بررسی بازار سخت افزار کشور در مصاحبه اختصاصی با آقای مهندس امیر زاده ابراهیمی

با توجه به بالارفتن شدید نرخ ارز در روزهای اخیر و کمبود موجودی قطعات و تجهیزات کامپیوتر و به دنبال آن افزایش شدید قیمت‌ها بر آن شدیم تا با یکی از اعضای محترم کمیسیون سخت افزار سازمان نظام صنفی رایانه ای استان تهران در رابطه با وضعیت فعلی بازار سخت افزار به گفتگو بپردازیم. حاصل این گفتگو مصاحبه ای است ارزشمند با جناب آقای مهندس اشکان امیرزاده ابراهیمی، عضو کمیسیون سخت افزار و مدیر عامل شرکت آداک فناوری مانیا که در پیش رو می‌آید.

قیمت بالای ارز و موجودی کم کالا دلیل گرانی

سخت افزار: آقای مهندس ضمن تشکر از اینکه وقت ارزشمند خود را در ماه مبارک رمضان در اختیار ما قرار دادید، سوال اول را اجازه دهید در رابطه با قیمت تمام شده بسیار بالای قطعات کامپیوتر، و محدود شدن خریداران به طبقات درآمدی بالا دست جامعه شروع کنیم، این وضعیت را چگونه ارزیابی می کنید؟

مهندس ابراهیمی: با توجه به اینکه حوزه فعالیت شرکت ما بیشتر در زمینه سرور ها و تجهیزات ذخیره سازی است و معضلات سازمانی را بهتر می توانیم رصد کنیم، اما به عنوان نماینده کمیسیون سخت افزار باید گفت طبیعتا زمانی که قیمت ها به سبب افزایش نرخ دلار بالا می رود، توان عمومی خرید پایین می‌آید، بخصوص در این شرایط که از نظر بودجه‌ای هم اشخاص و هم ادارات در مضیقه هستند. در کنار این فرایند، محدودیت تخصیص ارز و کندی پروسه واردات سبب کاهش موجودی قطعات نسبت به گذشته شده است و این دو عامل سبب افزایش بیش از اندازه قیمت ها در بازار گردیده است.

از افزایش قیمت‌ها راضی نیستیم

سخت افزار: بسیاری از خریداران تصور می کنند شرکت‌های سخت افزاری از افزایش قیمتها خوشحال و از این شرایط راضی هستند؟

مهندس ابراهیمی: شرکت‌های فروشنده سخت افزار، خودشان مصرف کننده سخت افزار هم هستند، و این فرض درست نیست که اگر قیمتی بالا می رود، پس لابد شرکت‌های فروشنده نفع می‌برند. عنایت داشته باشید منابع شرکت‌های سخت افزاری ثابت و به ریال است و افزایش نرخ ارز باعث محدود شدن سرمایه شرکت‌های فعال در زمینه سخت افزار IT و به دنبال آن کاهش گردش کالایی و کاهش قدرت واردات کالا توسط آنهاست. پس اینگونه نیست که افزایش قیمت ارز منتهی به سود بیشتر شود؛ چرا که در نهایت شرکت مجبور است به همان نسبت برای تامین مجدد همان کالا هزینه بیشتری را به سبب افزایش نرخ ارز بپردازد. ضمن اینکه با کاهش فروش، هزینه‌های سربار هم افزایش یافته و اضافه خواهد شد.

دولت بدون مشورت از نظام صنفی تصمیم می‌گیرد

سخت افزار: با توجه به اینکه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بازوی مشورتی برای دولت به شمار می‌رود، همچنین با در نظر گرفتن این موضوع که امکان تولید اکثر قطعات اصلی کامپیوتر در ایران وجود ندارد، آیا هیچ برنامه‌ای برای لغو عوارض و یا پایین نگه‌داشتن هزینه‌های گمرکی واردات و کم شدن قیمت تمام شده کالا‌های مرتبط با IT در کشور وجود دارد؟

