مقدمه:

آخرین باری که یک مادربرد پرچمدار گیگابایت را بررسی کردم سال 1397 بود. به خوبی خاطرم هست که هیجان بسیار زیادی برای آن بررسی داشتم و الحق گیگابایت توانسته بود، انتظارات ما را برای تجربه یک مادربرد همه چیز تمام برآورده کند. حال پس از سه نسل از چیپست‌ها، دوباره یک مادربرد اکستریم گیگابایت به لابراتوار سخت افزار راه یافته است. از آنجایی که شرکت‌های سازنده مادربرد، بهترین و بالاترین امکانات خود را بر روی مادربرد‌های اکستریم خود عرضه می‌کنند، انتظار ما از مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت بسیار بالاست. مادربرد‌های اکستریم، از هر برندی که باشند، گران قیمت هستند اما گیگابایت در مدل Xtreme چیپست Z690 خود، به وضوح تلاش کرده است قیمت محصول در حد “معقول” اکستریم باقی بماند. چای و کیک برای پذیرایی از خود بیاورید و همراه ما باشید در این بررسی کمابیش طولانی از مادربرد پرچمدار Z690 Aorus Xtreme گیگابایت.

معرفی محصول:

در رابطه با خصوصیات مادربرد آئوروس Z690 Xtreme گیگابایت، به قول گفتنی در یک جمله باید گفت آنچه خوبان همه دارند – تو یک جا داری. پر قدرت ترین و خنک ترین مدار تغذیه پردازنده، ساپورت فرکانس رم تا 6600 مگاهرتز DDR5، ارتباط تاندربولت نسخه 4، کارت صدای حرفه ای، اتصال دوگانه LAN، یکی 2.5 گیگابیتی و دیگری 10 گیگابیتی، مجموع 4 درگاه M.2 برای SSD‌های PCIe Gen.4 x4، پشتیبانی از سیستم‌های نورپردازی، سیستم خنک کننده هوشمند، آرمور سراسری پشت و روی مادربرد، گارد محافظ بخش رم، و جابه جایی اتصالات به حاشیه سمت راست مادربرد، از جمله مهمترین خصوصیات این غول گیگابایت است.

امکانات گسترده:

در تصویر فوق نیم نگاهی به اتصالات گسترده و متنوع این مادربرد می‌اندازیم که مملو از ارتباطات گسترده و متنوع است. اتصالات سریع USB 3.2 2×2، بایوس دوگانه، چهار درگاه SSD M.2 NVMe از نوع PCIe Gen.4 که هر چهار عدد مجهز به سینک خنک کننده و ترمال پد‌های دو طرفه هستند، و همچنین دکمه‌های مینیاتوری پاور، ریستارت در سطح برد از جمله امکانات این مادربرد به شمار می‌روند.

اتصالات متنوع و پر سرعت:

چهار اسلات M.2 برای بر روی این مادربرد قرار دارد که می‌توان با اتصال سه درایو SSD PCIe Gen.4 X4 در صف بندی RAID 0، امکان دستیابی به سرعت باورنکردنیه 21000MB/s دست پیدا کرد. مجموع 12 درگاه USB که دو عدد از آنها از نوع Type C و از ارتباط تاندربولت نیز پشتیبانی می‌کنند، فقط در بخش پنل پشتی مادربرد قرار دارند. در سمت راست مادربرد نیز، ارتباط USB 3.2 Gen.2 x2 برای اتصال به فرانت پنل کیس و همچنین بازهم اتصالات USB 3.0 و USB 2.0 نیز حضور دارند. مجموع 4 درگاه SATA نیز در این بخش دیده می‌شوند.

با این مادربرد می‌توانید ارتباط سریع با پهنای 40Gb/s از نوع Thunderbolt 4 را از طریق 2 درگاه USB-C پنل پشت دریافت کنید. این موضوع برای بسیاری از کاربران یک نقطه قوت عالی محسوب می‌شود چرا که می‌توانند خروجی تصویری از این درگاه برای استفاده از مانیتور‌های USB Type C استفاده کنند و یا تجهیزاتی که به این درگاه پر سرعت مجهز هستند را به سیستم اتصال دهند.

مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت مجهز به اتصال بی سیم Wi-Fi 6E و بلوتوث نسخه 5.2 است. این نوع Wi-Fi از ارتباط 6 گیگاهرتزی پشتیبانی می‌کند و مجموع باند‌های آن می‌تواند تا 2.4 گیگابیت در ثانیه سرعت داشته باشد. نسخه 5.2 بلوتوث نیز نسبت به نسل‌های پیشین خود، 4 برابر رنج وسیعتری را پشتیبانی ‌می‌کند.

گیگابایت یکی از اولین شرکت‌هایی بود که از اتصال سریع LAN از نوع 5 و 10 گیگابیتی بر روی مادربرد‌های خود بهره گرفته است. در این مدل نیز، به لطف چیپ 10 گیگابیتی آکوانتیا، مادربرد اکستریم گیگابایت مجهز به این درگاه پر سرعت است.

دکمه‌های مینیاتوری و PCIe Gen.5:

دو دکمه قابل برنامه ریزی در سمت راست مادربرد، در زیر نمایشگر دیباگر قرار دارند که معمولا برای پاور و ریستارت استفاده می‌شوند. دکمه Q-Flash مخصوص آپدیت بایوس و همچنین Clear CMOS در پنل پشتی قرار دارند. شکافهای اصلی PCI Express مادربرد از نوع PCIe Gen.5 X16 است که گیگابایت آن را به رنگ سفید طراحی کرده و از بقیه شکاف‌ها متمایز ساخته است.

پشتیبانی از ارتباط سریع PCIe Gen.5 در سطح مادربرد به لطف مدار چاپی 8 لایه، در دو اسلات کارت گرافیک پوشش کامل داده شده است.

بخش صوتی:

بخش صدای مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت کاملا مستقل از برد اصلی و در زیر کاور I/O پنل قرار دارد. این برد که به نوعی یک کارت صدای مستقل است، مجهز به چیپ ESS ES92080A و همچنین DAC با چیپ‌های دوگانه هشت کاناله ESS ES9080A می‌باشد. استفاده از خازن‌های چمیکون و WIMA کلاس صوتی با خروجی دقیق 99.999% صدا با قدرت 117dB DNR و دیستورشن پایین -111dB THD+N از دیگر خصوصیات کارت صدای توانمند این مادربرد گیگابایت است.

