آمار رضایت 80 درصدی کاربران از موتورهای جست و جوی ملی تا چه اندازه صحیح است؟

موتورهای جست و جو بخش بسیار بزرگی از وظیفه برقراری ارتباط بین کاربران و فضای وب را بر عهده دارند. برای بخش زیادی از کاربران، اینترنت و گوگل معادل هم هستند و هر نوع استفاده ای از فضای وب از طریق گوگل و موتور جست و جوی قدرتمند آن انجام می شود. طی سال های اخیر موتورهای جست و جو به ابزارهایی فراتر از فهرست کنندگان اطلاعات موجود در وب تبدیل شدند. تلفیق قابلیت هایی مانند جست و جوی تصاویر و گردآوری اطلاعات مرتبط و به کارگیری از هوش مصنوعی در قدرتمندتر کردن موتورهای جست و جو به آنها قابلیت هایی بخشیده که عملا کنار گذاشتن موتورهای جست و جو از زندگی کاربران را غیر ممکن می کند. به این مورد باید دستیارهای هوشمند صوتی را نیز اضافه کرد که با وجود عدم اقبال عمومی به آنها در ایران (به دلیل پشتیبانی نکردن از زبان فارسی)، در بسیاری از کشورها به جزء جدایی ناپذیر منازل مسکونی تبدیل شده اند و بسیاری از امور خانه از طریق آنها که قدرت خود را به کمک موتورهای جست و جو به دست آورده اند انجام می شود. از سویی در برخی کشورها، از جمله ایران، همواره نگرانی هایی هر چند به ظاهر درباره سو استفاده شرکت های خارجی از اطلاعات کاربران ایرانی به دلیل “دشمنی سرویس های بیگانه با مردم ایران” وجود داشته است. در نتیجه توسعه موتورهای جست و جوی بومی با صرف هزینه های بسیار کلان در دستور کار دولت ها قرار گرفته و نمونه هایی نیز تولید شده اند که البته هرگز نتوانستند در بین کاربران موفقیتی هر چند کوچک به دست آورند. دلایل عدم تمایل کاربران ایرانی به استفاده از موتورهای جست و جوی بومی موردی است که نیازمند تحلیل مجزا و اظهار نظر کارشناسان خواهد بود. با این حال گزارش اخیر مرکز ملی فضای مجازی علامت سوال های بسیار زیادی در ذهن کاربران به وجود آورده است.

این مرکز که نام آن طی ماه های اخیر به دلیل بحث های موجود در زمینه فیلتر شدن شبکه های اجتماعی و گزارش های متعدد از آسیب هایی که پیام رسان هایی مانند تلگرام به امنیت ملی کشور وارد می کنند بر سر زبان ها بوده، در گزارشی که اخیرا توسط خبرگزاری های متعدد کشور بازتاب پیدا کرده از رضایت 80 درصدی کاربران از عملکرد موتورهای جست و جوی ملی سخن می گوید. در بخشی از این گزارش با اشاره به عملکرد درخشان موتور جست و جوی “پارسی جو” میزان استفاده از این سرویس بالاتر از موتور جست و جوی بینگ (به عنوان جست و جوگر پیش فرض در رایانه هایی که از سیستم عامل ویندوز 10 استفاده می کنند) در جایگاه دوم استفاده توسط کاربران ایرانی قرار گرفته است:

ارزیابی مرکز ملی فضای مجازی از دو موتور جستجوگر فارسی «پارسی جو» و «یوز» حاکی از آن است که موتور «پارسی جو» با پوشش ۴ میلیارد صفحه و ۱۵ سرویس، توانایی پاسخگویی به ۲ میلیون پرس وجو در روز دارد و کیفیت جستجو در آن ۸۰ درصد اعلام شده است. روزانه ۹۰۰ هزار کاربر از این موتور جستجو بازدید می کنند. از سوی دیگر موتور جستجوگر «یوز » نیز با پوشش ۴ میلیارد صفحه و ۲۶ سرویس، امکان پاسخگویی به ۳ میلیون پرس و جو در روز را داشته و کیفیت جستجو از طریق این موتور جستجو نیز ۸۰ درصد عنوان شده است. با این حال نتایج ارزیابی کیفیت جویش فارسی از نظر کاربران ایرانی در جویشگرها، نشان می دهد که بعد از گوگل، موتور جستجوی «پارسی جو» در رده دوم انتخاب کاربران ایرانی قرار دارد. در این بررسی ها کاربران ایرانی از موتور جستجوی بینگ نیز استفاده می کنند و این سرویس در میان ۳ موتور جستجو برای کاربران ایرانی قرار گرفته است. موتور جستجوی «یوز» هم، در این فهرست چهارم است.

توجه به برخی جزئیات این گزارش جالب توجه به نظر می رسد. برای مثال گفته می شود تعداد صفحات فهرست شده در فضای وب (به غیر از صفحات فهرست نشده و بخشی از اطلاعات سایبری که در وب تاریک قابل دسترسی هستند) بالغ بر 20 میلیارد برآورد می شود که از این مقدار تنها 4 میلیارد صفحه توسط موتور پارسی جو پوشش داده می شوند. همچنین از سویی این سرویس تنها قادر به پاسخگویی به 2 میلیون جست و جو در روز است که با توجه به جامعه نزدیک به 50 میلیونی کاربران اینترنت در ایران عدد قابل ملاحظه ای به حساب نمی آید. در چنین شرایطی این سوال تنها توسط کاربران پاسخ داده خواهد شد که آیا از عملکرد موتورهای جست و جوی بومی راضی هستند یا خیر؟ آیا کاربران ایرانی در هنگام وبگردی و برای یافتن پاسخ سوالات خود استفاده از موتور جست و جوی بومی را در دستور کار قرار می دهند یا تنها به گوگل اکتفا می کنند؟ و در نهایت چه تعداد کاربران ایرانی اینترنت از وجود موتورهای جست و جوی بومی مانند پارسی جو و یوز آگاه هستند؟