قسمت دوم: نوستالژی مرور کارت گرافیک های ATI/AMD از ابتدا تا کنون

با قسمت دوم از “نوستالژی مرور کارت گرافیک های AMD/ATI از ابتدا تا کنون در خدمت شما عزیزان هستیم. در مطلب نخست تا کارت گرافیک ATI Radeon 9700 Pro (2002) را مرور کرده و توضیحاتی را در ضمن ارائه تصاویر وارد کردیم. هم اینک با قسمت دوم این مطلب جذاب با همراه باشید.

(ATI Radeon 9800 Pro (2003

سرعت تغییر ظاهر و معماری در کارت گرافیک های ATI مقداری کمتر از جیفورس ها بود. انویدیا پله پله در حال کاهش لیتوگرافی بوده و ضمن آن نیز گوشه چشمی به ظاهر محصولات خود داشت. در سال 2003 این کمپانی Radeon 9800 Pro را معرفی کرد. برای نخستین بار ظاهر کولر تغییر یافته بود. در تلاش برای مبارزه با کارت گرافیک Radeon 9700 انویدیا کارت گرافیک GeForce FX 5800 را رونمایی کرده بود. عملکرد GeForce FX 5800 به نسبت Radeon 9700 به نسبت بالاتر بود و شاید به همین علت ATI از کارت گرافیک ATI Radeon 9800 Pro در فاصله زمانی نه چندان زیاد پرده برداشت. این کارت گرافیک از تراشه R350 استفاده می کرد و می توانست شکاف به وجود آمده را پر نماید. این محصول 256 مگابایت حافظه اختصاصی را در اختیار داشت و علاوه بر آن فرکانس هسته به نسبت R300 نیز افزایش یافته بود.

(ATI Radeon X800 XT (2004

رقابت بین ATI و Nvidia ادامه داشت و در کنار معرفی GeForce 6800 این کمپانی نیز ATI Radeon X800 XT را رو کرد. این کارت گرافیک از یک معماری نوین و تراشه R420 بهره می برد. تعداد 16 عدد Pixel Pipelines، تعداد 16 بلوک TMU و 16 بلوک ROP در این تراشه استفاده شده اند. این بلوک ها با 6 واحد Vertex Shaders کامل شدند. این محصول به 256 مگابایت حافظه GDDR3 مجهز شده بود که از یک رابط 256 بیتی استفاده می کرد. این شرکت از یک روش فشرده سازی داده بهره گرفته بود که 3Dc نام داشت. بدین ترتیب افزایش پهنای باند و بهره وری بهتر از آن اتفاق افتاد. رقابت بین X800 XT و GeForce 6800 فوق العاده شدید بود، اما در پایان، کارت گرافیک Nvidia برنده آن زمان بود. شایان ذکر است که ATI Radeon X800 XT نخستین محصولی بود که از فناوری CrossFire پشتیبانی می کرد.

(ATI Radeon X700 XT (2004

در همان سال AMD کارت گرافیک Radeon X700 XT را معرفی کرد. این محصول کمی پس از ATI Radeon X800 XT معرفی شد. این محصول از تراشه ای با نام RV410 استفاده می کرد و به واقع دارای نیمی از امکانات پردازشی X800 XT بود. این محصول در یک فرآیند 110 نانومتری تولید شده بود و فرکانس های آن دقیقا مشابه با X800 XT بودند. 8 واحد ROP، تعداد 8 واحد TMU و 8 خط لوله پیکسلی در آن به کار رفته بود. این کارت گرافیک به منظور رقابت با Nvidia GeForce 6600 معرفی شده بود.

(ATI Radeon X850 XT PE (2004

و باز هم در اواخر سال 2004 این کمپانی کارت گرافیک پرچمداری را رونمایی کرد. کانادایی ها که فکر می کردند از آمریکایی ها عقب مانده اند، Radeon X850 XT PE را روانه بازار کردند. این محصول از تراشه R480 برخوردار بود. عملکرد کلی این کارت گرافیک مقداری بیش از Radeon X800 XT بود. هدف ATI رقابت کامل با کارت گرافیک GeForce 6800 بود. این محصول از ترانزیستورهای 130 نانومتری استفاده می کرد.

