بررسی مادربرد GIGABYTE Z590 AORUS MASTER

شرکت گیگابایت همزمان به ورود نسل 11 پردازنده های راکت لیک اینتل، نسل جدید مادربردهای مجهز به چیپست Z590 خود را به بازار عرضه کرده است. این سری جدید از مادربردهای گیگابایت، مطابق نیاز نسل 11 پردازنده ای اینتل کاملا تقویت شده‌اند و با امکانات بیشتری در اختیار کاربران قرار خواهند گرفت. امروز همراه شما هستیم با بررسی اجمالی مادربرد رده بالای GIGABYTE Z590 AORUS MASTER که به تازگی به دست ما رسیده است. در بخش اول این بررسی به مشخصات و ویژگیهای مادربرد می پردازیم و در بخش دوم که در ادامه همین مطلب در آینده منتشر خواهد شد، بنچمارکها و تست های مربوطه به روز رسانی خواهند گردید.

آشنایی با پردازنده‌های نسل یازدهم Rocket Lake

در سال میلادی گذشته، آقای باب سوان مدیر عامل وقت اینتل جمله ای معروف با این مضموم بیان کردند که باید توجه خود را از روی بنچمارکها برداریم و بیشتر بر روی فن آوری تمرکز کنیم! بیان این جمله از مدیر عامل بزرگترین سازنده میکروچیپ در دنیا احمقانه ترین حرفی بود که یک نفر می‌توانست بیان کند. این جمله در نهایت به بهای موقعیت آقای باب سوان تمام شد و خوشبختانه ایشان در دی ماه پارسال مجبور به استعفا شده اند. اگرچه مدیر عامل شرکت بزرگی مانند اینتل مستقیما مرتبط با تولید یک محصول در یک بخش از زیر مجموعه شرکت نیست، اما نسل 11 اینتل را باید از این منظر به آن توجه کرد که در چنین فضا و با چنین دیدگاهی تولید شده است که بیشتر “فن آوری جدیدی” ارائه کند، نه اینکه لزوما در بنچمارکها اول باشد.

وقتی یک کارخانه تولید میکروچیپ، بر روی یک ریخته‌گری خاصی تنظیم می‌شود، برای تغییر و تنظیم آن به ریخته‌گری جدیدتر، باید کلی هزینه کرد. در حال حاضر چند سال است که قریب به اتفاق کارخانه‌های اینتل در سراسر دنیا بر روی ریخته‌گری 14 نانومتری تنظیم شده اند و تغییر هر یک آنها به ریخته‌گری متفاوت، نیاز به تعطیلی موقت، انجام هزینه و سپس تولید بر اساس ریخته‌گری جدید است. اینتل در نسل یازدهم، حاضر به انجام تغییر و هزینه در کارخانه‌ها برای ریخته‌گری با نانومتر پایینتر نشد و به جای آن، معماری جدید Sunny Cove که با ریخته‌گری 10 نانومتری باید ساخته شود را با ریخته‌گری 14 نانومتری در رده دسکتاپ تولید کرد، و نام آن را معماری Cypress Cove نهاد.

از این رو نسل یازدهم اینتل به هیچ وجه دیگر تنها یک “Optimization” از معماری Skylake فقید نیست، بلکه کاملا با ریز معماری جدید روبه رو هستیم که با ریخته‌گری قدیمی‌ نسل پیش از خود تولید شده است. وقتی درجه ریخته‌گری مطابق با نیاز معماری جدید کاهش پیدا نکند، میزان مصرف الکتریسیته و به تبع آن تولید حرارت پردازنده بسیار بالا خواهد بود. اینتل برای مدیریت حرارت پردازنده‌های راکت لیک، ضخامت IHS پشت پردازنده را به اندازه 0.1 میلیمتر کاهش داده است تا هرچه بیشتر فاصله بین بلاک کولر با Die پردازنده کمتر شود. همچنین در بخش مدیریت وضعیت خواب پردازنده یا C-States با انجام بهینه سازی‌های مختلف تا 10 سطح متنوع از استراحت را برای پردازنده در نظر گرفته است که تمام آنها با کاهش ولتاژ بخش‌های مختلف پردازنده همراه است. اینتل همچنین، به مانند نسل 9 و 10، با تعریف سطوح مختلف مصرف، تحت عنوان Power Limit، حرارت تولید شده توسط پردازنده را در فرکانس‌های مختلف، بسته به میزان مصرف، متناسب و زمان بندی کرده است. البته شرکت‌های سازنده مادربرد می‌توانند در بخش Power Limit دست برده و تنظیمات خود را اعمال کنند.

به لطف معماری جدید Cypress Cove، قدرت تک هسته پردازنده‌های Rocket Lake طبق ادعای اینتل بین 10 تا 19 درصد توانایی بیشتری دارد. اینتل همچنین برای اولین بار در نسل 11 خود از فرکانس پایه رم DDR4-3200MHz پشتیبانی می‌کند. اینتل پس از مدتها از گرافیک مجتمع جدیدی به نام Xe-LP در این پردازنده‌ها استفاده کرده است که توانایی خروجی 4K@60Hz را دارد و دیگر با خیال راحت می‌توان بازی‌های سبکی مانند FIFA را با گرافیک مجتمع اینتل بازی کرد. اینتل همچنین در پردازنده‌های راکت لیک برای اولین بار از استاندارد جدید ارتباطی PCIe Gen.4 نیز پشتیبانی می‌کند.