اما گیگابایت به همراه این مادربرد، یک کارت صدای مستقل ثانویه USB Type C به نام ESSential HEX USB DAC با قابلیت خروجی HI-RES عرضه کرده است. به علت حذف هدر HD Audio مخصوص اتصال به فرانت پنل کیس، بسیاری از کاربران برای اتصال هدست خود به این کارت صدا نیاز خواهند داشت.

این کارت صدا یا DAC مستقل می‌تواند به USB Type C جلوی کیس و یا مادربرد متصل شده، و برای اتصال هدست و یا هدفون کاربر استفاده شود. بنابر نظر گیگابایت، استفاده از این شیوه، نویز اضافی ناشی از سیم کشی داخلی کیس به صورت کامل از مدار صوتی حذف می‌شود.

این کارت صدا را می‌توان به موبایل‌های اندرویدی و یا لپتاپ نیز به صورت مستقل متصل کرد.

خصوصیات فنی این کارت صدای مستقل را در تصویر فوق مشاهده می‌کنید.

تشریح سیستم کولینگ:

در بخش کولینگ، این مادربرد تعداد 10 فن/پمپ را از طریق 10 هدر مخصوص چهار پین PWM/DC پشتیبانی می‌کند. سینک‌های خنک کننده در بخش VRM نیز، از نوع ترمال اکتیو هستند که با روکش نانوکربنی، به خنک سازی مدار پر قدرت و تنومند VRM کمک می‌کنند.

پوشش نانوکربن، در سطح بک پلیت مادربرد نیز قرار دارد تا ضمن استحکام بخشی به مدار چاپی، در نقش یک سینک خنک کننده نیز عمل کند.

اگرچه تمام درگاه‌های M.2 مادربرد مجهز به سینک‌های خنک کننده دو طرفه هستند، اما سینک خنک کننده اس اس دی زیر سوکت پردازنده، که به صورت مستقیم با خود پردازنده در ارتباط است، بسیار ضخیم و چند طبقه طراحی شده است؛ به گونه ای که گیگابایت نام آن را Thermal Guard Xtreme قرار داده است. احتمال زیاد می‌رود روزی که اس اس دی‌های PCIe Gen.5 عرضه شوند، این درگاه از این نوع اتصال پشتیبانی کند.

در سینک‌های خنک کننده بخش مدار تغذیه پردازنده، گیگابایت یک لوله مسی 8 میلیمتری انتقال حرارت را از میان برج‌های خنک کننده نانوکربنی عبور داده، تا ضمن برقراری تماس مستقیم با ماسفت‌ها، عملکرد کولینگ مدار تغذیه را بهبود بخشد.

اما طراحی ساختاری سینک‌های خنک کننده نیز دچار تغییر و تحول گردیده، دفع حرارت از VRM قدرتمند مادربرد، به صورت بهینه انجام شود. از خصوصیات این بخش می‌توان، به سطح پله پله ای سینک‌ها اشاره کرد، که عمل گردش هوا را در سطح سینک بهبود می‌بخشد. همچنین وسعت سینک‌ها بقدری زیاد است که تقریبا 2 برابر دیگر مادربرد‌ها، سینک‌های مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت وسیع تر است.

مدیریت کولینگ مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت بر عهده سیستم Smart Fan 6 است. این فن آوری با اضافه کردن تعداد سنسور‌های کنترل دما در سطح مادربرد، توانایی گسترده تر مدیریت فن‌ها را برای کاربر به ارمغان می‌آورد. به لطف قابلیت Fan Stop در زمان‌های بیکاری، و همچنین استفاده اداری از سیستم، کامپیوتری کاملا سایلنت و بی صدا را تجربه خواهید کرد.

امکانات اورکلاک:

پشتیبانی از پروفایل نسل سوم XMP رمهای DDR5 تا فرکانس بالای 6600Mhz از جمله خصوصیات این مادربرد است. گیگابایت برای رسیدن به این فرکانس بالا، تمام سطح مدار چاپی منطقه بین پردازنده و رم را به صورت ایزوله طراحی کرده است.

گیگابایت همچنین در زمینه تقویت درگاه‌های رم از آرمور مخصوصی بهره گرفته است تا طول عمر کلی اسلاتهای رم و استحکام آنها را چند برابر کند.

برای اورکلاک راحت تر و همچنین دستیابی به فرکانس‌های بالاتر، گیگابایت با طراحی مدار اختصاصی برای تغذیه رگلاتوری رمهای DDR5، امکان آزاد سازی ولتاژ و همچنین رسیدن به زمان تاخیر کمتر را برای کاربر فراهم کرده است.

از جمله خصوصیات جالبی که گیگابایت همراه این مادربرد عرضه میکند، امکان اورکلاک رمهای DDR5 از فرکانس پایه 4800Mhz به 5000Mhz تنها با یک کلیک از طریق بایوس است.

بخش VRM:

از جمله نقاط قوت مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت بخش مدار تغذیه آن است که شامل 20 فاز دیجیتالی 105 آمپری منحصرا برای V-Core پردازنده می‌شود. گیگابایت برای گرافیک مجتمع یک فاز 105 آمپری و برای کنترلر رم نیز 2 فاز 70 آمپری در نظر گرفته است.

طراحی مدار تغذیه پردازنده در مادربرد Xtreme گیگابایت به شکل مستقیم بدون استفاده از توسعه دهنده‌های دوگانه انجام شده و شرکت گیگابایت در این میان، از خازن‌های پلیمری تانتالیومی‌استفاده کرده است تا ضمن افزایش بهره وری، ریپل خروجی را کاهش داده و دمای کلی مدار VRM نیز کاهش یابد.

استفاده از خازن‌های پلیمری تانتالیومی‌نسبت به خازن‌های متداول ایمپدانس کمتری دارد و باعث کاهش ریپل خروجی می‌شود. همچنین توانایی تحمل دمای بیشتری دارد. شرکت گیگابایت این خازن‌ها را در پشت سوکت پردازنده در مرحله نهایی ورودی برق به پردازنده نصب کرده است.

