ایلان ماسک، میلیاردر حوزه فناوری به تازگی از دایره‌المعارف آنلاین جدیدی با نام گروکی پدیا (Grokipedia) رونمایی کرد؛ پروژه‌ای که به گفته او با استفاده از هوش مصنوعی ساخته شده و در مقایسه با ویکی‌پدیا، رویکردی نزدیک‌تر به دیدگاه‌های سیاسی محافظه‌کارانه او دارد.
ماسک ماه گذشته اعلام کرده بود که در حال کار بر روی رقیبی برای ویکی‌پدیا است؛ ایده‌ای که پس از پیشنهاد «دیوید ساکس»، یکی از دوستان نزدیک و سرمایه‌گذاران حوزه فناوری که در دولت ترامپ مسئول حوزه‌های هوش مصنوعی و رمزارز بود، شکل گرفت. او در اظهارات خود ویکی‌پدیا را «بیدار» (woke) توصیف کرده و از آن به دلیل استفاده گسترده از منابعی مانند The New York Times و NPR به‌عنوان منابع اصلی، به‌شدت انتقاد کرده بود.
ایلان ماسک در پلتفرم X (توییتر سابق) تأکید کرد که داشتن یک دایره‌المعارف تولیدشده توسط هوش مصنوعی، «برای تمدن فوق‌العاده مهم» است و آن را گامی ضروری در مسیر «درک بهتر جهان هستی» دانست.
تفاوت گروکی گروکی‌پدیا و ویکی‌پدیا
عملکرد گروکی‌پدیا دست‌کم از یک جنبه اساسی با ویکی‌پدیا متفاوت است: نبود نویسندگان انسانی مشخص. در حالی که در ویکی‌پدیا، داوطلبان به‌صورت ناشناس یا آشکار مطالب را می‌نویسند و ویرایش می‌کنند، گروکی پدیا اعلام کرده که همه مقالات آن توسط چت‌بات هوش مصنوعی Grok که محصول شرکت xAI ماسک است، «تأیید صحت» می‌شوند. کاربران نمی‌توانند مطالب را مستقیماً ویرایش کنند، اما امکان پیشنهاد ویرایش از طریق فرمی برای گزارش اطلاعات نادرست وجود دارد.
در مراحل اولیه، برخی از مدخل‌های گروکی‌پدیا به‌صراحت اعلام کرده‌اند که بر پایه محتوای ویکی‌پدیا ساخته شده‌اند. در پایین برخی صفحات (از جمله مقاله مربوط به جایزه نوبل فیزیک) نوشته شده: محتوا از ویکی‌پدیا اقتباس شده و تحت مجوز Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 منتشر می‌شود.
با این حال، برخی دیگر از مقالات گروکی‌پدیا، از جمله مقاله منتشرشده در روز دوشنبه، به‌طور کلمه‌به‌کلمه با نسخه‌های ویکی‌پدیا یکسان هستند. ماسک گفته که قصد دارد تا پایان سال جاری میلادی، گروک را از استفاده از صفحات ویکی‌پدیا به‌عنوان منبع بی‌نیاز کند.
میان گروکی‌پدیا و ویکی‌پدیا اختلاف‌هایی در محتوای برخی موضوعات وجود دارد. به‌عنوان نمونه، در مدخل مربوط به دونالد ترامپ، گروکی‌پدیا هیچ اشاره‌ای به ماجرای دریافت جت شخصی لوکس از قطر یا تبلیغ یک رمزارز مرتبط با برند ترامپ نکرده، در حالی که ویکی‌پدیا بخشی ویژه را به تضاد منافع ترامپ، از جمله همین دو مورد، اختصاص داده است.
همچنین، مقاله گروکی‌پدیا درباره خود ماسک هیچ اشاره‌ای به حرکت دست او در یکی از گردهمایی‌های ژانویه ندارد؛ حرکتی که بسیاری از تاریخ‌دانان و سیاست‌مداران آن را مشابه سلام نازی دانسته‌اند. در حالی که ویکی‌پدیا چندین پاراگراف به این موضوع اختصاص داده است.
بنیاد ویکی‌مدیا، که میزبان ویکی‌پدیا است، در روز دوشنبه اعلام کرد که سازوکار عملکرد گروکی‌پدیا را بررسی می‌کند. این بنیاد در بیانیه‌ای گفت: دانش ویکی‌پدیا، همیشه انسانی بوده و خواهد بود. از طریق همکاری آزاد و اجماع جمعی، افرادی از تمام پیشینه‌ها دانش زنده و بی‌طرفی از درک بشری را می‌سازند؛ دانشی که بازتابی از تنوع و کنجکاوی جمعی ماست. این دانش انسانی همان چیزی است که شرکت‌های هوش مصنوعی برای تولید محتوا به آن تکیه می‌کنند؛ حتی گروکی‌پدیا هم برای وجود داشتن، به ویکی‌پدیا نیاز دارد.
در ادامه این بیانیه آمده است: تلاش‌های متعددی برای ساخت نسخه‌های جایگزین ویکی‌پدیا پیش از این انجام شده‌اند؛ اما هیچ‌کدام مانعی در مسیر مأموریت ما نبوده‌اند.
پروژه گروکی پدیا در واقع رویارویی ثروتمندترین فرد جهان، ایلان ماسک، با یکی از پربازدیدترین وب‌سایت‌های اینترنت، یعنی ویکی‌پدیا، است. طبق داده‌های شرکت Similarweb، ویکی‌پدیا در رتبه نهم جهانی از نظر بازدید قرار دارد و رقبا و دایره‌المعارف‌های سنتی‌تری مانند Encyclopedia Britannica پشت سر ام قرار دارند.
ویکی‌پدیا نمادی از نسل اولیه وب آزاد و مردم‌محور محسوب می‌شود، پیش از آنکه پلتفرم‌های بزرگ فناوری بر اینترنت سلطه پیدا کنند. این سایت که در سال 2001 توسط جیمی ولز و لری سنگر تأسیس شد، همواره به‌صورت غیردولتی و غیرانتفاعی اداره شده و محتوای آن به‌صورت رایگان و بدون تبلیغات در دسترس است.
با این حال، لری سنگر سال‌هاست از نحوه اداره ویکی‌پدیا انتقاد می‌کند و باور دارد که استفاده از ویراستاران ناشناس و گرایش سیاسی چپ‌گرایانه در آن باعث از بین رفتن بی‌طرفی شده است. او در مصاحبه‌ای با تاکر کارلسون، مجری محافظه‌کار آمریکایی، بار دیگر این انتقادات را تکرار کرد؛ گفت‌وگویی که بعداً توسط دیوید ساکس در پلتفرم X بازنشر شد.
در حالی که کاخ سفید و خود ساکس به درخواست‌های رسانه‌ها برای اظهارنظر پاسخی نداده‌اند، آمارها نشان می‌دهد که ویکی‌پدیا بیش از 7.1 میلیون مقاله به زبان انگلیسی دارد، در حالی که گروکی‌پدیا اعلام کرده در نسخه اولیه‌اش 885,000 مقاله منتشر کرده است. این پلتفرم با عنوان نسخه 0.1 معرفی شده، نشانه‌ای از آنکه در آینده به‌روزرسانی‌ها و گسترش‌های متعددی در راه است.
دیدگاهتان را بنویسید