مهندس ابراهیمی: به چند مورد باید اشاره کرد، اول اینکه NGO ها مثل سازمان نظام صنفی یا اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران که فعال هستند، در اصل باید بازوهای مشورتی برای دولت و سازمان های دولتی باشند، ولی در عمل تصمیم گیری هایی که در بدنه دولت انجام می‌شود بدون اینکه هیچ مشورتی از این NGO ها گرفته شده باشد، درجا ابلاغ می‌شود. پس عموما بحث “مشورتی” را دولت ها انجام نمی‌دهند و این بزرگترین معضلی است که ما در ایران داریم. در مبحث کالاهای IT اگر به خیلی از کشور‌ها نگاه کنیم عوارض ورودی این دست کالاها کمتر از 0.5 درصد یا بعضا صفر است و معافیت کامل دارند چراکه (آن کشور‌ها) می‌دانند ورود کالا و تجهیزات IT زیر بنای تحقیق و ارتباط و افزایش سطح علمی جامعه است ؛ مورد بعدی اینکه ساختار اصلی (پیشرفت و توسعه) جامعه مبتنی بر همین تجهیزات IT است، ولی متاسفانه به خاطر شرایطی که در ایران وجود دارد، به علت درآمد کم دولت، همیشه به واردات به چشم درآمد نگاه می‌کنند، به همین خاطر هیچ وقت حاضر نمی‌شوند درصد عوارض ورودی کالا از جمله کالای مرتبط با IT را صفر کنند و این مقاومت سالهاست که در ایران وجود دارد.

تولید گران و تولید بدون انتقال دانش فنی مطلوب ما نیست

سخت افزار: مشکل دیگری که با آن روبه رو هستیم، و دوست داریم نظر شما را در این رابطه جویا شویم، اینکه بعضی شرکت‌ها که صرفا تجهیزاتی را مونتاژ می‌کنند، به اسم تولید‌کننده، با ایجاد محدودیت بر واردات کالا، ضمن افزایش عمومی قیمت کالاهای وارداتی، باعث می‌شوند که حتی کالاهای به اصطلاح تولیدی خودشان هم به سبب افزایش قیمت کالاهای وارداتی چند برابر می شود و در نهایت این مردم هستند که با پرداخت هزینه بیشتر، تاوان تولید در داخل را می دهند.

مهندس ابراهیمی: ما الان مشکلاتی داریم با شرکت‌های شبه تولیدی که اعلام می‌کنند تولیدی هستند، و دولت هم از آن شرکت‌ها حمایت می‌کند. توجه بفرمایید زمانی تولید در یک کشور بهینه است و منافع ملی را تامین می کند که کالای تولید شده با قیمت پایین‌تری در دسترس مردم قرار گیرد! ولی اگر قرار باشد کالایی که در کشور تولید شود که با قیمت 200 درصد یا حتی 250 درصد بالاتر از قیمت وارداتی آن کالا در دسترس مردم قرار گیرد، خوب، اصلا یک همچین تولیدی در هیچ کجای دنیا توجیه ندارد. شما اطلاع دارید عموما تولید کالاهای سخت افزاری در ایران تولید با دانش نیست. یعنی 90 درصد  تجهیزات به صورت CKD وارد می شود و مونتاژ صورت می گیرد، لذا در عمل هیچ دانش فنی به همراه آن به کشور منتقل نمی‌شود. این شکل از تولید هیچ توجیه اقتصادی ندارد و صرفا باعث معضلات زیست محیطی برای کشور می شود.

نرخ ارز کالای وارداتی گرانتر از نرخ ارز آزاد

سخت افزار: چرا گاهی بین قیمت گذاری محصولات سخت افزاری شرکت‌های مختلف، تفاوت های فاحشی وجود دارد، مثلا اگر با قیمت کالاهای خارج از ایران مقایسه کنیم، برخی کالاها با دلار 25 هزار تومان و برخی با دلار 30 هزار تومان قیمت گذاری شده اند؟

مهندس ابراهیمی: قیمتی که شما در بازار بر روی محصولات سخت افزاری مشاهده می‌کنید حاصل قیمت تمام شده ارز تخصیص یافته برای واردات، هزینه حمل و ترخیص، هزینه گارانتی، و سود شرکت‌هاست. ما با چند معضل روبه رو هستیم، در 90 درصد مواقع ما در ایران نماینده رسمی محصولات سخت افزاری نداریم، برای همین نمی توانیم از سود مشارکت فروش و تخفیف های نمایندگی رسمی استفاده کنیم. در اصل ما کالا را با قیمت مصرف کننده نهایی از کشور‌های دیگر خریداری می‌کنیم، و این قیمت را گاهی حتی مجبور می‌شویم به خاطر تحریم‌ها از طریق کشور‌ها و شرکت‌های ثالث خریداری کنیم، پس آن قیمتی که در فروشگاه های خارجی در اینترنت می‌بینید قیمتی است که وارد کننده پرداخت کرده است و پس از آن هزینه حمل و ترخیص و غیره هم به آن اضافه می‌گردد. در مورد واردات هم، عنایت داشته باشید چیزی که الان به عنوان ارز نیمایی از آن یاد می‌شود، با توجه به اینکه ارز ورودی کم شده است، شاید در بیشتر مواقع بازرگان مبلغی بالاتر از ارز آزاد بابت آن پرداخت می‌کند و این موضوع شاید برای مصرف کننده قابل لمس نباشد تا زمانی که خودش از نزدیک این موارد را مشاهده کند و برای مثال برای واردات کالا اقدام کند. اینکه قیمت ارز نیمایی الان عموما حتی از قیمت ارز آزاد هم بالاتر در دسترس است، شاید از طرف بانک مرکزی بطور کامل رصد نشود چون از طریق صرافی‌های خصوصی عرضه می‌ گردد و این اتفاق از نظر مردم غیر قابل باوره چون در جریان پروسه واردات نیستند.

