفیت پردازنده است.

چرا پردازنده‌ها Degrade می‌کنند؟

شرکت اینتل پس از بررسی متوجه شده است که پردازنده‌های ضریب باز، به دلیل تنظیمات VRM مادربرد، از آنچه که بیشتر نیاز دارند، از مدار تغذیه جریان می‌کشند. در نتیجه، شرکت اینتل با شماتت سازندگان مادربرد، آنها را مقصر بروز این حادثه اعلام کرده است.

این درحالی است که به صورت تاریخی، تقریبا از نسل 7 به بعد، شرکت اینتل به سازندگان مادربرد همیشه اعلام می‌کرده است که پردازنده آنها، مادامی‌که اورکلاک نشود، جریانی بیش از آنچه که مورد نیازش است، نخواهد کشید. بدین ترتیب، سازندگان مادربرد همیشه آمپراژی نامحدود در اختیار پردازنده قرار می‌دادند، با علم به این نکته که پردازنده صرفا به اندازه نیاز خود از آمپر مازاد بهره‌مند می‌شود.

اما در حال حاضر، عیان شده است که پردازنده‌های ضریب باز نسل 13 و 14، علی الخصوص Core i9ها، بدون توجه به نیاز، تمام جریان در اختیارشان را مصرف می‌کنند. این موضوع حتی در زمان بی کاری پردازنده اتفاق می‌افتد و به سرعت باعث کاهش کیفیت سیلیکون و Degrade شدن پردازنده می‌شود.

این موضوع در نسل‌های پیشین پردازنده‌ها اتفاق نمی‌افتاد، مگر در زمان اورکلاک غیر اصولی. اینکه چرا این پردازنده‌ها در حالت پیش فرض، بدون اورکلاک، حتی در زمان بیکاری، چنین کاری می‌کنند، مسئله ای است که اینتل بر روی آن باید کار کند.

اما مشکل فقط به این موضوع محدود نمی‌شود. برخی از پردازنده‌های Core i9 نسل 13 و 14 اینتل، در همان روز اول که استفاده می‌شوند، ناپایدار هستند. در یک بررسی انجام شده، از هر 10 پردازنده Core i9 نسل 14 اینتل فقط 4 عدد، به صورت کاملا پایدار بر روی سیستم عملکرد نرمالی دارند.

شرکت اینتل در مورد این دسته از پردازنده‌ها که از همان ابتدا مشکل بی ثباتی و BSOD دارند، صحبتی به میان نیاورده است و صرفا توصیه به مراجعه کاربر به گارانتی می‌کند. مشکلی که به نظر می‌رسد برای این دسته از پردازنده‌ها، که به صورت Out of Box بی ثبات هستند، کیفیت ساخت پایین است.

بر کسی پوشیده نیست که پردازنده‌ها کیفیت یکسانی ندارند. بافت سیلیکون، بسته به اینکه از کدام بخش از استوانه سیلیکن بریده شده باشد، می‌تواند کیفیت خیلی خوب، متوسط و یا کیفیت پایین باشد. هر چه کیفیت بالاتر باشد، پردازنده می‌تواند با ولتاژ کمتر به فرکانس‌های بالاتر دست یابد.

در حال حاضر می‌توان حدس زد هرچه پیشتر می‌رویم، شرکت اینتل نمی‌تواند پردازنده‌های رده بالای Core i9 را صرفا از بخش خوش بچ سیلیکون بسازد و در نتیجه، برای این دسته از پردازنده‌ها، به استفاده از بخش‌های متوسط رو به پایین سیلیکون روی آورده است.

این موضوع باعث شده، محصول نهایی، نتواند عملکرد مورد انتظار را به صورت پیش فرض ارائه کند. گزارشهایی که در ارتباط با این دسته از پردازنده‌ها وجود دارد، بیشتر منطقه ای است تا عمومی. بنابراین فقط در برخی کشورها شایع است.

خوشبختانه تا به امروز، اخباری مبنی بر وجود این دسته از پردازنده‌ها در ایران مشاهده نشده است، بنابراین فعلا پردازنده‌های Core i9 داخل ایران از کیفیت مطلوبی برخوردارند.

