نزاع AMD و Nvidia بر سر برنامه GameWorks شرکت انویدیا

در طی سال های اخیر، شرکت Nvidia برای تاثیرگذاری هر چه بیشتر بر صنعت بازی سازی و مجاب کردن گیمر ها به خریدن محصولات خود، اقدام به تولید میان افزار GameWorks کرده است. نحوه ی استفاده ی این شرکت از میان افزار مذکور به این ترتیب است که انویدیا ضمن بهره گیری از ارتباطات خود با استودیو های بازی سازی مختلف، این میان افزار را در اختیار آن ها قرار می دهد تا آن ها بتوانند از طریق بهره بردن از امکانات منحصر به فرد آن، اقدام به طراحی جلوه های بصری خاصی در ساختار گرافیکی بازی های کامپیوتری خود نمایند. جلوه هایی که مسلماً با کارت های گرافیک شرکت انویدیا به گونه ای روان تر و راحت تر اجرا خواهند شد و سوای آن سر و شکل بهتری نیز در حین اجرا خواهند داشت. اما چند وقتی است که اصلی ترین رقیب انویدیا در بازار کارت های گرافیک یعنی شرکت AMD اعتراضاتی را نسبت به نحوه ی کارکرد این میان افزار اعلام داشته و در موارد مختلف، قصد و نیت واقعی شرکت انویدیا از طراحی برنامه ی GameWorks را زیر سوال برده است.

در واقع نزاع مذکور، با اظهارات اخیر یکی از اعضای ارشد بخش گیمینگ شرکت AMD یعنی آقای ریچارد هادی (Richard Huddy) بسیار داغ تر از قبل شده و حتی می توان گفت که به مرحله ای جدید وارد شده است. هادی معتقد است که برنامه ی GameWorks شرکت انویدیا هیچ سودی برای صنعت بازی سازی به همراه ندارد و اتفاقاً ضرر هایی که متوجه این حوزه می سازد، بسیار بیشتر از سودی است که به نظر می رسد وجود خارجی نداشته باشد. به گفته ی او اگر شرایط به گونه ی فعلی نبود و بر فرض مثال مردم قدرت انتخاب این ویژگی را داشتند که در صورت استفاده از کارت های گرافیک AMD افکت های مربوط به این میان افزار را در بازی های مورد علاقه ی خود غیر فعال سازند و در صورت استفاده از محصولات انویدیا هم آن را فعال کنند، هیچ ایرادی به این مسئله وارد نبود. اما قضیه به هیچ وجه این گونه نیست و او موارد منفی فراوانی را در این فرآیند غیر سودمند مشاهده می کند. در ادامه آقای هادی به دو مورد از این موارد منفی اشاره کرده است و اعتقاد دارد که حتی دارندگان کارت های گرافیک انویدیا نیز در این قضیه بسیار متضرر هستند. بنا بر گفته های او علاوه بر تاثیر منفی افکت های گرافیکی موجود در میان افزار GameWorks بر روی کارایی کارت های AMD ، عملکرد کارت های گرافیک انویدیا نیز از این فرآیند تاثیر منفی می پذیرد. به گونه ای که حتی با داشتن قدرتمند ترین کارت های گرافیکی نیز دارندگان محصولات انویدیا با نمایش مناسبی از بازی مورد علاقه ی خود مواجه نیستند و گویی مجبورند هر چند ماه یک بار کارت گرافیک خود را عوض کرده و مدل جدید تری از آن را خریداری کنند! به این تریب آقای هادی به گونه ای ضمنی سران انویدیا را به این موضوع متهم می کند که از طریق میان افزار GameWorks به گونه ای غیر مستقیم سعی دارند تا با کاهش کیفیت اجرای بازی های کامپیوتری، مشتریانشان را وادار به خرید هر چه بیشتر محصولات خود نمایند و از ان سو ارج و اعتبار شرکت رقیب را نیز در بین هوادارانش پایین بیاورند. او معتقد است که از نیت واقعی اعضای انویدیا برای انجام این اقدامات هیچ اطلاعی ندارد، اما ثمره ی این رویکرد و عواقب آن را جز ضرر به پلتفرم PC و به زانو در آوردن گیمر های این پلتفرم در برابر همتایان کنسول بازشان ، چیز دیگری نمی داند. او در ادامه مثال جالبی به میان می آورد و بحث بازی Crysis 2 را پیش می کشد. البته