با بهره گیری از معماری جدید هیبریدی اینتل، شرکت گیگابایت 2 سناریو عمده عملکرد را برای سیستم در نظر گرفته است که از طریق بایوس و تنظیم گزینه CPU Upgrade می‌توان یکی از این دو سناریو عمده را برای سیستم فعال کرد. سناریو گیمینگ، با خاموش سازی تمام هسته‌های Efficient و پایین آوردن ولتاژ ورودی پکیج به پردازنده، باعث کاهش دما و افزایش کارایی سیستم در گیمینگ خواهد شد.

همچنین در صورت عدم تمایل کاربر، می‌توان با فعال سازی تمام هسته‌ها، از نهایت قدرت و سرعت نسل جدید در تمام کارهای پردازشی، بهره برد.

طراحی مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت به گونه ای است که تمامی‌ اتصالات و ارتباطات سیمی‌ مادربرد، به سمت راست آن منتقل شده است. تا ضمن ساده سازی مدیریت کابل کشی، ظاهر جذاب مادربرد حفظ شود.

در بخش نورپردازی در سطح مادربرد، I/O پنل، گارد محافظ رمها و پنل زیر چیپست، مجهز به نورپردازی ARGB هستند.

جعبه و وسایل همراه:

جعبه مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت تم سیلور و مشکی دارد و آرم فالکون آئوروس بر روی آن نقش بسته است.

در پشت مادربرد، امکانات و مشخصات فنی آن به صورت کامل تشریح شده است.

اقلام داخل جعبه شامل:

• دو عدد آنتن Wi-Fi
• چهار کابل SATA اسلیو شده
• فلش مموری حاوی درایور‌ها
• یک عدد سنسور سنجش نویز
• دو عدد سنسور سنجش حرارت (ترمیستور)
• دو عدد کابل اکستنشن ARGB و RGB
• کابل مبدل برای اتصالات فرانت پنل کیس
• کانکتور مخصوص G برای اتصالات فرانت پنل
• کابل مبدل برای اتصال USB 3.0 فرانت پنل کیس
• کابل مبدل برای اتصال USB 2.0 فرانت پنل کیس
• کارت صدای اکسترنال USB Type C به نام ESSential HEX USB DAC

• کاور RGB مخصوص بخش رمها

• یک صفحه کامل استیکر‌های AORUS
• دفترچه راهنمای نصب و بج فلزی مخصوص AORUS

تقریبا می‌توان گفت تمام اقلامی‌که مورد نیاز است، به همراه مادربرد قرار دارد و علاوه بر آن یکسری از کابل‌های اضافی که عرضه شده است، مبدل‌های مخصوصی است که برای استفاده از کانکتور‌های مادربرد به آنها نیاز دارید.

بررسی طراحی و امکانات سخت افزاری:

مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت در سایز استاندارد E-ATX ساخته شده است. یعنی طول استاندارد E-ATX که 30.5 سانتیمتر است را داراست، اما از لحاظ عرضی، کمی ‌بیش از 1 سانتیمتر عریض تر است و به 28.5 سانتیمتر می‌رسد. از این بابت تقریبا می‌توان گفت وسعت عرضی این مادربرد به قدری است که شکل کلی مادربرد از حالت مستطیل به شکل مربع درآمده است. بنابراین برای انتخاب کیسی که توانایی پذیرایی از این مادربرد غولپیکر را دارا باشد، دقت زیادی لازم است.

اگرچه سوکت برق 24 پین به صورت 90 درجه بر روی مادربرد قرار گرفته است، اما گیگابایت این سوکت را با کمی‌ عقب نشینی نسبت به لبه مادربرد نصب کرده است تا کاربر بتواند حتی الامکان کابل 24 پین را پس از عبور از سوراخ‌های مدیریت کابل کشی در کیس در جایگاه خود نصب کند. دور اندیشی طراحان مادربرد قابل تقدیر است، اما همه ی کیس‌ها استاندارد نیستند، بنابراین ممکن است در برخی کیس‌ها، سوراخ عبور کابل در سینی کیس فضای کافی برای بازی با کابل 24 پین مادربرد را ندهد و نیاز به مانور خاصی برای اتصال به این کانکتور داشته باشد. ذکر این مورد البته انتقاد به مادربرد نیست، صرفا پیش آگاهی است که در انتخاب کیس مناسب برای این مادربرد، دقت لازم را داشته باشید.

مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت یکی از زیبا ترین و شیک ترین مادربرد‌هایی است که تا به امروز توسط طراحان زبده شرکت گیگابایت تولید شده است. در دیزاین این مادربرد، نه تنها از بهترین و گرانقیمت ترین کامپوننت‌ها استفاده شده، بلکه به شکلی زیبا از نظر بصری در برابر شما جلوه میکند. تم کلی مادربرد از فلز نوک مدادی و حاشیه‌های طلقی شفاف پوشیده شده است که در محل‌های خاصی دارای نورپردازی است.

از نظر RGB، هر چند دوست داشتیم سراسر حاشیه سمت راست مادربرد پر از LED باشد، اما به علت جابه جایی محل اتصال تمام کابل‌ها به سمت راست کیس، حتی اگر گیگابایت سراسر این حاشیه را LED کار می‌گذاشت، احتمالا از نظر‌ها پنهان می‌شد. شاید به عنوان پیشنهاد می‌شد حاشیه خلوت لبه پایینی را پر از LED کرد، اما به هر شکل، ظاهر این مادربرد، شیک و دوست داشتنی است و تقریبا هیچ ایرادی از لحاظ زیبایی شناختی به آن وارد نیست.

زیبایی این مادربرد به جلوی آن محدود نیست، بلکه در پشت آن، یک بک پلیت ضخیم فلزی با روکش نانوکربن، ضمن استحکام بخشی و محافظت از اتصالات زیر آن، در نقش یک سینک خنک کننده به کاهش دمای کامپوننت‌های VRM کمک می‌کند.

حاشیه بخش فوقانی، را می‌توان در تصویر فوق مشاهده کرد. مادربرد با PCB هشت لایه، در ساندویچی از سینک‌های خنک کننده قرار گرفته است تا شما نهایت استحکام و دفع حرارت را برای حداکثر دوام و کارایی، با این مادربرد تجربه کنید.

حاشیه فوقانی مادربرد، از سمت راست – بالا به پایین، شامل یک هدر چهاپین PWM فن، ورودی دوگانه برق پردازنده، سپس دو عدد هدر 4 پین فن PWM حضور دارند که CPU FAN به رنگ طوسی و CPT OPT به رنگ مشکی است. پس از این کانکتور‌ها، یک هدر 4 پین برای خروجی RGB است که برای استفاده نیاز به استفاده از کابل مبدل همراه مادربرد دارد. پس از آنها نمایشگر خطا یا دیباگر، و دو عدد کلید مینیاتوری برای روشن و خاموش و ریست تعبیه شده است که قابلیت برنامه ریزی دارد.