(ATI Radeon X1800 XT (2005

در سال 2005 این کمپانی X1800 XT را با استفاده از تراشه گرافیکی R520 معرفی کرد. این کارت گرافیک از فناوری Shader Model 3.0 پشتیبانی می کرد و فرآیند تولید 90 نانومتری TSMC را یدک می کشید. X1800 XT گل سر سبد تراشه R520 بود و تعداد 16 عدد Pixel Pipelines، تعداد 8 واحد Vertex Shaders، تعداد 16 بلوک TMU و 16 بلوک ROP در آن استفاده شده بود. دو رابط 128 بیتی برای این کارت گرافیک در نظر گرفته شده بود. این محصول به همراه 256/512 مگابایت حافظه اختصاصی از نوع GDDR3 معرفی شد. فرکانس هسته در آن به 625 مگاهرتز می رسید. کارت گرافیکی بسیار رقابتی در مقابل جیفورس 7800 GTX انویدیا بود.

(ATI Radeon X1900 XTX (2006

کارت گرافیک X1900 XTX در سال 2006 معرفی شد. این محصول از تراشه R580 استفاده می کرد و تفاوت اصلی آن با X1800 XT در تعداد Pixel Pipelines ها و واحدهای محاسبات چند ضلعی بود. بسیاری از منابع در هر دو محصول یکسان بودند. با این وجود نتایج مختلف و جالب توجهی از آن بدست آمد. ATI Radeon X1900 XTX در برخی از بازی ها تا 3 برابر بهتر از X1800 XT عمل می کرد و گاهی نیز عملکردی نزدیک به X1800 XT داشت. در همان سال کمپانی کاندای ATI متحمل ضرر و زیان های بسیار شده بود و بارها بازی را به انویدیا واگذار کرده بود. این شرکت به ناچار سهام اصلی خود را به AMD واگذار کرد به این امید که بتواند در صحنه رقابت باقی بماند.

(ATI Radeon X1950 XTX (2006

مجددا در همان سال (2006) کمپانی ATI فرآیند خود را به تولید 80 نانومتری کاهش داده و X1950 XTX سر برآورد. تراشه RV580+ قلب تپنده این محصول بود و تغییر چندانی در آن روی نداد. اما فرکانس هسته از نسخه RV580 بالاتر بود. افزون بر آن این کمپانی از فناوری GDDR4 استفاده نمود که عملکرد کلی حافظه را به طور چشمگیری افزایش داد. این محصول نیز عمر چندانی نداشت چرا که به سرعت با با کارت گرافیک Radeon HD 2000 جایگزین شد.

(ATI Radeon HD 2900 XT (2007

در سال 2007 انویدیا معماری TeraScale را به همراه Radeon HD 2900 XT معرفی نمود. این کارت گرافیک نخستین محصول پس از ادغام ATI و AMD بود که روانه بازار شد. این محصول به سایه زن یکپارچه مجهز شده بود و Pixel Shader 4.0 و  Microsoft DirectX 10.0 را تحت پوشش خود داشت. سیلیکون R600 دارای پرچمداری با نام HD 2900 XT بود. کارت گرافیک Radeon HD 2900 XT شامل ویژگی های شتاب دهنده ویدیویی مشابه به عنوان GPU های قدیمی تر AMD است. R600 GPU  در یک فرآیند 80 نانومتری تولید شده بود و در مجموع دارای 320 پردازنده جریانی، 16 واحد TMU و 16 واحد ROP بود. 512  گیگابایت حافظه GDDR3 و یا 1 گیگابایت GDDR4 در آنها نصب شده بود. این محصول، کارت گرافیک GeForce 8800 GTX را پیش رو داشت.

(ATI Radeon HD 3870 (2007

پس از آن در سال 2007 این شرکت کارت گرافیک HD 3870 را جایگزین Radeon HD 2900 XT کرد. این محصول از لیتوگرافی 55 نانومتری بهره می برد و AMD رابط حافظه بهینه شده خود به همراه استقرار در اسلات PCIe 2.0 را بدان افزود. سیلیکون R670 در اینجا معرفی گشت و UVD از جمله موتورهای مهم رمزگشایی بود. افزایش ناگهانی فرکانس از جمله عوامل برتر در آن بود.