اینتل برای اولین بار جدید ترین جدول محاسباتی AVX-512 مختص پردازنده‌های Xeon و HEDT را به پردازنده‌های رده Mainstream راکت لیک اضافه کرده است. جدول پردازشی AVX-512 مختص پردازنده‌های اینتل است که در سال 2018 ساخته شده و تاکنون هیچ پردازنده ای از AMD به این فن آوری مجهز نشده است. به طور کلی، وجود جداول AVX پاسخ اینتل به استفاده از کارت گرافیک برای انجام محاسبات پردازشی است. اینتل این شتاب دهنده‌های پردازشی را برای رقابت با پردازش‌های مبتنی بر GPU ایجاد کرده است تا توانمندی پردازنده را در تمامی‌ زمینه‌ها حفظ کند. جداول AVX در اغلب نرم افزار‌های ساخت، طراحی و تبدیل صوت، تصویر، ویدیو، تحلیل داده‌های محاسباتی، نرم افزار‌های مدل سازی سه بعدی و نرم افزار‌های مهندسی کاربرد دارند و نقش اساسی در شتاب دهی و سرعت بخشی پردازش ایفا می‌کنند. جدید ترین جدول محاسباتی AVX-512 نیز در تمامی‌ این زمینه‌ها و تحلیل و پردازش سریعتر داده‌ها در زمینه هوش مصنوعی و همچنین در بخش یادگیری عمیق سیستم در شتاب بخشی به عملیات پردازشی کمک فراوانی می‌کند.

مشخصات لشگر پردازنده‌های رده بالای نسل یازدهمی‌راکت لیک اینتل در جدول فوق نمایان است. این پردازنده‌ها نسبت به نسل 10 از قیمت بالاتری برخوردار هستند. پرچمدار نسل 10، پردازنده 10900K مجهز به 10 هسته و 20 رشته پردازشی بود. اما پرچمدار نسل 11، پردازنده 11900K دو هسته و 4 رشته پردازشی کمتر دارد و تنها دارای 8 هسته و 16 رشته پردازشی است. تعداد هسته‌های کمتر پردازنده 11900K به دلیل محدودیت فضا بر روی Die و حرارت بالای ناشی از استفاده از ریخته‌گری 14 نانومتری بوده است. به هر شکل با توجه به کاهش رشته‌های پردازشی از یک طرف و افزایش قدرت پردازشی تک هسته از طرف دیگر، به نظر می‌رسد پرچمدار نسل 11 تقریبا عملکردی نزدیک به پرچمدار نسل 10 داشته باشد. اینتل در مدل 11900K از Boost سه مرحله ای فرکانس کاری، و در پردازنده 11700K از Boost دو مرحله ای فرکانس کاری استفاده کرده است. این افزایش فرکانس چند مرحله ای تحت شرایطی در مدت زمان مشخصی رخ می‌دهد که برای روشن شدن موضوع آن را برای پردازنده 11900K توضیح می‌دهیم.

• فن آوری Intel Turbo Boost Technology 2.0
• افزایش فرکانس کاری تمام 8 هسته پردازنده 11900K تا فرکانس 4.8GHz خواهد بود. (سطح 1 میزان مصرف 125 وات)
• فن آوری Intel Turbo Boost Max Technology 3.0
• افزایش فرکانس کاری 4 هسته برتر از 8 هسته پردازنده 11900K تا فرکانس 5.1GHz خواهد بود و دو هسته از این چهار هسته به مدت 56 ثانیه تا فرکانس 5.2GHz نیز افزایش فرکانس خواهند داشت. (سطح 2 میزان مصرف 251 وات)
• فن آوری Thermal Velocity Boost
• به شرط آنکه دمای پردازنده 11900K زیر 70 درجه سانتیگراد باشد، به مدت 56 ثانیه افزایش فرکانس کاری تعداد دو هسته تا فرکانس 5.3GHz، تعداد 2 هسته تا فرکانس 5.1GHz، تعداد 2 هسته تا فرکانس 4.9GHz، و 2 هسته آخر تا 4.8GHz بوست خواهند شد.
• فن آوری  Adaptive Boost
• به شرط آنکه دمای پردازنده زیر 70 درجه سانتیگراد باشد، افزایش فرکانس کاری 2 هسته اول تا 5.3GHz و تمام 6 هسته بعدی پردازنده 11900K به مدت 56 ثانیه تا فرکانس 5.1GHz خواهد بود. این حالت بوست جدید صرفا در 11900K فعال است و عملکرد آن بشدت وابسته به توانایی VRM مادربرد است. اگر مادربرد رده بالا و قدرتمندی از لحاظ VRM داشته باشید فعال می‌شود.

اینتل صرفا در سطح یک Power Limit به مصرف  125Wپایبند بوده است و همه هسته‌ها را تا اندازه مشخصی افزایش فرکانس می‌دهد این میزان از افزایش فرکانس بر روی تمام مادربرد‌های Z590 انجام خواهد شد. در سطح 2 افزایش فرکانس، اینتل Power Limit سطح دوم را فعال می‌کند که در حالت بیکاری 177 وات و در حالت بوست تا 251 وات مصرف آن افزایش پیدا کرده و بهترین 4 هسته پردازنده را که اینتل آنها را نشانه گذاری کرده است و اطلاعاتشان را طوری کد گذاری کرده تا توسط سیستم عامل (ویندوز 10 بیلد 1709 به بعد و لینوکس نسخه سال 2018 به بعد) مورد شناسایی قرارگیرد، فرکانس این 4 هسته افزایش بیشتری پیدا کند و 2 هسته از آنها 100 مگاهرتز بازهم افزایش اضافی خواهند داشت. پس از این دو مرحله، در صورتی که دمای پردازنده زیر 70 درجه سانتیگراد باشد، مرحله سوم از افزایش فرکانس شامل حال یک یا دو هسته طلایی خواهد شد.