این مادربرد مجهز به 4 اسلات رم DDR5 از نوع تقویت شده است که از فرکانس کاری بالای 6600 مگاهرتز و حجم 128 گیگابایت (4 ماژول 32 گیگابایتی) را پشتیبانی ‌می‌کند.

در حاشیه سمت راست مادربرد، مطابق تصویر بالا از سمت راست به چپ، 5 عدد هدر فن 4 پین استاندارد PWM قرار دارند، که دو عدد سمت راستی برای اتصال پمپ واترکولر نیز قابل استفاده هستند. سپس سوکت برق 24 پین مادربرد با زاویه 90 درجه ای قرار دارد، ناچ (عقب نشینی) جایگاه سوکت 24 پین در این تصویر مشخص است.

کانکتور‌های بعدی شامل اتصالات فرانت پنل کیس، و نورپردازی A-RGB و RGB می‌شود. دو عدد سوکت USB 3.0 مخصوص اتصال فرانت پنل، و سپس 4 عدد درگاه SATA، سپس هدر 2 پین مخصوص اتصال سنسور تشخیص نویز، مجدد دو عدد هدر 4 پین PWM برای فن و یا واترپمپ، و در آخر، یک خروجی دو گانه برای USB 2.0 قرار دارد.

در حاشیه پایین مادربرد هیچ اتصالاتی قرار ندارد.

تنها مورد دیگری که در میان اتصالات در سطح مادربرد وجود دارد، کانکتور مخصوص USB Type C فرانت پنل کیس است.

همانطور که مشاهده می‌کنید، بخش زیرین مادربرد خالی از هر نوع کانکتور اضافی است و حتی کانکتور متداول HD Audio نیز از این مادربرد حذف شده است. البته در این مورد در بخش نتیجه گیری بیشتر صحبت خواهیم کرد.

این مادربرد دو اسلات PCIe Gen.5 x16 دارد که با فاصله 4 اسلات از هم قرار گرفته اند. این فاصله امکان نصب دو 3090 و یا دو 3090 Ti را برای SLI به شما می‌دهد.

اسلات پایینی PCIe از نوع Gen.3 و منشعب از چیپست است.

با برداشتن آرمور پایینی مادربرد، که به عنوان سینک خنک کننده برای درگاه‌های M.2 ایفای نقش می‌کند، می‌توانید به درگاه‌های M.2 دسترسی کامل داشته باشید.

کیفیت سینک فوقانی M.2، که اصلی ترین درگاه M.2 این مادربرد است بسیار عالی است. دو عدد لوله انتقال حرارت که با پد‌های حرارتی با کیفیت بر رو و زیر آن قرار گرفته اند، به خوبی از پس خنک کردن داغترین SSD‌ها نیز بر می‌آیند.

کیفیت سیک زیرین نیز عالی ارزیابی می‌شود. تمام این درگاه‌ها در حال حاظر از PCIe Gen.4 x4 پشتیبانی می‌کنند.

این مادربرد آئورس گیگابایت، مجهز به 4 درگاه M.2 است. بر اساس اطلاعات مندرج در دفترچه راهنمای مادربرد، تمام این درگاه‌ها می‌توانند پذیرای SSDهای نوع NVMe باشند. اما فقط یک درگاه M2M_SB که بالای اسلات دوم گرافیک است قادر به پشتیبانی از SSDهای M.2 نوع SATA است.

نکته دیگری که می‌بایستی حتما به آن اشاره کرد، اتصال درگاه M.2 فوقانی (زیر سوکت پردازنده) و دو اسلات اصلی گرافیک به پردازنده است. بنابراین، این مادربرد دو اسلات PCIe Gen. 5 X16 دارد که در صورت استفاده همزمان پهنای باند هر دو به x8 کاهش می‌یابد. اگرچه هیچ توضیحی مبنی بر امکان اتصال SSD‌های NVMe PCIe Gen.5 در وبسایت گیگابایت نیست، اما با توجه به ضخیم بودن سینک خنک کننده درگاه M.2 زیر سوکت پردازنده، احتمال آن می‌رود که این درگاه M.2 اس اس دی فوقانی ممکن است در آینده از پهنای باند PCIe Gen.5 X4 نیز پشتیبانی می‌کند. البته این صرفا حدس نگارنده است.

پنل پشتی مادربرد از نوع ثابت است و در عمل امتداد سینک خنک کننده VRM است. اتصالات آن شامل دو خروجی جک صوتی و یک درگاه خروجی صدای اپتیکال، دو درگاه 2.5 گیگابیتی و 10 گیگابیتی LAN، تعداد ده عدد USB 3.2 Gen.2، تعداد دو عدد درگاه تاندربولت 4 از نوع C، دو اتصال طلایی رنگ هم برای اتصال آنتن SMA برای چیپ وایرلس Wi-Fi6 و بلوتوث نسخه 5 قرار داده شده است. دکمه‌های اورکلاک اتوماتیک ignition، دکمه فلش بایوس Q-Flash، و همچنین Clear CMOS نیز در این بخش قرار داده شده است.

اما بخش صدای مادربرد نیز در پشت همین I/O پنل قرار دارد.

گیگابایت در مادربرد Z690 Aorus Xtreme به صورت کامل یک کارت صدای حرفه ای را جایگزین راهکار‌های مبتنی بر چیپ‌های Realtek کرده است. جک‌های صوتی فوق العاده با کیفیت این کارت صدا که روکشی از طلا دارند، در پشت پنل مادربرد خود نمایی می‌کنند. اما سراغ چیپ صوتی آن بریم. شرکت ESS Technology در اوایل سال 2021 چیپ پر قدرت ES9080 را معرفی کرد.

این چیپ که نام کامل آن ESS SABRE ES9080Q DAC است، اولین دک 8 کاناله به همراه راهبر درونی است که می‌تواند در ابعادی کوچک، خروجی صدایی 2Vrms در کلاس Audiophile ارائه دهد. دو عدد از این چیپ ESS ES9080، یکی برای صدای راست و دیگری برای صدای چپ، در طراحی مدار هر کدام به حالت 4 کاناله مورد استفاده قرار گرفته اند که در این شکل توانایی خروجی هر کانال بهبود یافته، و در نتیجه می‌تواند خروجی 117dB DNR و تخریب صوتی حداقلی -111dB THD+N را ارائه دهد.