راه حل‌های رفع مشکل:

کاربران حرفه‌ای، یوتیوبرها، و همچنین شرکت اینتل راهکاری‌های مختلفی را برای پیشگیری از بروز این مشکل ارائه کرده اند. در این میان، شرکتهای ایسوس، گیگابایت و ام اس آی، یک بایوس جدید حاوی پروفایل پیش فرض اینتل ارائه کرده اند که با کاهش عملکرد پردازنده، سعی در استاندارد سازی مدار تغذیه مادربرد برای پردازنده دارد. این پروفایل بعدها مشخص شد که ربطی به پیشنهاد اینتل ندارد و همچنان خلاف نظرات شرکت اینتل است.

به دلیل کاهش عملکرد پردازنده، کاربران نیز از این پروفایل جدید استقبال نکردند. بنابراین هنوز، راه حل خوب و جهان شمولی برای رفع و پیشگیری مشکل ارائه نشده است.

شرکت اینتل در حال مذاکره با سازندگان مادربرد است تا ظرف 10 روز آینده بتواند با ارائه یک بایوس جدید، به صورت پیش فرض، تمام پردازنده‌ها را بر اساس پروفایل Baseline اینتل در مادربردها راه اندازی کند.

راه حل پیشنهادی:

آنچه که اینتل انتظار دارد سازندگان مادربرد انجام دهند را در جدول فوق مشاهده می‌کنید. تا به امروز هیچ یک از سازندگان مادربرد در هیچ مدلی از مادربردها و در هیچ کدام از پروفایل‌های در دسترس، این تنظیمات را بدین صورت اعمال نکرده اند.

از آنجایی که دست سازندگان مادربرد، برای رگلاسیون و اعمال تنظیمات مدار تغذیه همیشه باز بوده است، هر برند بنا بر طراحی اختصاصی مادربردهای خود، تنظیمات دلخواه خود را – که بر اساس آن توانسته است پردازنده را در عین کارایی بالا به ثبات برساند، اعمال می‌کرده است.

حال اینتل این تنظیمات را اعلام کرده، که فقط برخی از آنها توسط کاربر قابلیت اعمال دارد، و برخی دیگر از این تنظیمات، از دسترس کاربر خارج است. بنابراین تصور نکنید بر اساس این دستور العمل می‌توانید خود نسبت به اعمال تنظیمات اقدام کنید.

علی الخصوص دستکاری دو آیتم AC/DC Load Line برای تطبیق با دستورات اینتل، وابسته به آیتم دیگری به نام Load line Calibration است که هر سازنده مادربرد بر اساس طراحی مادربرد خود، آنها را تنظیم کرده است. این تنظیم بر اساس خروجی دستگاهی به نام VRTT بوده که اینتل در اختیار هر شرکت قرار داده است.

بنابراین کاربر نمی‌تواند این تنظیمات را خود انجام دهد. دستکاری این تنظیمات، بدون دانش و بدون در اختیار داشتن دستگاه VRTT، نه تنها دشوار، بلکه به دلیل ساختار متفاوت طراحی VRM مادربردها، عملا امکان ارائه یک ستینگ واحد را از بین می‌برد.

با این حال، می‌توان، تعداد 3 تنظیم را، که از نظر نگارنده نسبت به بقیه واجبتر است و حداقل تاثیر را در کاهش Performance پردازنده دارد، اعمال کرد.

در مادربردههای ایسوس این سه تنظیم را می‌توان در حالت Advanced بایوس، در سربرگ Ai Tweaker، گزینه Internal CPU Power Management پیدا کرد.

برای پردازنده‌های Core i9 14900KS و Core i9 13900KS این تنظیمات را اعمال کنید:

برای پردازنده‌های Core i9 14900K و Core i9 13900K این تنظیمات را اعمال کنید:

 برای پردازنده‌های Core i7 14700K و Core i7 13700K این تنظیمات را اعمال کنید:

برای پردازنده‌های Core i5 14600K و Core i5 13600K این تنظیمات را اعمال کنید:

در صورتی که نسبت به اورکلاک پردازنده‌های I5 نسل 13 و 14 اقدام کرده اید، میزان واتیج Long/Short نباید بیش از 220 وات تنظیم شود.

بر اساس تست های لابراتوار مجله سخت افزار، تنظیمات فوق، حداقل تاثیر را بر روی کارایی پردازنده می‌گذارد، و در عین حال، از سقف مجاز اینتل فراتر نمی‌رود.

تصورات غلط:

1. من پردازنده‌ام را آندرولت کردم پس مشکلی پیش نمی‌آید!