اما افزایش فرکانس‌ها در  Intel Turbo Boost Max Technology 3.0 و Thermal Velocity Boost تنها به مدت 56 ثانیه به طول می‌انجامد و سپس پردازنده فرکانس خود را کاهش داده و هسته‌های آن به زیر 5 گیگاهرتز Throttle می‌کنند.

میزان مصرف TDP در Power Limit‌های مختلف، و مدت زمان نگه داشتن قوی ترین Power Limit برای پردازنده‌های 125 واتی و 65 واتی نسل 10 و 11 راکت لیک در جدول فوق آمده است. چند نکته مهم در اینجا مطرح است، اول اینکه این افزایش فرکانس‌ها اورکلاک محسوب نمی‌شوند. مطلب دوم، اینکه شما چقدر شانس داشته باشید تا بتوانید از این فن آوری‌های افزایش فرکانس استفاده کنید کاملا بستگی به مادربرد و کولر شما دارد. بدون استثنا تمام پردازنده‌های رده بالای Core i7  و Core i9 نسل 10 و 11 اینتل، به واترکولر با رادیاتور 360 میلیمتری قدرتمند با توان خنک کنندگی بالای TDP280W نیاز است.

در بهترین حالت حداقل به اندازه نصف پولی که بابت پردازنده پرداخت می‌کنید باید هزینه خریداری کولر برای آن را بدهید. بحث بعدی مادربرد است. مدار تغذیه مادربرد نقش حیاطی در افزایش فرکانس، پایداری فرکانس و توزیع حرارت در اطراف پردازنده دارد. هرچه بیشتر برای مادربرد هزینه کنید، و مادربرد بهتری بگیرید، شانس اینکه پردازنده شما افزایش فرکانس مناسب تری به درجات بالا در مدت زمان بیشتری داشته باشد بیشتر است. اینتل این فرصت را به سازندگان مادربرد داده است تا با ایجاد تغییراتی، افزایش فرکانس و مدت زمان نگه داشتن فرکانس را دستکاری کنند، بنابراین برای Rocket Lake حتما باید یک مادربرد خوب تهیه کنید.

آشنایی با چیپست Z590 اینتل

خاطرتان باشد، اینتل ابتدا قرار بود با مادربرد‌های Z490 ارتباط PCIe Gen.4 را ارائه کند که به دلیل وجود اختلال در فرکانس خروجی BCLK پردازنده‌های نسل 10، امکان بهره برداری از استاندارد PCIe Gen.4 در مادربرد‌های Z490 میسر نشد. این باعث شد مادربرد‌های Z490 اغلب همه PCIe Gen.4 Ready ساخته شوند اما به خاطر عقیم بودن نسل 10 پردازنده‌ها، فاقد این ارتباط باقی بمانند. حال البته می‌توانید نسل 11 را با مادربرد‌های Z490 استفاده کنید و در صورتی که مادربرد شما PCIe Gen.4 Ready باشد، به برکت خانواده Rocket Lake، از وجود این ارتباط در Z490 هم استفاده کنید.

اما وقتی Z490 از PCIe Gen.4 پشتیبانی می‌کند، آنوقت فلسفه وجودی Z590 در کجاست؟

اهمیت وجودی مادربرد چیپ Z590، نه بحث PCIe Gen.4، بلکه ویژگی مهم آن دو برابر شدن رابط بین چیپست و پردازنده است. دقت کنید، پردازنده و چیپست معمولا توسط x4 خط PCIe Gen.3 به یکدیگر متصل می‌شوند. شرکت AMD در مادربرد‌های مجهز به چیپست X570 با ارتقای درگاه ارتباطی بین پردازنده و چیپست از PCIe Gen.3 به PCIe Gen.4، پهنای باند بین آنها را 2 برابر کرد. تنها مشکلی که ایجاد شد این بود که ارتباط PCIe Gen.4 برای چیپست مادربرد بسیار سنگین بود و باعث شد شرکت‌های مادربرد سازی از یک فن مجزا و اختصاصی برای خنک سازی چیپست بهره ببرند. اغلب پاور یوزر‌ها می‌دانند چنین فنهایی، هرچقدر خوب باشند در درازمدت نیاز به تعمیر و سرویس خواهند داشت. در نتیجه در میان حرفه‌ای‌ها، دیدن یک مادربرد با یک فن بر روی چیپست اصلا جذاب نیست. به همین خاطر AMD بعدا مادربرد ارزانتر B550 را ارائه کرد که بر روی چیپست خود فن نداشت، و در یک عقبگرد، رابط بین چیپست و پردازنده همان x4 خط PCIe Gen.3 باقی ماند.

برای اینتل یکی از این دو راه متصور بود: یا باید مثل AMD چهار خط درگاه ارتباطی DMI (بین چیپست و پردازنده) را به PCIe Gen.4 ارتقا میداد و یک فن اختصاصی برای چیپست در نظر می‌گرفت. و یا مثل Z490 و B550، رابط را به همان شکل قبل از نوع x4 خط PCIe Gen.3 باقی می‌گذاشت.

اما اینتل برای Z590 راه سومی‌ را برگزید: به جای ارتقای x4 خط ارتباطی از PCIe Gen.3 به PCIe Gen.4، تعداد خطوط این ارتباط را دو برابر کرده و به x8 ارتقا داد. بدین ترتیب اولا دیگر چیپست داغ نمی‌شود و نیازی به ارتقای آن به PCIe Gen.4 نیست، و ثانیا به هدف اصلی، که دو برابر شدن پهنای باند چیپست و پردازنده است می‌رسد.