(ATI Radeon HD 4870 (2008

با وجود آنکه HD 3870 و Radeon HD 2900 XT موفق به کنترل رقابت و رویارویی با انویدیا شده بودند، اما این شرکت همچنان جای خالی یک کارت گرافیک رده بالا را احساس می کرد. یک کارت گرافیک در سطح بالا که توان رقابت با پرچمدارن انویدیا را داشته باشد. در همین راستا در سال 2008 کارت گرافیک ATI Radeon HD 4870 معرفی شد. این محصول از تراشه گرافیکی RV770 استفاده می کرد که در همان لیتوگرافی 55 نانومتری تولید شده بود. این تراشه دارای 800 پردازنده جریانی، 40 واحد TMU و 16 واحد ROP متصل به هم 512 مگابایت یا 1 گیگابایت حافظه در رابط 256 بیتی بود. فرکانس پردازنده گرافیکی نیز 750 مگاهرتز بود و پهنای باند به طور چشمگیری افزایش یافته بود. این محصول رو در روی GTX 280 قرار داشت که قیمت تا حدودی سرنوشت ساز شد.

(ATI Radeon HD 4890 (2009

در سال 2009 شاهد عرضه یک کارت گرافیک به یاد ماندنی از AMD/ATI بودیم. ای تی آی و AMD از سیلیکون RV770 تجربه ای در زمینه اورکلاک دریافت کرده بودند که در سیلیکون RV790 نهادینه کردند. این کارت گرافیک تا 100 مگاهرتز سریعتر از ATI Radeon HD 4870 است.  همچنان برخی از ویژگی ها در هر دو سیلیکون مشترک بود.

(ATI Radeon HD 5870 (2009

ATI Radeon HD 4890 عمر چندانی به عنوان پرچمدار نداشت و در همان سال این شرکت کارت گرافیک ATI Radeon HD 5870 را معرفی کرد. این محصول از معماری جدید TeraScale II استفاده می کرد و برای پشتیبانی از DirectX 11 طراحی شده بود. آرایه های ورودی در دستورالعمل های پردازنده های جهانی بسیار افزایش یافته بود. 1600 پردازنده جریانی، 80 واحد پردازش بافت، و 32 واحد ROP نیز در آن به خدمت گرفته شده بود. فرکانس هسته در آن به 850 مگاهرتز افزایش یافته بود و 1 گیگابایت حافظه GDDR5 در آن نصب شده بود. یک رابط 256 بیتی و ترانزیستورهای 40 نانومتری از جمله دیگر ویژگی های این محصول بودند. این کارت گرافیک برای مدتی سریع ترین GPU در جهان بود.

(AMD Radeon HD 6970 (2010

در سال 2010 کارت گرافیک  AMD Radeon HD 6970 معرفی شد. در سال 2010 کمپانی AMD با حذف نام ATI دیگر از این نام در محصولات خود استفاده نکرد که در مقدمه قسمت اول به دلیل آن اشاره شد. Radeon HD 6970از جمله پرفروش ترین کارت گرافیک های موجود در بازار است. این شرکت متوجه شد که Cypress GPU را ناتوان از حفظ پردازنده های جریانی در کار است. برخی از هسته ها در گذشته بیکار بودند و برای جلوگیری از این اتفاق AMD از معماری نوین TeraScale 3 استفاده کرد. AMD Radeon HD 6970 پرچمدار سری 6000 بود و در قلب آن 1536 هسته پردازنده جریانی، 96 واحد پردازش بافت، و 32 واحد ROP وجود داشت. ترانزیستورهای آن 40 نانومتری بودند و یک رابط 256 بیتی در کنار 2 گیگابایت حافظه GDDR5 موجود بود.

(AMD Radeon HD 7970 (2011

دومین کارت گرافیک پر فروش این کمپانی را می توان Radeon HD 7970 دانست. در سال 2011، AMD معماری TeraScale خود را پشت سر نهاد و با الگویی بهبود یافته مانند معماری RISC را مد نظر قرار داد. AMD به دنبال پردازنده ای بود که علاوه بر بازی ها در زمینه GPUGP نیز عملکردی مناسب را نمایش دهد. AMD Radeon HD 7970 به عنوان پرچمدار این دوره به وضوح عملکردی بهبود یافته را نمایش میداد و برای نخستین بار از فناوری GCN در کارت های AMD استفاده شد. این کارت گرافیک دارای 2048 پردازنده جریانی، 128 واحد TMU و 32 واحد ROP بود. ترانزیستورهای آن از معماری 28 نانومتری بهره می بردند. این کارت گرافیک دارای فرکانس هسته ای برابر با 925 مگاهرتز بود و از 3 گیگابایت حافظه GDDR5 در کنار یک رابط حافظه 384 بیتی بهره می برد. کارت گرافیک Radeon HD 7970 محصولی توانمند و البته معروف در زمان خود بود.