نمایندگی‌های رسمی، هزینه و تعهدات بیشتری دارند

سخت افزار: چرا قیمت کالاهایی که گارانتی رسمی دارند و همچنین محصولاتی که توسط شرکت‌های نماینده رسمی برند متبوع خود فعالیت می کنند بسیار بیشتر از قیمت نهایی همان محصولات با گارانتی های متفرقه و غیر رسمی است؟ آیا این وضعیت در نهایت باعث تنبیه خریداران محصولات با گارانتی رسمی نیست؟

مهندس ابراهیمی: این موضوع چند علت دارد. اولا این موارد را نه فقط در کالای مرتبط با IT بلکه در مورد کالاهایی نظیر لوازم خانگی هم داریم، شرکت‌هایی هستند که می آیند صرفا یک برچسب گارانتی روی یک محصول می‌گذارند اما شرکت‌های تایید شده ای نیستند و عموما شاید حتی این شرکت‌ها کالاهای خود را از طریق مبادی ورودی رسمی هم وارد نمی‌کنند، بنابراین هزینه‌های بسیار کمتری دارند، و این موضوع بر روی قیمت تمام شده تاثیر می‌گذارد. اما شرکت‌های گارانتی کننده رسمی، مراکز خدمات پس از فروش استانداردی دارند و تامین قطعه می‌کنند، تعهدی دارند نسبت به ارائه خدمات پس از فروش و گارانتی کالا ، هم به سازمان حمایت از مصرف کنندگان، و هم به سازمان نظام صنفی، و اتحادیه. شرکت‌های وارد کننده نمایندگی رسمی پرسنل متخصص و کارشناس فنی شاغل بیشتری دارند. این درحالی است که بسیاری از شرکت‌های وارد کننده غیر رسمی صرفا چند نفر پرسنل محدود دارند که تخصص آنها هم از طرف هیچ تشکلی تایید نشده و در نهایت یک برچسب گارانتی بر روی محصول می‌زنند و تعهدی هم نسبت به خدمات پس از فروش آن کالا ندارند.

دلالی، یک تجارت مرسوم در همه دنیاست

سخت افزار: گاهی دیده می شود که بعضی از تامین کنندگان برند های مطرح که واردات محصولات برند خاصی را به صورت انحصاری در اختیار دارند، بعضا کالاهای خاص و پر طرفداری را وارد می‌کنند، و یکجا همه را به یک شخص ثالث حقیقی یا حقوقی دیگر می‌فروشند، در این بین، کالایی که در صورت عرضه توسط تامین کننده اصلی مثلا حداکثر 10% سود به قیمت کالا افزوده می‌شود، به دلیل اینکه یک واسطه کل بار را خریده است، یک مرتبه سود چند میلیونی به قیمت اصلی کالا اضافه می شود و مصرف کننده نهایی باید با پرداخت بیشتر تاوان این حرکت را بدهد، آیا برای جلوگیری از این وضعیت کاری می توان انجام داد؟

مهندس ابراهیمی: بسیاری از این دست موارد، مسایل تجاری شرکت‌هاست و نه تنها در ایران، بلکه در کل دنیا هم وجود دارد؛ خیلی از retailer ها که از تولید کننده اصلی کالا را دریافت می کنند با اضافه کردن سود به قیمت آن کالا، آن را به فروش می‌رسانند. حالا اینکه یک شخصی کل بار یک محصول را خریداری کند، در هیچ کجای دنیا خارج از عرف تجاری نیست. و آن شخص می‌تواند تا موجود شدن دوباره‌ی آن کالا توسط تامین کننده از گپ بوجود آمده استفاده کند و کالای خود را به قیمت دلخواه خود به فروش رساند. این کار که توسط broker ها یا دلال ها در دنیا اتفاق می‌افتد اصلا کار عجیب یا غیر اخلاقی نیست، بالاخره همه نمی‌توانند نماینده اصلی شرکت تامین کننده باشند و برخی افراد کار واسطه‌ای انجام می‌دهند. در این میان فشار اصلی پیشگیری از چنین حالتی بر عهده تامین کننده اصلی است که زودتر نسبت به تامین مجدد نقدینگی و ورود مجدد کالا اقدام کند تا قیمت ها متعادل گردد.