بنابراین، اولین و مهمترین تغییر در مادربرد‌های Z590، افزایش تعداد خطوط PCIe Gen.3 x4 به PCIe Gen.3 x8 است، آنهم بدون داغ شدن چیپست! این موضوع باعث فراهم شدن بستری مناسب برای داشتن تعداد زیادی اتصالات متنوع، شامل USB 2.0، USB 3.1 Gen.1، USB 3.1 Gen.2، USB 3.1 Gen.2×2، USB 4.0 و حتی Thunderbolt 4.0 می‌شود. همچنین با RAID 0 کردن 2 اس اس دی NVMe دیگر با گلوگاه DMI مواجه نخواهیم شد.

بحث بعدی مهم در Z590، بحث VRM یا مدار تغذیه است. اگرچه پرچمداران نسل 11 اینتل از نظر تعداد هسته‌ها مشابه و یا کمتر از نسل 10 هستند، اما میزان مصرف بالاتری دارند. وجود مصرف بالاتر = نیاز به قدرت بیشتر مدار تغذیه است. بنابراین قریب به اتفاق مادربرد‌های Z590 مجهز به قدرتمند ترین و پیشرفته ترین VRMها در کلاس Mainstream جهان هستند.

بحث بعدی، پشتیبانی از HDMI 2.0 است که به لطف وجود گرافیک مجتمع Xe اینتل در نسل 11، امکان وجودی این ارتباط در Z590 فراهم شده است. در زمینه ارتباطات شبکه، مادربرد‌های رده بالای Z590، از سریعترین ارتباط بی سیم Wi-Fi 6E AX201 اینتل بهره می‌برند. این ارتباط بی سیم سه بانده (2.4GHz, 5GHz, 6GHz)، مجموع پهنای باندی برابر 9.6Gbps را برای کاربر فراهم می‌کند. صرفا در مقام قیاس، اگر خاطرتان باشد، در نسل قبلی مجموع حداکثر پهنای باند بی سیم به 2.4Gbps می‌رسید!! این ارتباط همچنین از بلوتوث نسخه 5.2 نیز پشتیبانی می‌کند.

در زمینه ارتباط سیمی‌شبکه، چیپست Z590 اینتل با پشتیبانی از دو اتصال LAN، یکی 1 گیگابیت، و دیگری 2.5 گیگابیت، دست سازندگان مادربرد را باز گذاشته است. برخی از سازندگان مادربرد از دو ارتباط 2.5 گیگابیتی و برخی ارتباطات قوی تری را جایگزین کرده اند.

اینتل در آینده مادربرد‌های میان رده B560 و پایین رده H510 را برای استفاده از پردازنده‌های نسل 11 نیز روانه بازار خواهد کرد. این چیپست‌ها از ارتباطات کمتری نسبت به Z590 برخوردارند، اما ظاهرا B560 امکان اورکلاک و یا به احتمال زیاد از امکان پشتیبانی از فرکانس بالای 3200MHz را برای رم خواهد داشت.

بشدت منتظر هستیم ببینیم اینتل چه چیزی را در چیپست های رده‌ پایین ارائه خواهد کرد. علی الخصوص در زمینه امکانات اورکلاک رم و خصوصیات دیگر.

معرفی محصول

شرکت گیگابایت بیش از 15 مدل مادربرد مجهز به چیپ Z590 را وارد بازار کرده است که در این میان مادربرد مورد بررسی امروز ما، Z590 AORUS MASTER در رده سوم پرچم داران Z590 گیگابایت محسوب ‌می‌شود. در این نسل از مادربرد‌ها، شرکت گیگابایت از PCB‌های 6 لایه با 2 برابر تراکم مس بیشتر بهره گرفته است. همچنین بخش VRM برای مدیریت بهتر پردازنده، بشدت تقویت شده و ارتباطات بیشتری برای چیپست در نظر گرفته شده است.

مادربرد Gigabyte Z590 Aorus Master یکی از پیشرفته ترین و پر امکانات ترین محصولات گیگابایت است که تا کنون به بازار عرضه شده. این مادربرد پر از امکانات و اتصالات، عملا جای خالی درس سطح خود ندارد و بخش بخش وجودی آن مملو از ارتباطات گسترده و متنوع است. اتصالات دو گانه USB 3.0، اتصال جدید USB 3.2 2×2، بایوس دوگانه، اتصال LAN از نوع 10 گیگابیتی، سه درگاه SSD M.2 NVMe، و دکمه‌های مینیاتوری ریستارت و پاور در سطخ برد از جمله امکانات این مادربرد به شمار می‌روند.

گیگابایت بخش مدیریت کولینگ مادربرد Z590 Aorus Master خود را هم از نظر رابط کاربری نرم افزاری Smart Fan 6 و هم از لحاظ عملکردی بشدت بهبود بخشیده و ضمن اضافه کردن تعداد سنسور‌های کنترل دما در سطح مادربرد، توانایی گسترده تر مدریت فن‌ها را برای کاربر به ارمغان آورده است. برخی از مادربرد‌های رده بالای گیگابایت، به مانند مادربرد مورد بررسی ما، در کنار وجود ترمیستور، به سنسور سنجش نویز نیز مجهز هستند تا در صورت نیاز کاربر، سرعت فنها به شکل موردی بر اساس میزان نویز تولیدی تنظیم شود.