 زمان پاسخگویی فرکانسی این کارت صدا -0.04dB@50kHz است. این دوچیپ در کنار مبدل آنالوگ به دیجیتال 8 کاناله ESS SABRE ES9280AC PRO در ترکیب با خازن‌های ژاپنی چمیکون و WIMA در این مدار قرار گرفته اند. این چیپ پرقدرت ‌می‌تواند انواع هدفون‌ها و اسپیکر‌های حرفه‌ای را با توانایی 2 Volts RMS تغذیه کرده و شما را از هر لحاظ نسبت به داشتن یک کارت صدای پر قدرت بی نیاز کند.

شرکت گیگابایت، تنها 2 جک 3.5 میلیمتری را بعلاوه خروجی اوپتیکال برای آن در نظر گرفته است. دوستانی که از اسپیکر‌های 7.1 یا 8 کاناله استفاده می‌کنند، تنها راه اتصال آن استفاده از خروجی اپتیکال SPDIF-Out است. برای اسپیکر‌های استریو محدودیتی نیست و به راحتی می‌توان با اتصال فیش 3.5 میلیمتری استریو صدایی شفاف و قدرتمند را تجربه کرد.

اما ورودی میکروفونی که گیگابایت در نظر گرفته است Mono است. کاربران استریمر و حرفه ای که نیاز به میکروفون‌های با کیفیت حرفه ای دارند، عموما از میکروفون‌هایی با اتصال USB برای اتصال به سیستم استفاده می‌کنند و نیازی به جک ورودی میکروفون نخواهند داشت، اما در صورتی که میکروفون استریو با جک 3.5 میلیمتری داشته باشید، مطلع باشید که ورودی میکروفون این مادربرد تک کاناله است که برای مادربردی در این کلاس، چندان جالب به نظر نمی‌رسد.

نیروی بخش VRM مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت توسط یک جفت سوکت تقویت شده ورودی برق 8 پین تامین می‌شود. مجموع 600 وات از این بخش برای پردازنده فراهم است که بسیار فراتر از حداکثر نیاز پردازنده پرچمدار نسل 12 است. شرکت گیگابایت با طراحی یک مدار 2+1+20 فاز دیجیتال برای این مادربرد، نهایت قدرت و ثبات ممکن را – بسیار فراتر از نیاز 12900K فراهم کرده است.

20 فاز اصلی توسط کنترلر PWM مدل Renesas RA229131 مدیریت می‌شود. این کنترلر از جمله موفق ترین کنترلر‌ها در مهار و مدیریت پردازنده‌های نسل 12 اینتل است که توسط تمام برند‌های مادربرد سازی در مادربرد‌های High End به کار گرفته شده است.

هر کدام از این فازها شامل ماسفت Renesas RAA22010540 می‌شود که با توانایی 105 آمپر، برای تغذیه V-Core پردازنده مورد استفاده قرار گرفته است. به بیان دیگر، تعداد بیست Smart Power Stage یکصد و پنج آمپری مجموع 2100 آمپر نیرو را برای پردازنده فراهم می‌کند که رقمی‌فوق تصور و نیاز غولهای نسل 12 اینتل است.

گیگابایت یک فاز 105 آمپری را برای VCCGT که مخصوص گرافیک مجتمع پردازنده است، اختصاص داده، و همچنین تعداد 2 فاز 70 آمپری Dr. MOS را نیز برای بخش VCCAUX به جهت تامین نیروی لازم برای کنترلر حافظه و ارتباطات PCIe استفاده کرده است. این سه فاز توسط کنترلر PWM مدل Renesas RAA229130 مدیریت می‌شود.

اما ساخت یک VRM قدرتمند کافی نیست، باید برای خنک سازی آن هم برنامه ی مفصلی داشت. برای این منظور، شرکت گیگابایت با هدف خنک کردن تمامی ‌بخش‌ها و کامپوننت‌های VRM، از سینک خنک کننده ای مجهز به دو برج خنک کننده طبقه ای مجزا از هم بهره گرفته است که توسط یک لوله انتقال حرارت به یکدیگر متصل گردیده اند.

این دو سینک بزرگ، با روکشی از نانوکربن پوشیده شده که در خنک سازی بهینه مدار VRM نقش بسزایی دارد.

استفاده از پد‌های حرارتی بسیار با کیفیت با توانایی هدایت حرارت 9W/mk و همچنین ماشین کاری یک پارچه بی نظیر با Fin‌های باریک، از دیگر خصوصیات برجسته این سینک زیبا و کارآمد است.

ارتباط Thunderbolt 4 در این مادربرد از طریق دو خروجی USB Type C در پشت پنل فراهم شده است. گیگابایت از چیپ Intel JHL8540 برای ایجاد این ارتباط بهره گرفته است. مجموع پهنای باند قابل ارائه توسط این چیپ 40Gb/s است.

درگاه‌های USB Type C پشت مادربرد، به لطف اتصال به چیپ Thunderbolt 4، می‌توانند، در نقش خروجی تصویری تا 2 مانیتور 4K را با نرخ به روز رسانی 60Hz پشتیبانی کنند. همچنین با توجه به سازگاری با انواع اتصالات USB از نسخه 2 گرفته تا نسخه جدید USB 4.0 شما می‌توانید هر دستگاهی را به منظور توسعه و یا انتقال دیتا با پهنای باند بالا به آنها متصل کنید.

حتی برای شارژ گوشی موبایل، این دو خروجی USB Type C، با پشتیبانی از استاندارد Power Delivery 2.0 می‌تواند با خروجی 5V@3A گوشی موبایل شما را شارژ کند.

بایوس:

موردی که حتما باید به آن اشاره کنم، اهمیت آپدیت بایوس تمامی ‌مادربرد‌های Z690 است. رمهای DDR5 در ابتدای مسیر سازگاری قرار دارند، از این رو، آپدیت مرتب بایوس مادربرد به سازگاری بهتر رمهای DDR5 کمک بسیاری می‌کند. مادربرد Aorus Xtreme گیگابایت هم با آپدیت بایوس، سازگاری بالاتر و بهتری را برای رمهای DDR5 بوجود آورد.

