نگاهی به حال و روز گیمر ها در ایران (همراه با آمار جالبی در این زمینه) بخش نخست

در میان اخبار مربوط به دنیای بازی های کامپیوتری همواره مواردی که بر روی آمار و ارقام مربوط به میزان فروش کنسول های بازی یا بازی های کامپیوتری متمرکز هستند از اهمیت خاصی برخوردارند. آمار و ارقامی که از لابلای آن ها می توان از سویی به موفقیت محصولات مذکور پی برد و از سوی دیگر درک بسیار دقیق تری از آینده ی این ابزار ها و موفقیت یا شکست های احتمالی مربوط به آن ها پیدا کرد. با این حال همواره با دیدن این آمار و ارقام یک پرسش اساسی در ذهن بسیاری از ما شکل می گیرد. این که ما در میان اعداد و ارقام مذکور در چه جایگاهی قرار داریم و آیا بسیاری از این آمار ها گیمر های ایرانی را هم در دل خود جای داده اند؟ متاسفانه به هزار و یک دلیل موجود ما اغلب اوقات در دل این اعداد و ارقام جایگاه چندان محکمی نداریم و می توان گفت که در مجموع هیچ آمار دقیقی از این موضوع که دقیقاً چه تعداد گیمر در ایران به انجام بازی های کامپیوتری مشغول هستند و یا این که ضریب نفوذ هر کدام از پلتفرم های مختلف بازی و آثار مربوط به آن ها در میان گیمر های ایرانی به چه ترتیبی است، در دسترس ما قرار ندارد. با این حال در مطلب پیش رو قصد داریم شما را با برخی از آمار و ارقام مربوط به دنیای بازی های کامپیوتری در ایران آشنا کنیم و به اتفاق یکدیگر به بررسی این موضوع بپردازیم که وضعیت گیمر های ایرانی از لحاظ آماری به چه ترتیبی است.

همان گونه که در بخش نخست این متن به آن اشاره شد معمولاً آمار و ارقام دقیقی در زمینه ی اطلاعات مهم مربوط به دنیای بازی های کامپیوتری در ایران وجود ندارد. چرا که اصولاً در این جا کسی به این مسئله اهمیت چندانی نمی دهد و تفکر غالب در مورد بازی های کامپیوتری (که حتی در میان بسیاری از اعضای شاغل در ارگان های رسمی مربوط به امر سازماندهی کردن بازی های کامپیوتری هم می توان آن را به وضوح مشاهده کرد) این است که بازی های کامپیوتری اصولاً تنها یک سرگرمی کودکانه به شمار می روند و تاثیرات مخربشان بر روی مخاطبان اصلی آن ها (یا همان کودکان!) بسیار بیشتر از نکات مثبت موجود در آن ها است! بنا بر این با توجه به دیدگاه غالب مذکور، مواردی نظیر ریز شدن در دنیای بازی های کامپیوتری ، بررسی دقیق تر این دنیا و داشتن نگاهی کاملاً جدی و علمی به آن (که بخشی از این موضوع در قالب جمع آوری اطلاعات آماری نمود می یابد) در کشور ما هیچ محلی از اعراب ندارد. و این گونه است که علاقمندان دنیای بازی های کامپیوتری در ایران می بایست آمار و ارقام مورد نظر شان در رابطه با زیر و بم بازی های کامپیوتری در کشور خود را از طریق پژوهش های پژوهش گران آن سوی آب ها به دست بیاورند. به عنوان مثال موسسه ی Newzoo که یکی از بزرگ ترین و معتبر ترین موسسات پژوهشی در زمینه ی بررسی بازار گسترده ی بازی های کامپیوتری در سطح جهان محسوب می شود، به تازگی لیست 100 کشوری که در سال 2015 میلادی از لحاظ عایدی حاصل شده از بحث فروش بازی های کامپیوتری نسبت به سایر کشور های جهان در رتبه ی بالا تری قرار دارند را اعلام کرده است که در لیست مذکور کشور ما یعنی ایران در رتبه ی سی و ششم جدول جهانی قرار دارد. به این ترتیب که از رقم کلی 91 میلیارد و 252 میلیون و 478 هزار دلاری که درآمد حاصل از فروش بازی های کامپیوتری در سال 2015 میلادی در سطح جهان را شکل داده ، چیزی معادل 194 هزار دلار آن در کشور ما یعنی ایران به دست آمده است.