بهتر است پیش از بازتاب ادامه ی شکایت های عضو ارشد AMD از ساز و کار میان افزار شرکت رقیب، در همین جا توضیح مختصری در مورد بازی کرایسیس 2 بدهیم. در واقع سازندگان بازی کرایسیس 2 یعنی شرکت کرایتک با ساخت این بازی قصد داشتند علاوه بر تکرار موفقیت شماره ی نخست سری (به عنوان یکی از بهترین بازی های انحصاری PC در زمان خود) مهم ترین ایراد وارد به نسخه ی اول از سوی برخی منتقدان را نیز تا جای ممکن برطرف سازند. در حقیقت کرایسیس با تمام خوبی هایی که در گیم پلی و ساختار بصری خود داشت، از یک نکته ی منفی رنج می برد و آن نکته این بود که این بازی بسیار چغر و بد بدن بود (!) و حتی بر روی بهترین کارت های گرافیک زمان خود نیز به سختی اجرا می شد. بنابراین اعضای کرایتک تصمیم گرفتند با موتور گرافیکی کرای انجین 3 علاوه بر حضور موفق روی کنسول ها، نسخه ی PC بازی کرایسیس 2 را نیز تا آن جا که می توانند خوش گرافیک و روان بسازند. در این میان ابتدا قرار بود کرایتک با تلاش های خود بازی را با Direct X 11 سازگار کند. اما با فشار های ناشر همیشه عجول این بازی یعنی شرکت EA مبنی بر زودتر عرضه کردن این بازی به بازار، برنامه های ابتدایی کرایتک به هم ریخت و آن ها کرایسیس 2 را در ابتدای امر با Direct X 9 ساز گار نمودند (البته اعضای کرایتک در ادامه ی فعالیت هایشان به گونه ای شایسته به تمامی اهالی دنیای بازی های کامپیوتری ثابت کردند که بازی ساز نیستند!). البته پس از انتشار این بازی و مشاهده ی بازخورد های منفی PC بازان در زمینه ی جنبه های گرافیکی این اثر، یک آپدیت سازگار با دایرکت اکس 11 نیز از سوی اعضای کرایتک برای کرایسیس 2 عرضه شد که البته نتوانست آن چنان که باید، مرهمی روی زخم های بخش دیداری این اثر لقب گیرد. چرا که در عوض اضافه کردن نکات مثبت دیداری، این نسخه ی مبتنی بر دایرکت اکس 11 بازی، یک سیستم جیومتری عجیب را در بحث پردازش گرافیکی و در امر Tessellation به نمایش گذاشته بود. به گونه ای که برخی بافت های موجود در محیط همچون آب یا برخی سطوح سخت (نظیر دیوار های کوچک سیمانی) در هر فریم از بازی به میلیون ها چند ضلعی مختلف تبدیل می شدند و از همی رو کارت گرافیک سیستمی که کرایسیس 2 بر روی آن اجرا می شد باید این چند ضلعی ها را به گونه ای مجزا رندر می کرد. آن هم در شرایطی که این موضوع، بهبود چندانی را در بخش گرافیکی بازی به معرض دید نمی گذاشت. به این ترتیب که مثلاً شما در سوی دیگری از میدان در حال دست و پنجه نرم کردن با دشمنان خود بودید، در حالی که در بخش دیگری از محیط که دقایقی قبل پشت سر نهاده بودید، جوی آبی جریان داشت یا یک دیوار کوچک سیمانی جا خوش کرده بود و به همین دلیل فرآیند نفس گیر پردازشی همچنان ادامه داشت، بدون این که شما بتوانید تاثیر مثبت آن را به گونه ای عینی احساس نمایید. در واقع این فرآیند غیر ضروری موجب می شد تا اجرای بازی آن حالت سیال و روانی مورد نظر را نداشته باشد و ساختار کلی آن حالتی غیر پولیش شده به خود بگیرد.

همان گونه که در تصویر مشاهده می کنید، هر کدام از این چند ضلعی ها باید به شکل جداگانه ای رندر می شدند. امری که هیچ تاثیری بر روی تجربه ی دیداری بازی نداشت. درست مثل این که شما تمام پس انداز خود را صرف خرید رنگ و پرداخت دستمزد به نقاش برای رنگ آمیزی کف اتاقتان نمایید، در حالی که دیوار های اتاقتان از فرط کثیفی همچون قیر سیاه هستند و از سوی دیگر کف رنگ شده ی زمین هم زیر فرشی پوسیده، از دید همگان پنهان مانده است!