در مقایسه با نسل‌های قبل، گیگابایت تلاش کرده است تا بایوس مادربرد‌های Z690  را یک پله دیگر ارتقا داده و کار با آن را برای کاربر راحت تر کند. از جمله بخش‌های جدید این بایوس، امکان انتخاب 2 حالت Performance Mode وGame Mode  برای پردازنده است. شما می‌توانید با انتخاب حالت Performance Mode بالاترین کارایی را برای پردازنده بوجود آورید. پیشنهاد میکنیم، گزینه Performance را امتحان کنید.

من حیث المجموع بایوس‌های مادربرد‌های گیگابایت نسبت به نسل‌های قبل بهینه تر شده است اما همچنان نیازمند نظم بیشتر و سازماندهی مناسب تر بخش‌ها است که امیدواریم در آینده با آپدیت‌های بیشتر، شاهد بهبود رابط کاربری آن باشیم.

معرفی سیستم تست:

بررسی کارایی:

ما برای تست مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت از پردازنده 12900K استفاده کردیم که پرچمدار پردازنده‌های نسل 12 اینتل است. خوشبختانه این مادربرد به خوبی توانست از پس مدیریت این پردازنده بر آید و به لطف خنک کننده Cooler Master MasterLiquid PL360 Flux، بدون کوچکترین Throttle، تمام تست‌ها را با موفقیت پاس کند. از آنجایی که کنترل دمای 12900K در حالت پیش فرض خود به تنهایی کار عظیمی‌‌برای کولر محسوب می‌شود، دیگر سراغ تست اورکلاک نرفتیم. در عوض، از حالت Performance Mode بایوس مادربرد گیگابایت استفاده کردیم تا کارایی بیشتری از پردازنده دریافت کنیم و حالت OC ما در تست‌ها و جدول‌های به نمایش در آمده، حالت Performance مادربرد است که از طریق بایوس فعال شده و به خوبی توانایی پردازنده را افزایش داده است.

از نظر دما همانطور که مشاهده می‌کنید، تحت لود کامل حداکثر دمای 88 درجه برای داغترین هسته 12900K با کولر تست کولر مستر بدست آمده است که فوق العاده محسوب می‌شود. رسیدن به چنین دمایی کار مشترک کولر مستر PL360 FLUX و عملکرد VRM پر قدرت مادربرد است. دمای VRM این مادربرد نیز در سخت ترین شرایط، به حداکثر 49 درجه رسید که در سطح بسیار خنکی قرار دارد. نتایج کلیه تست‌ها عالی بود و تقریبا در تمام آنها مادربرد Xtreme گیگابایت در صدر جداول قرار گرفت.

ما پیش از این جدولی برای پهنای باند حافظه و زمان تاخیر داشتیم که به علت ارتقا از DDR4 به DDR5 در چیپست Z690 قابل استفاده نیست و تا زمانی که رمهای جدید DDR5 تهیه کنیم، وابسته به ماژولهای رمی‌هستیم که نمایندگی‌های سازنده مادربرد به جهت تست در اختیار ما قرار می‌دهند. دفتر محترم شرکت گیگابایت نیز برای تست یک کیت دوال رم Geil 2X16G 5200MHz CL.34 برای تست در اختیار ما قرار داد که از ایشان تشکر می‌کنیم. همانطور که در تست AIDA64 مشاهده می‌کنید، پهنای باند رمهای DDR5 افزایش چشمگیری داشته است به طوری که فرکانس بالاترین رمهای DDR4 حداکثر بین 50K تا 60K برای خواندن و نوشتن پهنای باند داشتند، اما حالا با رمهای معمولی فرکانس 5200MHz نوع DDR5، بیش از 80K پهنای باند در اختیار داریم.

نکته دیگر تست حافظه در نسل جدید، افزایش میزان تاخیر است. پیش از این در رمهای DDR4، زمان تاخیری معمولا بین 30 تا 55 نانوثانیه در اختیار داشتیم، اما حالا شرکت اینتل برای پشتیبانی از فرکانس‌های بالا، تاخیر را حسابی بالا برده است و با تاخیر حدود 70 نانوثانیه روبه رو هستیم. بدیهی است هرچه فرکانس بالاتر رود، با ثابت نگهداشتن تایمینگ، زمان تاخیر کاهش پیدا خواهد کرد.

نکته آخر، بحث 4 کاناله بودن پیکربندی رمهای DDR5 است. بله دوستان، تعجب نکنید، رمهای DDR5، به علت اینکه هر ماژول با 2 کانال 32 بیتی به پردازنده مرتبط می‌شود، با دو عدد رم DDR5 پیکر بندی سیستم شما 4 کاناله تشخیص داده می‌شود و این بسیار عالی است. رمهای DDR4 هر ماژول فقط یک راه ارتباطی 64 بیتی داشت. به همین علت دو کاناله پیکر بندی می‌شد. این اولین بار است که با 2 ماژول رم می‌توان پهنای باندی معادل رمهای 4 کاناله را در سیستم‌های Mainstream تجربه کرد.

و نکته آخر اینکه، رمهای DDR5 مجهز به سیستم تصحیح خطای ECC هستند، و این موضوع به آنها کمک می‌کند در حجم‌های بیشتر نسبت به رمهای DDR4، بدون خطا کار کنند.

حال مابقی تست‌ها را برای شما قرار می‌دهیم، با این توضیح که، این اولین تست ما از نسل 12 اینتل است و در کلیه جداول، این مادربرد در کلاس خودش، در صدر جدول قرار گرفته است.

نتیجه گیری:

مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت یک قطعه هنری است که توسط طراحان زبده این شرکت، برای کاربرانی که بهترین، بالاترین و زیباترین‌ها را می‌پسندند، ساخته شده است. هیچ عیب و ایراد خاصی در عملکرد عادی با این مادربرد و حین کار با آن دیده نشد.

طراحی ظاهری مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت بی نظیر است. نورپردازی‌ها بسیار شیک، و پشت و روی مادربرد فوق العاده با کلاس و در حد نام و نشان Xtreme گیگابایت ساخته شده است.

در بخش کارایی، تقریبا در اکثر تست‌های ما، این مادربرد صدر جدول را از آن خود کرد. از نظر کولینگ، استفاده گیگابایت از سینک‌های ضخیم با روکش نانو کربن ستودنی است. از نظر اورکلاک، با 20 فاز دیجیتال، گیگابایت یکی از قدرتمند ترین مادربرد‌های Z690 را عرضه کرده است.