از جمله نقاط قوت مادربرد Z590 Aorus Master بخش مدار تغذیه آن است که شامل 18 فاز دیجیتالی منحصرا برای V-Core پردازنده می‌شود. گیگابایت همچنین با استفاده از صفبندی خازن‌های پلیمری تانتالیوم پاسخگویی VRM را بهبود بخشیده و همچنین راندمان مصرف بهینه آن را نیز کاهش افزایش داده است.

گیگابایت همچنین در بخش رم مادربرد‌های Z590، هم در زمینه ایزوله سازی مدار‌های متصل کننده درگاه‌ها، و هم در زمینه تقویت خود درگاه‌های رم، عملکرد کلی را بهبود بخشیده و بدین ترتیب مادربرد Z590 Aorus Master می‌تواند تا حجم 128 گیگابایت از رمهای بالای فرکانس 5000 مگاهرتز نیز پشتیبانی کند.

در مورد پشتیبانی کامل از PCIe Gen.4، گیگابایت مجموع یک درگاه M.2 از نوع PCIe Gen.4 x4 را به همراه 2 درگاه M.2 از نوع PCIe Gen.3 x3 را بر روی این مادربرد عرضه می‌کند. هر دو اسلات اصلی گرافیک روی این مادربرد نیز 2 بر اساس پشتیبانی رسمی‌‌از PCIe Gen.4 ساخته و تجهیز شده اند.

مادربرد Z590 Aorus Master مجهز به اتصال بی سیم Wi-Fi 6E و بلوتوث نسخه 5.2 است. این نوع WiFi از ارتباط 6 گیگاهرتزی نیز پشتیبانی می‌کند و مجموع باند‌های آن می‌تواند تا 9.6 گیگابیت در ثانیه پهنای باند داشته باشد. نسخه 5 بلوتوث نیز نسبت به نسل‌های پیشین خود، 4 برابر رنج وسیعتری را پشتیبانی ‌می‌کند.

پردازنده‌های نسل 11 اینتل اصولا عملکردی داغی دارند، به همین منظور گیگابایت از یک راهکار چند وجهی برای مهار این گرما بهره گرفته است. استفاده از تراکم بالاتر مسی در سطح مدار چاپی، در بخش VRM، بهره گیری از سینک‌های Fins-Array II که عملکرد خوب خنک سازی آنها در نسل پیشین هم اثبات شده بود، پد‌های 7.5W/mK برای اتصال فازها به سینک، و همچنین استفاده از لوله انتقال حرارت سراسری در بطن سینک‌های خنک کننده، از جمله اقداماتی است که گیگابایت در این نسل از مادربرد‌ها در نظر گرفته است.

به لطف فن آوری Direct Heatpipe II گیگابایت، یک لوله ضخیم انتقال حرارت در بطن سینک‌ها قرار گرفته است که ضمن تقسیم حرارت در سطح سینک، به دفع بهتر حرارت از ماسفت‌های VRM کمک فراوانی می‌کند. گیگابایت سالهای متمادی از این شیوه برای خنک سازی مادربرد‌های خود بهره گرفته است و بسیاری از دیگر تولید کنندگان مادربرد از این شیوه طراحی برای خنک سازی کامپوننت‌های مادربرد‌های خود، استفاده می‌کنند.

جعبه و وسایل همراه

جعبه مادربرد تم محبوب مشکی و نارنجی برند آئوروس را دارد و مهم ترین مشخصات مادربرد در پشت آن نوشته شده است. مجهز بودن به مدار پر قدرت 1+18 فازی دیجیتالی برای VRM، طراحی خنک کننده‌های حرفه‌ای، پشتیبانی از PCIe Gen.4، پشتیبانی از LAN 10 گیگابیتی اینتل، Wi-Fi نسخه 6E و بلوتوث نسخه .25 از جمله ویژگی‌های مهم این مادربرد به شمار ‌می‌رود.

اقلام داخل جعبه شامل:

• دو عدد کابل ساتا

• آنتن بلوتوث و Wi-Fi

• دفترچه راهنما و بروشور نصب

• یک عدد کابل اکستنشن RGB

• یک عدد حسگر صوتی برای سنجش نویز

• یک عدد حسگر ترمیستور برای سنجش دما

• یک برگه سایز A4 استیکر‌های مخصوص Aorus

• مبدل Q-Connector برای نصب راحت اتصالات فرانت پنل کیس

می‌شود. خیلی بهتر می‌شد اگر یک کابل اکستنشن ARGB هم همراه مادربرد می‌بود. اما در کل از اقلام همراه رضایت داریم.

طراحی و امکانات سخت افزاری

مادربرد GIGABYTE Z590 AORUS MASTER از نظر طراحی ظاهری تقریبا کپی برابر اصل مدل Z590 AORUS MASTER است، با البته یکسری تفاوت و بهبود در بخش سینک خنک کننده VRM، اما در کل کاملا شبیه هم هستند. هر دو مادربرد به غایت زیبا طراحی شده اند. نیمه فوقانی مادربرد را سینک خنک کننده نانوکربن VRM به رنگ مشکی پوشانده و در نیمه پایین مادربرد، سینک‌های سراسری برای سه درگاه M.2 به چشم ‌می‌خورد. نشان فالکون آئوروس هم بر روی سینک چیپست خودنمایی ‌می‌کند. تمرکز طراحی بر روی سینک‌ها و ترکیبشان با پوشش روی I/O پنل قرار دارد که مجهز به چراغهای RGB است. این مادربرد ابعاد استاندارد ATX دارد. از لحاظ امکانات، گیگابایت اتصالات بیشتری را برای این مادربرد در نظر گرفته است تا ارتقا از Z490 به Z590 برای کاربر ملموس تر باشد.