 در واقع این نکته ی آزار دهنده، در زمان انتشار بازی یعنی سال 2011 به عنوان یکی از نقاط ضعف کرایسیس 2 مطرح شده بود و عده ای آن را به حساب عدم توانایی کرایتک در طراحی مناسب موتور گرافیکی این اثر یا تعجیل ناشر بازی یعنی EA در انتشار کرایسیس 2 به شکل ناقص گذاشته بودند. اما آقای هادی اکنون معتقد است که شرکت انویدیا هم در آن شکست بی تقصیر نیست و بخش مهمی از آن ناکامی را باید به حساب انویدیا نوشت. البته او این سخن را به طور مستقیم بر زبان نیاورده و تنها با پیش کشیدن بحث بازی کرایسیس 2 و خاطره ی تلخ Tessellation بی تاثیر آن اثر، ذهن ها را با زیرکی به سمت این نکته کشانده است. هر چه باشد شرکت انویدیا در ساخت کرایسیس 2 همکاری تنگاتنگی با اعضای کرایتک داشت و به این وسیله آقای هادی رقیبان خود را نیز در این ناکامی سهیم می داند. البته بازی کرایسیس 2 تنها مثال موجود در این زمینه نیست و نسخه ی PC بازی HAWX 2 از سری تام کلنسی نیز دقیقاً از چنین مشکلی رنج می برد (پردازش فراوان در سیستم جیومتری، بدون این که اثر مثبت آن در گرافیک و جنبه های بصری بازی قابل مشاهده باشد) که اتفاقاً در جریان ساخت آن بازی نیز شرکت انویدیا به گونه ای در پروسه ی ساخت اثر مذکور دخیل بود. البته همکاری شرکت هایی نظیر انویدیا با استودیو های بازی سازی در بحث بازار یابی و مواردی از این دست، نکته ی چندان عجیبی در صنعت بازی سازی به شمار نمی رود و شرکت AMD نیز خود در بسیاری موارد با استودیو های بازی سازی در جریان ساخت بازی های مختلف همکاری کرده است. اما آقای هادی معتد است همکاری انویدیا با شرکت های بازی سازی خصوصاً به واسطه ی میان افزار GameWorks به هیچ وجه به نفع صنعت بازی سازی نیست. به گفته ی او این امر واقعاً غیر ضروری است که انویدیا بخواهد توسط این میان افزار ، نمایش کارت های گرافیک AMD را پایین تر از حد واقع نشان دهد، در حالی که به کمک این خیمه شب بازی، کارایی کارت های گرافیک خود را نیز در واقعیت نزد مشتریانش پایین تر می آورد. در واقع اگر به آمار و ارقامی که اجرای بازی ها را بر روی کارت های گرافیک انویدیا و AMD به تصویر می کشند، نظری بیافکنیم متوجه می شویم که دارندگان کارت های گرافیک AMD و انویدیا (خصوصاً مدل های کمی قدیمی تر) تقریباً به یک اندازه از این امر متضرر شده اند. در این میان می توان به دو بازی ویچر 3 و Project Cars اشاره کرد که هر دو از پارامترهای موجود در GameWorks و امکانات ویژه ای که این میان افزار در اختیارشان قرار داده است بهره می برند و از سوی دیگر هر دوی این بازی ها بر روی سری کارت هایGTX 700 انویدیا (و همچنین کارت های گرافیکی قدیمی تر) هیچ نمایش خوبی ندارند (این در حالی است که در نسل قبل شاهد این نکته بودیم که بسیاری از کارت های گرافیک قدیمی تر، با اجرای مناسب بازی های روز هیچ مشکلی نداشتند). آقای هادی معتقد است که انویدیا با بهره گرفتن از جلوه های بصری و انحصاری موجود در GameWorks در ساختار بازی های جدید بازار گیم، دو هدف عمده را دنبال می کند. نخست این که کارایی کارت های گرافیک AMD را برای اجرای بازی های روز در نظر هواداران بازی های کامپیوتری خدشه دار نماید و دوم این که دارندگان کارت های گرافیک قدیمی تر خود را مجاب نماید که به محصول های جدید تر این شرکت رو بیاورند و آن ها را خریداری نمایند. امری که هیچ کمکی به پیشرفت صنعت بازی سازی بر روی پلتفرم PC نکرده و فقط به شکل بیهوده و منزجر کننده ای چوب لای چرخ گیمر های بی نوا و همچنین رقبای حاضر در میدان می کند. در تصدیق همین ادعا، آقای هادی بحث را به نمره ها و امتیازات در نظر گرفته شده از سوی منتقدان به بازی های جدید می کشاند و معتقد است اگر نگاهی به سایت متاکریتیک و لیست نمره ی بازی هایی بیاندازیم که انویدیا با میان افزار خود در ساخت آن ها دخیل بوده، به این نتیجه می رسیم که اکثرشان تنها به دلیل مشکلات گرافیکی از رسیدن به امتیاز بالاتر محروم مانده اند و این امر به هیچ وجه نکته ی مثبتی به شمار نمی رود. البته در این میان سخنان آقای هادی چندان هم پر بیراه نیست. به عنوان نمونه اگر به برخی ویژگی های بصری میان افزار GameWorks نظیر HBAO+ و HairWorks نظری بیافکنیم مشاهده می کنیم که نوع نمایش و نحوه ی اجرای هر دوی آن ها بر روی کارت های گرافیک AMDتا حد محسوسی کند تر از موارد مشابه بر روی محصولات انویدیا است و برای این امر هیچ دلیل قانع کننده ای را نمی توان بر شمرد جز این که کد های منبع مربوط به آن ها بسته است و به همین دلیل نمی توان این ویژگی های خاص بصری از GameWorks را برای کارت های گرافیک AMD بهینه سازی کرد.