بایوس مادربرد، عملکرد بی نقصی دارد. رمهای DDR5 به راحتی مورد شناسایی قرار گرفتند. از نظر اتصالات فن، تعداد 10 هدر PWM فن در بخش های مختلف مادربرد پراکنده است تا هر آنچه را که اکثر کاربران از نظر کولینگ به آن نیاز دارند، در این مادربرد به آن دست یابند.

گیگابایت با جابه جایی تمام کانکتورها به سمت حاشیه سمت راست مادربرد، امکان مدیریت کابل کشی را فوق العاده راحت تر کرده است و سطح مادربرد، بخصوص بخش پایین آن را از هرگونه کانکتوری که زیبایی اسمبل نهایی را زیر سوال ببرد، خالی کرده است.

هیچ چیز منفی از لحاظ عملکردی نمی‌توان در مورد این مادربرد عنوان کرد و بدون شک، Z690 Aorus Xtreme نشان منتخب سردبیر سایت ما را از آن خود خواهد کرد. اما، از نظر نگارنده، دو نکته در این میان، حائز اهمیت است.

مادربرد‌های Xtreme گیگابایت، تولید محدود هستند و برای کاربران خاص تولید می‌شوند. سوال اول، چه کسی حاضر است یک مادربرد 1000 دلاری (30 میلیون تومانی) برای سیستم خود تهیه کند؟ قاعدتا کاربری که به دنبال مادربردی است تا بتواند سالهای سال از آن استفاده کند، بنابراین به دنبال با دوام ترین و بهترین کامپوننت‌ها است؛ و همچنین بالاترین قدرت و کارایی را با حداکثر امکانات و اتصالات از یک مادربرد انتظار دارد. در عین حال، چنین کاربری خوش سلیقه و زیبا پسند نیز است.

ترتیبی که در بالا ذکر شد، بحث اولویت‌های یک کاربر است. زیبایی، نظم و تمیزی در مدیریت کابل کشی، همه مهم هستند اما آخرین اولویت‌های یک کاربر است، و بحث اتصالات، قبل از زیبایی و نظم اهمیت دارد. گیگابایت در بسیاری از مادربرد‌های سری 600 خود، جک‌های “اضافی” 3.5 میلیمتری صوتی را حذف کرده است و تنها 2 جک صدای اصلی را باقی گذاشته است؛ یکی خروجی صدای استریوی اسپیکر و دیگری جک ورودی میکروفون. تقریبا می‌توان گفت، بیش از 98% کاربران، فقط با همین 2 جک صوتی سرو کار دارند و تعداد کمی ‌از کاربران از اسپیکر‌های 5.1 و یا 7.1 کاناله برای اتصال به کامپیوتر‌های خود استفاده می‌کنند. پس در اینجا، گیگابایت با حذف جک‌های صدای اضافی، همچنان نیاز قریب به اتفاق کاربران را برآورده می‌کند. حتی اگر اسپیکر 7.1 کاناله مورد استفاده اتصال اپتیکال داشته باشد، می‌توان از SPDIF-Out استفاده کرد، پس انتقاد خاصی در این رابطه ندارم، اما چرا هدر HD Audio فرانت پنل کیس را حذف کرده است؟

گیگابایت در این مورد، برای حذف هدر فرانت پنل صدا، بحث از بین بردن نویز احتمالی کابل‌های کیس را مطرح کرده است، و به همین خاطر اصرار به استفاده از ESSential USB DAC دارد. درست است – اما، من نوعی که قرار است چنین مادربردی تهیه کنم، یک کیس بالای 5 میلیون تومان هم برای آن خواهم خرید که قطعا کیفیت کابل‌های صوتی خوبی دارد. پس هم در مورد کیفیت کیس و هم در مورد محل کانکتور‌های کیسی را قرار است استفاده کنم، حسابی تحقیق کرده ام. حال پس از خرید مادربرد با صحنه ای مواجه می‌شوم که نمی‌توانم از جک‌های صدای روی فرانت پنل کیس استفاده کنم، چون مادربرد Xtreme گیگابایت، فاقد هدر HD Audio کیس است! نتیجه اینکه محدود می‌شوم به پورت USB Type C روی کیس که در این حالت هم فقط در صورتی که کیس انتخابی بر روی فرانت پنل  خود درگاه USB Type C داشته باشد، می‌توانم از کارت صدای اکسترنال ESSential USB DAC برای اتصال هدست خود استفاده کنم، در غیر این صورت، یا باید هدست وایرلس تهیه کنم و یا هدست را به پشت کیس وصل کنم.

از نظر نگارنده، هرچقدر هم، حذف نویز احتمالی کابل‌های HD Audio کیس اهمیت داشته باشد، آنقدری مهم نیست که هدر HD Audio فرانت پنل حذف شود. حَدِ یَقِف زیبایی و نظم و کارایی، کاهش امکانات مادربرد است. کاربران یک مادربرد با راندمان بالا را دوست دارند، اما به نظر نمی‌رسد به خاطر قدرت یک بخش از مادربرد و یا مدیریت کابل کشی راحت تر – حاضر به کاهش امکانات بیسیک آن باشند.

این انتقاد را در مورد کاهش تعداد درگاه‌های ساتا هم می‌توان بیان کرد. از نظر من، شخصی که بهترین‌ها، بالاترین‌ها و بیشترین‌ها را از یک مادربرد اکستریم انتظار دارد، یعنی اگر مادربرد‌های Z690، اکثرا 6 درگاه ساتا دارند، آن کاربر در کلاس اکستریم به 8 درگاه نیاز دارد. حال ممکن است دلیل آورید که پورت ساتا قدیمی‌ شده و یا امروزه اکثر کاربران این تعداد حافظه ذخیره سازی ندارند – که درست است – اما ما داریم در مورد مادربردی صحبت می‌کنیم که 30 میلیون تومان قیمت دارد و اکثر کاربران توانایی خرید آن را ندارند، پس باید اتفاقا در این موارد، به عده قلیلی توجه کنیم که نیاز‌های خاص دارند و مثلا – اگر گذاشتن 8 درگاه ساتا در سال 2022 عجیب است – که قبول دارم – اما مادربردی در این کلاس قیمتی، به نظرم باید حداقل همان 6 درگاه معمول چیپست Z690 را ارائه کند، نه اینکه 2 درگاه ساتا کمتر از استاندارد مادربردهای Z690 داشته باشد، و در کلاس اکستریم تنها به ارائه 4 پورت ساتا به کاربر بسنده کند.