گیگابایت پشت مادربرد را یک بک پلیت فلزی سراسری پوشانده است، این بک پلیت ضمن استحکام بخشی، در نقش سینک خنک کننده برای قطعات الکترونیکی پشت VRM نیز عمل می‌کند.

در بخش فوقانی، از چپ به راست، مهمترین بخش‌ها شامل یک هدر 4 پین برای اتصال فن، ورودی دوگانه برق پردازنده، شامل یک جفت سوکت 8 پین، پس از آن چهار عدد هدر 4 پین فن PWM حضور دارند که CPU FAN به رنگ طوسی و CPT OPT به رنگ مشکی هستند. در نهایت در سمت راست اتصالات نورپردازی شامل یک خروجی 4 پین RGB و یک خروجی 3 پین ARGB ‌می‌شود.

در بالای سوکت 24 پین مادربرد که از نوع تقویت شده است، نمایشگر دیباگر و در کنار آن دکمه مینیاتوری پاور قرار دارد. در پایین سوکت 24 پین، یک هدر 4 پین برای پمپ واتر کولر و یک هدر دو پین برای اتصال ترمیستور قرار دارد. در پایین آن یک جفت درگاه اتصال USB 3.0 و یک درگاه اتصال USB 3.2 Gen.2 Type C برای فرانت پنل کیس قرار دارد. این مادربرد مجهز به 4 اسلات رم DDR4 از نوع تقویت شده است که از فرکانس کاری بالای 5000 مگاهرتز و حجم 128 گیگابایت (4 ماژول 32 گیگابایتی) را پشتیبانی ‌می‌کند.

تعداد 6 عدد درگاه SATA III نیز در لبه ی سمت راست مادربرد به چشم ‌می‌خورد که برای مدریت کابل کشی راحت تر با زاویه 90 درجه طراحی شده اند. در سمت چپ آنها هدر مخصوص اتصال Thunderbolt قرار دارد.

در گوشه پایین سمت راست مادربرد 4  عدد LED وضعیت مادربرد برای چک سلامتی CPU، RAM، GRAPHICS، و BOOTDRIVE حضور دارند که به هنگام بوت سلامت تک تک این بخش‌ها توسط مادربرد بررسی و پاس ‌می‌شوند. سه اسلات PCIe تقویت شده هم برای نصب کارت گرافیک در اینجا حضور دارند که دو تای فوقانی از نوع X16 که البته در صورت نصب دو کارت گرافیک این دو به صورت X8X8 استفاده ‌می‌شوند. اسلات سوم (پایینی) هم منشعب از چیپست مجهز به درگاه PCIe Gen.3 X4 است. در لبه پایینی مادربرد کلکسیونی از انواع اتصالات حضور دارند که از سمت راست، اتصالات فرانت پنل کیس، سه عدد هدر 4 پین فن PWM، دکمه Reset، هدر مخصوص سنسور نویز، یک جفت درگاه USB 2.0 برای فرانت پنل، هدر TPM، و مجددا اتصالات نورپردازی شامل یک خروجی 4 پین RGB و یک خروجی 3 پین ARGB در این بخش قرار دارند. دو عدد سوییچ نیز در اینجا حضور دارند، سوییچ SB امکان انتخاب استفاده از تنها یک بایوس و یا استفاده از هر دو به صورت اتوماتیک را می‌دهد، بدین مفهوم که در صورت بالا نیامدن سیستم، اتوماتیک بایوس دوم خوانده شود و یا صرفا از یک بایوس استفاده شود. سویچ دوم، امکان تغییر بایوس و استفاده از بایوس اول یا دوم را به صورت دستی به کاربر می‌دهد. در انتهای لبه پایین سمت چپ نیز اتصال Audio فرانت پنل کیس در نزدیکی چیپ صدا قرار دارد.

این مادربرد مجهز به 3 اسلات M.2 برای اتصال SSD‌های NVMe است. هر سه اسلات مجهز به سینک و پد‌های انتقال دمای دو طرفه هستند و درگاه M.2 فوقانی از سرعت نوع PCIe Gen.4 X4 پشتیبانی ‌می‌کنند که صد البته در صورت نصب پردازنده‌های نسل 11 اینتل چنین قابلیتی خواهد داشت. کیفیت پد‌ها، طراحی خنک سازی دو طرفه برای SSD‌ها و همچنین سینک‌ها، فوق العاده است. بدون شک برای SSD‌های شما این مادربرد به راحتی و خنکی یک هتل 5 ستاره خواهد بود.

در بخش صوتی که روی آن یک گارد قرار دارد، شاهد حضور چیپ پر قدرت Realtek ALC1220-VB هستیم که گیگابایت آن را در ترکیب با خازن‌های ژاپنی چمیکون و WIMA به کار گرفته است. این چیپ پرقدرت ‌می‌تواند انواع هدفون‌ها و اسپیکر‌های حرفه‌ای را تغذیه کرده و شما را از هر لحاظ نسبت به داشتن یک کارت صدای پر قدرت بی نیاز کند. این بخش مزین به دک مبدل ESS ES9118EQ DAC است تا صدایی فوق العاده شفاف، دقیق و Audio-Phil پسند را ارائه دهد. گیگابایت از یک TXC oscillator نیز برای تایم دهی دقیق به دک بهره برده است که من حیث المجموع یکی از کامل ترین و پر قدرت ترین بخش‌های صوتی است که توسط گیگابایت عرضه می‌شود.