تصویر سمت چپ نحوه ی پردازش ویژگی Tessellation را در نسخه ی مبتنی بر دایرکت اکس 11 بازی کرایسیس 2 به نمایش در می آورد و تصویر وسط، شکل بصری این بازی را هنگام اجرا توسط دایرکت اکس 11 در معرض دید ما قرار می دهد. در تصویر سمت راست هم همین شکل بصری را بر مبنای دایرکت اکس 9 مشاهده می کنیم. آن چه آقای هادی عملاً بر زبان نیاورد این است که شرکت انویدیا به همراه اعضای کرایتک با به کار گرفتن این ویژگی غیر ضروری در بازی شما را مجبور کردند که در هنگام استفاده از نسخه ی مبتنی بر دایرکت اکس 11 (برای تجربه ی گرافیک بهتر) با رنج افت فریم مواجه شوید و مجبور به ارتقای کارت گرافیک خود گردید. آن همه به چه منظوری؟ به منظور مشاهده ی یک دیوار سیمانی کوچک با کیفیتی بهتر!

 اگرچه میان افزار GameWorks محصول انحصاری انویدیاست و مهندسان این شرکت برای طراحی آن زحمت کشیده اند (و مسلماً باید از قِبَل آن به نان و نوایی برسند) اما این میان افزار نباید به اهرمی فشار در دستان اعضای انویدیا تبدیل شود تا توسط آن بخواهند صنعت بازی سازی را به هر کجا که خواستند هدایت کنند. مسلماً این انحار طلبی و کار شکنی آن ها هیچ نتایج خوبی را در آینده ی صنعت بازی های کامپیوتری به بار نخواهد آورد و تنها ثمره اش می تواند زده کردن هر چه بیشتر گیمر ها از پلتفرم PC باشد. جالب اینجاست که هر دو شرکت کنسول دار صنعت گیم یعنی سونی و مایکرو سافت، در نسل هشتم بازی های کامپیوتری برای طراحی دو کنسول جدید خود یعنی اکس باکس وان و پلی استیشن 4 به سراغ یک معماری PC محور رفتند و از ابتدا هم قرار بود که نسل حاضر، بیش از هر چیز مبتنی بر تولید بازی هایی باشد که پلتفرم PC یا لید پلتفرم آن ها به شمار می رود و یا (برخلاف نسل قبل) به عنوان گزینه ی اصلی حضور عناوین گوناگون روی این پلتفرم محسوب می شود. با این حال تا همین لحظه، کمتر بازی کامپیوتری جدیدی را شاهد بوده ایم که بر روی پلتفرم PC نمایش بی نقصی از خود در معرض دید عموم قرار دهد و اجرای قریب به اتفاق عناوین روز بر روی پلتفرم PC با اما و اگر های فراوانی روبرو بوده است. شاید همکاری بیشتر شرکت انویدیا با سازندگان مختلف بازی ها و همچنین جفا نکردن آشکار در حق رقیب اصلی خود (و ادامه دادن این رقابت به شکلی جوانمردانه) در ادامه موجب شود که ما علاقمندان دنیای گیم، نمایش های بهتر و پر فروغ تری را بر روی این پلتفرم قدیمی و همه پسند شاهد باشیم.