مطمئن نیستم چرا گیگابایت چنین تصمیمی‌ گرفته است و خیلی به این موضوع فکر کردم و تنها دلیلی که به ذهنم رسید – که شاید ممکن است طراحان گیگابایت در نظر گرفته باشند – این است که احتمالا فرض را بر این گذاشته اند که کاربری که می‌تواند 1000 دلار هزینه بابت چنین مادربردی دهد، پس حتما می‌تواند به جای حافظه ذخیره سازی ساتا، از اس اس دی‌های M.2 برای آرشیو استفاده کند – و این مادربرد 4 درگاه M.2 دارد، پس 4 درگاه ساتا کافی است!

به هر جهت، با درک تمامی‌ این موارد – همچنان من از کلاس اکستریم، همه چیز را اکستریم می‌خواهم، حتی تعداد درگاه‌های ساتا، چه رسد به اینکه هدر HD Audio حذف شود.

البته در برابر نظر بالا، می‌توان گفت تمام این موارد سلیقه ای است و ممکن است کاربری، واقعا هیچ نیازی به چنین امکاناتی نداشته باشد. در حال حاضر اکثر کاربران فقط یک حافظه SSD و یک حافظه HDD دارند و امکانات این مادربرد، بسیار فراتر از نیاز اکثر آنها است. شرکت گیگابایت هم برای کاربرانی که نیاز به جک‌های صوتی کامل دارند و یا نیاز به 6 درگاه ساتا و هدر HD Audio فرانت پنل دارند، مادربرد Master را برای آنها در نظر گرفته است که فوق العاده است.

اما برسیم به کاور RGB بخش رم. یکی از مشکلات عدیده ای که کاربران در زمان رمهای DDR4 با آن مواجه بودند، بی ارزش بودن رمهای فاقد RGB بود که اکثرا از این موضوع ناراحت بودند. طوری که اگر رمی‌ بخرید که RGB نداشته باشد، احتمالا صاحب اول و آخر آن خود شما خواهید بود. رمهای فاقد RGB خواهان زیادی ندارند. به همین دلیل قیمت رمهای بدون RGB پایین است چون جلوه ظاهری جذابی ندارند.

شرکت گیگابایت در این زمینه، دست به ابتکار جالبی برای عرضه یک کاور زیبا و مجهز به نورپردازی RGB برای بخش رم زده است تا کاربر بتواند در صورتی که از رمهای ساده با ظاهری غیر جذاب استفاده می‌کند، آنها را در زیر این کاور پنهان کند. تا اینجای کار همه چیز عالی است، اما سوال اصلی این است که عموم کاربرانی که چنین هزینه ای بابت مادربرد می‌دهند، پول زیادی هم بابت رمهای DDR5 خواهند داد پس قطعا رمهای زیبا و مجهز به RGB خواهند خرید – پس دوست خواهند داشت نورپردازی پشت رمها را ببینند، نه اینکه کاوری رمها را پنهان کند. بنابراین استفاده از کاور رم برای اغلب کاربران صاحب این مادربرد – احتمالا منتفی است. همچنین، گیگابایت ارتفاع کمی‌ را برای این کاور در نظر گرفته است که صرفا رمهای بسیار ساده در زیر آن جا می‌گیرند. این کاور رم همچنین با پمپ واترکولر سیستم تست ما هم تداخل داشت، بنابراین در عکس‌های ما، این کاور حضور نداشت. خلاصه اینکه وجود چنین کاوری برای بخش رمها، زیبا است، اما امکان استفاده میدانی از آن، داستان دیگری است که به سایز رم و نوع کولر مورد استفاده کاربر وابسته است.

نمی‌خواستم خیلی طولانی شود اما اینها تنها مواردی بود که از بابت نقد این مادربرد به ذهنم رسید. در مجموع، به شخصه مادربرد GIGABYTE Z690 AORUS XTREME را می‌پسندم. این مدل تنها مادربرد Z690 بود که تا به امروز، به دلیل VRM قدرتمند و خنکش توانستیم 12900K را با همین واترکولر میان رده ای که در اختیار داشتیم، کمی ‌اورکلاک کنیم.

در مورد اورکلاک رم، هنوز امکانی برای بررسی چند و چون شیوه اورکلاک رمهای DDR5 پیدا نکردیم بنابراین تست خاصی انجام ندادیم، اما مطمئن هستم، این مادربرد توانایی اورکلاک خوبی را برای بخش رم داراست. 

مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت بسیار سنگین است چرا که نه تنها سینک‌ها، بلکه تمام آرمور پشت و جلوی آن تماما فلزی است. گیگابایت برای خنک سازی حافظ‌های M.2 از سینک‌های ضخیم دو طرفه بهره گرفته است. عملکرد این سینک‌ها و پد‌های حرارتی مورد استفاده در آنها در زمینه خنک سازی SSD بی نظیر است.

مادربرد Z690 Aorus Xtreme گیگابایت با ضمانت 3 ساله آواژنگ در بازار با حدود قیمت 30 میلیون تومان موجود است. ارتباط بی سیم Wi-Fi 6E، بلوتوث نسخه 5.2، چهار اسلات M.2،  تعداد زیادی درگاه USB 2.0، USB 3.2 Gen.1، USB 3.2 Gen.2×2، تاندربولت 4 و همچنین ارتباط 10 و 2.5 گیگابیتی LAN، از جمله امکانات بی شمار این مادربرد است. از بابت رم نیز، می‌توان با خیال راحت از رمهای DDR5 با فرکانس 6600MHz نیز بر روی این مادربرد بهره برد.

در پایان، ضمن تشکر از دفتر محترم گیگابایت برای در اختیار قرار دادن این مادربرد به جهت تست و بررسی، با توجه امکانات و امتیازات خوبی که در تست‌ها شاهد بودیم، و همچنین عملکرد مناسب این مادربرد و کیفیت عالی ساخت، و تجهیز آن به مدار تغذیه پر قدرت برای پردازنده، به ترتیب، نشان منتخب سردبیر سایت سخت افزار و نشان بالاترین کارایی را به آن اهدا می‌کنیم.