پنل پشتی مادربرد از نوع ثابت است، و اتصالا آن شامل 5 خروجی جک صوتی + یک درگاه اوپتیکال صدا، درگاه 10 گیگابیتی LAN اینتل، USB 3.2 Gen.2، از نوع A و C، همچنین USB 3.1، یک درگاه DP 1.4 هم برای خروجی تصویری گرافیک مجتمع در نظر گرفته شده است. دو اتصال طلایی رنگ هم برای اتصال آنتن SMA برای چیپ وایرلس Wi-Fi 6E AX201 و بلوتوث نسخه 5.2 قرار داده شده است. دکمه‌های CLEAR CMOS و Q-Flashback بایوس نیز در این بخش قرار دارند. گیگابایت یک بخش شبکه ای در این قسمت تعبیه کرده تا امکان عبور جریان هوا و تهویه فن متصل به VRM وجود داشته باشد. با توجه به جایگاه مادربرد، دوست داشتیم در این پنل حداقل شاهد حضور یک LAN دیگر نیز باشیم.

بخش VRM مادربرد GIGABYTE Z590 AORUS MASTER نسبت به مدل Z490 بسیار قدرتمند تر است. این بخش توسط یک جفت اتصال EPS هشت پین تغذیه ‌می‌شود که 600 وات ورودی را برای VRM پردازنده فراهم ‌می‌کند. این میزان توان از طریق یک مدار تمام دیجیتالی 1+18 فازی گران قیمت به پردازنده می‌رسد. گیگابایت در طراحی VRM از چیپ PWM مدل Intersil ISL69269 استفاده کرده است. خروجی این کنترلر PWM را به 18 پاور استیج Intersil ISL99390 متصل کرده که هر کدام تا 90 آمپر خروجی دارند. بنابراین مجموع 1620 آمپر خروجی مدار VRM این مادربرد به صورت با ثبات و توانمند در اختیار V-Core پردازنده قرار ‌می‌گیرد. در مورد SoC هم گیگابایت از تک فاز 50 آمپری Vishay SIC651 استفاده کرده است.

کولینگ VRM قدرتمند مادربرد Z590 Aorus Master توسط این سینک‌ تو پر و سنگین تامین ‌می‌شود که از وسط آنها یک لوله انتقال حرارت نیز گذشته است. پد‌های با کیفیت بر روی آنها چسبانده شده است. در لبه ی این سینک یک عدد فن مینیاتوری قرار دارد.

حضور این فن بیشتر برای خنک ساختن چیپ لن Aquantia است که از نوع 10 گیگابیتی است. سینک لن و این فن کاملا مجزا از سینک VRM پردازنده است، منتها صرفا به دلیل نزدیکی به ان پیچ شده است.

این هم نمایی از چیپ لن 10 گیگابیتی آکوانتیا.

در مجموع مادربرد Z590 Aorus Master گیگابایت، مجهز به 9 هدر مخصوص FAN/Water Pump، تعداد 2 درگاه RGB و 2 درگاه ARGB تحت کنترل اکو سیستم نورپردازی RGB FUSION 2.0، تعداد زیادی درگاه USB 3.0، USB 3.2 Gen.2، پشتیبانی از رم DDR4 با فرکانس بالای 5000 مگاهرتز، دارای تجهیزات جانبی ائم از سنسور نویز، و ترمیستور، و همچنین پشتیبانی از سه درگاه M.2 دارد که یکی از آنها مجهز به اتصال پر سرعت  PCIe Gen. 4 x4است. ارتباط لن 10 گیگابیتی و ارتباط شبکه بی سیم WiFi 6E و بلوتوث 5.2 از دیگر خصوصیات این غول گیگابایت است.

بایوس

یکی از ویژگی‌های جذاب بایوس مادربرد Z590 Aorus Master، این بخش ارتقای پردازنده است که می‌توانید با انتخاب گزینه گیمینگ تا 1 برابر ضریب پردازنده را به طور اتوماتیک افزایش دهید. تجربه نشان داده این میزان از اورکلاک تقریبا با موفقیت روی تمام پردازنده‌ها به خوبی جواب می‌دهد. گزینه دوم، به نام Advanced، ضریب پردازنده را تا 3 پله اضافه می‌کند که صد البته، چنین میزان از اورکلاکی، ممکن است روی همه ی پردازنده‌ها پاسخ ندهد، و در هر شرایطی نیازمند داشتن کولینگ بسیار بسیار قوی است. حتما پیشنهاد می‌کنیم گزینه گیمینگ را امتحان کنید.

من حیث المجموع بایوس‌های مادربرد‌های گیگابایت نسبت به نسل‌های قبل بهینه تر شده است اما همچنان نیازمند نظم بیشتر و سازماندهی مناسب تر بخش‌ها است که امیدواریم در آینده با آپدیت‌های بیشتر، شاهد بهبود رابط کاربری آن باشیم.

نرم افزار

از جمله بخش‌هایی که در نسل جدید مادربرد‌های گیگابایت به طور حرفه ای و کاربردی، توسعه و بهینه شده است، سیستم کنترل فن و نرم افزار مرتبط با آن، Smart Fan 6 است که ضمن ارائه اختیارات بیشتر و گزینه‌های بهتر، کنترل دقیق دوران پروانه فنهای متصل به مادربرد را می‌توانید بر اساس نویز و یا دما، تنظیم کنید. سیستم مدیریت فن و خنک کنندگی گیگابایت یکی از کامل ترین و دقیق ترین سیستم‌های مدیریت فن در میان دیگر برند‌ها است و مدیریت این بخش، در این نسل به طور چشمگیری بهبود یافته است.

در بخش صوتی، در کنار رابط کاربری اختصاصی Realtek برای مادربرد گیگابایت، سیستم Dolby DTSX نیز در کنار آن کاملا فعال است و شرکت گیگابایت، کنترل صدای مادربرد را بر اساس نوع بازی شما بهینه می‌کند تا ضمن لذت بردن از کیفیت بالای صدا، فیلتراسیون صوتی بر اساس خواست شما و نوع بازی شما تنظیم شود.