آندرولت کردن پردازنده اگرچه به کاهش مصرف و دما کمک می‌کند، اما بدون این تنظیمات، همچنان پردازنده از آسیب احتمالی در امان نخواهد بود. پس حتما حتی در صورت آندرولت، این تنظیمات را اعمال کنید.

• دمای پردازنده من عالی است پس جای نگرانی ندارد!

دمای پردازنده، هرچقدر خوب باشد، ارتباطی با موضوع جریان کشی پردازنده نداشته و بایستی حتما تنظیمات فوق جهت پیشگیری از Degrade شدن پردازنده اعمال شود.

• من واترکولر خفن Custom دارم و دمای عالی، پس پردازنده من دچار مشکل نمی‌شود!

اگرچه واترکولرهای مدار باز، عملکرد کولینگ قویتری دارند، اما بازهم ارتباطی با این مشکل ندارد، و تمام کاربران، با هر دمایی، با هر نوع کولری، می‌بایستی به جهت پیشگیری از Degrade شدن پردازنده، این تنظیمات را اعمال کنند.

• من میخوام از تمام 400 وات توان در دسترس پردازنده Core i9 خود استفاده کنم!

بر اساس توصیه‌های اینتل، این میزان توان مصرفی خارج از استاندارد تعریف شده است و باعث Degrade شدن پردازنده می‌شود، فارغ از اینکه چه نوع کولر یا چه نوع تنظیماتی استفاده کرده باشید، نباید فراتر از واتیج تعریف شده توسط اینتل از پردازنده استفاده کنید!

• من با کاهش Load Line Calibration توانسته ام مصرف و دما را کاهش دهم!

ستینگ Load Line Calibration بر اساس طراحی VRM مادربرد و در تراز با پردازنده باید تنظیم شود. این تنظیم برای هر پردازنده می‌تواند متفاوت باشد. و اگرچه دستکاری آن ممکن است به کاهش دما و ولتاژ ورودی پردازنده کمک کند، اما کوچکترین اشتباه در تنظیم آن می‌تواند باعث بی ثباتی پردازنده شود پس بهتر است، آن را بر روی حالت Auto قرار داده و به جای آن، تنظیمات فوق را اعمال کنید.

• من این تنظیمات را اعمال نکردم و تاحالا هیچ مشکلی برای پردازنده ام بوجود نیامده!

فرایند Degrade شدن پردازنده زمان بر است و اگرتا به امروز برای پردازنده شما مشکلی پیش نیامده، گارانتی و ضمانتی وجود ندارد که فردا، یک ماه دیگر، و یا یک سال دیگر هم پیش نیاید. ممکن است این اتفاق بیفتد پس بر اساس اصل پیشگیری بهتر از درمان است، عقل حکم می‌کند، تا جای ممکن جریان (آمپراژ) و توان (واتیج) در دسترس پردازنده را مطابق با استاندارد اینتل تنظیم کنیم.

• دمای پردازنده من همیشه بالای 95 درجه بوده آیا به پردازنده من آسیب وارد شده؟

خیر، اولا این موضوع لزوما ارتباطی با مشکل پیش آمده ندارد و به صرف اینکه تا به امروز کولر مناسبی نداشتید، به این معنی نیست که به پردازنده شما آسیب رسیده است. اگر کولر شما ضعیفتر از نیاز پردازنده شماست، میزان واتیج را برای دو تنظیم Long/Short Duration package power limit به اندازه ای کاهش دهید تا دمای پردازنده فراتر از 87 درجه نرود. برای مثال اگر پردازنده شما 253 وات باید تنظیم شود، این واتیج را بر روی 200 یا 180 وات تنظیم کنید تا کولر شما بتواند پردازنده را خنک کند. بدیهی است تا زمانی که توانایی مالی برای تهیه کولر مناسب داشته باشید، پردازنده با عملکرد ضعیفتری کار خواهد کرد.

• من پردازنده ضریب بسته نسل 13 و 14 دارم، آیا بازهم لازم است این تغییرات را انجام دهم؟

بهتر است حتی برای پردازنده های ضریب بسته نیز، نسبت به اعمال این سه تغییر اقدام کنید.

• من پردازنده نسل 12 اینتل Core i9 دارم، آیا لازم است این تغییرات را اعمال کنم؟

اگرچه تا به امروز گزارشی در مورد خرابی پردازنده های Core i9 نسل 12 اینتل بدست نیامده، اما ضرری ندارد آنها را اعمال کنید.