(AMD Radeon HD 7970 GHz Edition (2011

در همان سال AMD کارت گرافیکی با نام AMD Radeon HD 7970 GHz Edition را معرفی کرد. Nvidia با کارت گرافیک GeForce GTX 680 دست و پای AMD را بسته بود و به همین علت AMD Radeon HD 7970 GHz Edition معرفی شد. این کارت گرافیک در زمینه فرکانس هسته پیشرفت کرده و به حداکثر 1050 مگاهرتز رسید. همچنین با تقویت حافظه، پهنای باند نیز افزایش یافت.

AMD Radeon HD 8000 Series

کارت گرافیک های Radeon HD 8000 Series نتیجه تجربه و بهبود هایی بود که از سری 7000 بدست آمد. تاثیر معماری جدید GCN نیز در آنها روشن بود.

(AMD Radeon R9 290X (2013

در سال 2013 کمپانی AMD کارت گرافیک موفقی با نام Radeon R9 290X را معرفی و وارد بازار کرد. کارت گرافیک Radeon HD 7970 برای مدت های طولانی به عنوان پرچمدار AMD باقی مانده بود و وقت آن رسیده بود که جای خود را به یک محصول برتر بدهد. معماری 28 نانومتری جدید با نام Hawaii وارد داستان شد که نسخه ای بروز شده از GCN به شمار می رفت. اندازه حافظه کش L2 از 768 کیلوبایت به 1 مگابایت افزایش یافت و علاوه بر آن AMD فناوری TrueAudio را در یک تراشه DSP به راه انداخت. تراشه هاوایی به 2816 هسته پردازنده جریانی، 176 واحد TMU و 64 واحد ROP نیز در آن به کار رفته بود. 4 گیگابایت حافظه GDDR5 در آن نصب شده بود و یک رابط حافظه 512 بیتی آن را همراهی می کرد. این کارت گرافیک به عنوان یک رقیب قدرتمند برای مدل های انویدیا مطرح شده بود اما مشکلات حرارتی و نویز صوتی فن ها همواره با آن بود.

(AMD Radeon R9 Fury X (2015

به جرات می توان گفت که کارت گرافیک Radeon R9 Fury X نیز محصولی موفق در زمینه کارت گرافیک ها بود. این کارت گرافیک نیز از یک معماری بهبود یافته GCN استفاده می کرد و هسته آن 8.9 میلیارد ترانزیستور به همراه 4096 پردازنده جریانی در آن وجود داشت. 256 واحد TMU، تعداد 64 واحد ROP استفاده از تراشه های حافظه HBM در کنار یک رابط حافظه 4096 بیتی از جمله دیگر مشخصات فنی آن بود. نسخه ای دیگر از این محصول با خنک کننده مایع عرضه شد که در ابعاد کوچک بود. اما AMD همچنان در لیتوگرافی 28 نانومتری گیر کرده بود. مهمترین رقیب این کارت گرافیک ها را می توان خانواده GTX980/TI دانست.

(AMD Radeon RX 480 (2016

در نهایت آخرین محصولات AMD با نام ستاره قطبی (Polaris) روانه بازار شدند. در این خانواده 3 کارت گرافیک در مدل های RX480/RX470/RX460 عرضه شدند و تنها پرچمدار آنها RX480 بود. این محصول هم اینک به عنوان یک کارت گرافیک میان رده مورد استفاده قرار می گیرد و AMD عرضه پرچمداران خود را به معماری Vega موکول کرده است. در ستاره قطبی خبری از حافظه های HBM و GDDR5X نیست اما در وگا مجددا AMD به آنها باز می گردد. این کارت گرافیک نیز به 2304 پردازنده جریانی، 144 واحد TMU، 32 واحد ROP و بین 4 الی 8 گیگابایت حافظه GDDR5 مجهز است.

مرور کارت گرافیک های AMD/ATI از آغاز تا کنون بنا بر پیشنهادات شما عزیزان و استقبال از نوستالژی و مرور Nvidia صورت گرفت. امیدواریم مورد پسند شما عزیزان قرار گیرد.

قسمت اول این مطلب