در زمینه نورپردازی، گیگابایت در این نسل نیز از اکو سیستم RGB Fusion 2.0 استفاده کرده است و به مانند عملکرد مطلوب آن در نسل‌های پیشین، این بخش پاسخ دهی مناسب و مدریریت آسانی دارد. البته همیشه از افزایش افکت‌ها استقبال می‌کنیم.

معرفی سیستم تست

بررسی کارایی

تست مادربرد GIGABYTE Z590 AORUS MASTER را با پردازنده 11700K آغاز می‌کنیم. این پردازنده همانطور که در ابتدای مطلب توضیح داده شد، میزان مصرف چند مرحله ای دارد و میتواند تا بیش از 250W هم مصرف داشته باشد. اورکلاک این پردازنده نیازمند کولر بسیار قوی است که ما در اختیار نداشتیم. از اینرو در تمامی‌نتایج از حالت پیشفرض بهره گرفته شده است. در طول تست‌ها دمای داغترین هسته تحت لود، با کولر سیستم تست به حدود 85 الی 86 درجه سانتیگراد ‌رسید. بخش VRM مادربرد حداکثر دمای 49 درجه را تجربه کرد که برای حالت پیشفرض کاملا مناسب است. به سراغ تست‌ها ‌می‌رویم.

نتیجه گیری

مادربرد Aorus Master چیپ Z490 شرکت گیگابایت یکی از موفق ترین محصولات این شرکت بود در زمان خودش یک محصول کاملا پیشرو و فوق العاده قوی محسوب می‌شد. حال گیگابایت، با مادربرد GIGABYTE Z590 AORUS MASTER، با همان شکل و شمایل و صلابت، اما از نظر سخت افزار فوق العاده تقویت شده، مجددا وارد بازار شده است.

در مقام مقایسه، به نسبت Z490، مادربرد Z590 Aorus Master، علاوه بر امتیازاتی که چیپست Z590 در اختیار کاربر قرار می‌دهد، ما با ارتقا و قدرتمند تر شدن بخش VRM مواجه هستیم. مدار تغذیه این مادربرد بسیار قدرتمند تر و گران قیمت تر از مدل Z490 است و تنها شما کافی است کولر مناسب اورکلاک برای پردازنده خود تهیه کنید، و به سادگی مابقی کار را بر عهده مادربرد بگذارید تا پتانسیل پردازنده راکت لیک شما را به الفعل تبدیل کند.

همچنین شرکت گیگابایت با ارتقای اتصال LAN به مدل 10 گیگابیتی یک قدم بسیار بزرگ در جهت ارتقا برداشته است. وجود این اتصال قدرتمند عالی است، اما انتقاد ما به مادربرد مستر Z490، به این مادربرد هم وارد است و معتقد هستیم مادربردی در این سطح و کلاس می‌توانست حداقل 2 اتصال LAN داشته باشد.

به هر جهت، در مدت یک هفته ای که با این مادربرد کار کردیم، با هیچ مشکل خاصی روبه رو نشدیم، کلیه عکس العمل‌های مادربرد عالی و سریع بود و همانطور که از گیگابایت انتظار می‌رفت، این مادربرد محصولی فکر شده و با ثبات است. گیگابایت همراه مادربرد‌های خانواده آئوروس، در زمینه گیمینگ و نرم افزار‌های مرتبط با آن، پکیج کاملی را ارائه می‌کند و گیمر‌ها و پاور یوزر‌ها به خوبی می‌توانند از توانایی‌ها و امکانات این مادربرد استفاده کنند. مدیریت سخت افزاری مادربرد در این نسل بهبود پیدا کرده است، علی الخصوص در زمینه کنترل فنها و تنظیم سرعتشان، عملکرد بی نقصی را از Z590 Aorus Master شاهد بودیم.

در زمینه جلوه‌ نورپردازی در سطح بدنه و همچنین 4 خروجی RGB و ARGB، گیگابایت سنگ تمام گذاشته است. عملکرد نورپردازی اکو سیستم RGB Fusion بسیار راحت و دلپذیر است. از نظر امکانات اضافی، یک عدد سنسور ترمیستور برای سنجش دما بعلاوه یک عدد کابل سنسور سنجش نویز، اقلا‌می‌است که در هر مادربردی ‌نمی‌توان یافت و گیگابایت این‌ تجهیزات را به طور اختصاصی همراه‌ این مادربرد عرضه کرده است.

گیگابایت در حال حاضر بهترین سازنده مادربرد است که کاملترین و بهترین راهکار خنک سازی SSD‌های M.2 را در بازار ارائه ‌می‌کند. هیچ تولید کننده مادربردی به غیر از گیگابایت از سینک و پد‌های خنک کننده دو طرفه برای خنک سازی تمام درگاه‌های M.2 خود بهره نگرفته است، و این برتری مطلق گیگابایت را در زمینه خنک سازی اس اس دی‌های M.2 نشان ‌می‌دهد.

مادربرد Z590 AORUS MASTER به قیمت 405 دلار در بازار‌های جهانی و در ایران به حدود قیمت 20 میلیون تومان عرضه خواهد شد. خرید این مادربرد را به کلیه کاربران حرفه‌ای و گیمر‌ها توصیه ‌می‌کنیم. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده، قدرت، توانایی، امکانات و ویژگی‌های این مادربرد، نشان منتخب سردبیر را به آن اهدا می‌کنیم.