خریداران به قیمت‌های آنلاین محصولات بسنده نکنند!

سخت افزار: در مورد فروش آنلاین محصولات، در بسیاری از مواقع قیمت کالای سخت افزاری در بازار متاثر از نوع قیمت گذاری در برخی سایت‌های معروف فروش آنلاین است، برای مثال قطعه‌ای در یک سایت فروشگاه آنلاین بیش از 500 هزار تومان گرانتر از قیمت همان قطعه در بازار است، وقتی فروشنده بازار قیمت آنلاین را نگاه می‌کند، خواه ناخواه از آن تاثیر پذیرفته و قیمت تمام شده محصول را به آن نزدیک می‌کند. آیا هیچ برنامه ای برای متناسب سازی قیمت‌های آنلاین با قیمت‌های بازار وجود دارد؟

مهندس ابراهیمی: اولا فروش مستقیم آنلاین با حالت Market Place فرق می کند. فروش به صورت Market Place چون ممکن است فروشگاه آنلاین کالا را از تامین کننده به صورت مستقیم دریافت نکرده باشد، بلکه از روی قیمت لحظه ای فروشندگان دیگر اعلام می‌کند؛ که آنهم با یک میزان سودی که برای خود در نظر گرفته است اعلام قیمت می‌کند؛ در چنین حالت‌هایی بهتر است مشتریان آگاهانه تر خرید کرده و به قیمت فروشگاه‌های آنلاین اکتفا نکنند، شاید در سطح بازار بتوانند قیمت های بهتری را برای آن محصول پیدا کنند. ولی خوب یک زمان خود تامین کننده اصلی فروش مستقیم آنلاین دارد که در این صورت قیمت اعلام شده قیمت سطح 1 آن کالا محسوب می‌شود.

شرکت‌ها به دنبال استفاده از توان فنی جوانان اما…

سخت افزار: بسیاری از جوانان از نظر فنی اطلاعات بسیار خوبی در زمینه سخت افزار کامپیوتر دارند، این جوانان عموما سرمایه ای برای ورود به بازار خرید و فروش قطعات ندارند، اما دانش فنی بسیار بالاتری نسبت به بسیاری از فروشندگان سخت افزار کامپیوتر دارند. آیا راهی برای مرتبط کردن این دو گروه، به جهت استفاده از توان فنی جوانان و همچنین آموزش اشخاص شاغل در این صنف وجود دارد؟

مهندس ابراهیمی: بخشی از این مسایل معضلات فرهنگی جامعه بخصوص در صنف IT است. نفراتی که از نظر فنی بار علمی خوبی دارند و در شرکت‌ها مشغول می‌شوند، اطلاعات علمی خود را در اختیار شرکت‌ها می گذارند و همچنین از این طریق به تجربیات و اطلاعاتشان اضافه می‌شود. در زمانی این افراد احساس می‌کنند که لحظه استقلالشان فرا رسیده است، و ما در این صنف از این دست افراد زیاد داریم که تا یک کاری را یاد می‌گیرند به سرعت می‌خواهند مستقل شوند، و دوست دارند حتی بدون توان مالی، به طور شخصی و انفرادی کار کنند و این بزرگترین آفتی است که ما همیشه در ایران داریم. این عزیزان به دلیل توانایی‌های کم مالی حتی آسیب‌هایی هم به سطح بازار می‌رسانند. این یک مشکل فرهنگی است، که همه باید تجارت شخصی داشته باشند و لزوما اینگونه فکر نمی کنند که از طریق پیوستن به شرکت‌ها نسبت به انتقال و ارتقای علم و دانش فنی خود اقدام کنند، اتفاقا شرکت‌ها همیشه از جذب اشخاص فنی استقبال می‌کنند، اما متاسفانه این افراد پس از کسب مقدار کمی تجربه، با هدف استقلال سریعا به همکاری با شرکت‌های بزرگ خاتمه می‌دهند، چراکه تصور می‌کنند درآمد بسیار زیادی در این زمینه منتظر آنهاست؛ که به نظرم اینگونه تفکر اشتباه است و همین موضوع باعث بی کاری بسیاری از این اشخاص در این زمینه شده است.  

سخت افزار: در پایان از آقای مهندس امیرزاده ابراهیمی که با سعه صدر مصاحبه ما را پذیرا شدند کمال تشکر را داریم و امیدواریم نکاتی که در این مصاحبه مطرح فرمودند برای خوانندگان گرامی روشنگرانه باشد.