با این حال علاوه بر آمار موسسه ی پژوهشی Newzoo آمار و ارقام دیگری نیز در زمینه های مختلف مربوط به دنیای بازی های کامپیوتری در ایران وجود دارد که با استناد به آن ها می توان به گونه ای دقیق تر به بررسی وضعیت بازی های کامپیوتری در ایران پرداخت و در عین حال با حال و روز گیمر های ایرانی بیشتر آشنا شد. در این میان شرکت Gameguise اخیراً به انجام یک نظرسنجی تازه در این زمینه اقدام کرده است که آمار و ارقام قابل قبولی را در اختیار ما قرار می دهد. شرکت Gameguise در واقع یک شرکت نشر بازی های کامپیوتری به شمار می رود که مقر اصلی آن در دبی (امارات متحده عربی) بوده و عمده فعالیت هایش بر روی انتشار بازی های کامپیوتری آنلاین در حوزه ی خاورمیانه تمرکز یافته است. جالب این جاست که یکی از اعضای اصلی این شرکت که از بنیان گذاران شرکت Gameguise نیز محسوب می شود فردی ایرانی به نام امیر اسماعیل بزرگ زاده است و بر این اساس می توان حدس زد که بخش مهمی از نظر سنجی مذکور به همت او انجام شده باشد. گفتنی است که نظر سنجی انجام شده توسط شرکت Gameguise به تازگی و در بازه ی زمانی بیست و پنجم تا بیست و هشتم ژانویه ی سال 2016 میلادی به انجام رسیده است و بر اساس اطلاعات ارائه داده شده از سوی این شرکت به نظر می رسد که در این نظر سنجی چیزی نزدیک به دو هزار و ششصد و هفتاد و هشت نفر شرکت کرده اند که بنا بر ادعای ترتیب دهندگان این نظر سنجی تمامی آن ها را آن دسته از گیمر های ایرانی تشکیل می دادند که به انجام بازی های بزرگ با ساختار AAA مشغول بوده اند. نتایج این نظر سنجی نشان از این دارد که در حال حاضر و در میان کنسول های خانگی موجود در بازار ایران کنسول Xbox 360 با تخصیص دادن 42 در صد از آمار موجود به خود ، محبوب ترین کنسول خانگی در ایران محسوب می شود. دلیل اصلی این امر را شاید بتوان در وجود بازی های کپی و ارزان قیمت برای کنسول Xbox 360 و همچنین درد سر بسیار اندکی که استفاده از این بازی ها برای دارندگان این کنسول فراهم می آورد جستجو کرد. پس از این کنسول ، باز هم یک کنسول نسل هفتمی در رتبه ی دوم قرار دارد. کنسول PS3 که با توجه به درد سر بیشتر در امر تجربه ی بازی های کرک شده 33 در صد از آمار مذکور را به خود اختصاص داده است. پس از کنسول PS3 برادر جوان تر این محصول یعنی کنسول نسل هشتمی PS4 قرار دارد که با تخصیص 31 در صد از آمار مذکور به خود در رتبه ی سوم محبوب ترین کنسول های خانگی ایران قرار می گیرد و در عین حال رتبه ی نخست کنسول های نسل هشتمی را هم به خود اختصاص می دهد. پس از این کنسول نیز کنسول نسل هشتمی مایکرو سافت قرار دارد که توانسته است رقمی معادل 14 در صد از آمار موجود را به خود اختصاص دهد. مابقی آمار موجود نیز به کنسول خانگی نسل هفتمی نینتندو یعنی Wii اختصاص یافته است که توانسته 8 در صد از آمار مذکور را از آن خود سازد. جالب این جاست که کنسول نسل هشتمی نینتندو یعنی WiiU هیچ جایگاه محکمی در میان گیمر های ایرانی ندارد.

همان گونه که در آمار فوق نیز کاملاً مشخص به نظر می رسد در میان کنسول های نسل هشتمی حاضر در بازار ایران کنسول PS4 از محبوبیت بیشتری نسبت به رقیبان خود برخوردار است و نتایج این نظر سنجی نشان از این دارند که گیمر هایی ایرانی ترجیح می دهند تا پول خود را بیش از کنسول های نسل هشتمی دیگر صرف خرید این کنسول و بازی های آن نمایند. اگر چه در نظر سنجی ها ما معمولاً تنها با اعداد و ارقام سر و کار داریم و چرایی این اعداد و ارقام به طور دقیق و واضح بیان نمی شوند ، اما برای پر طرفدار تر بودن کنسول PS4 در ایران نسبت به کنسول Xbox One (در نمونه ی آماری مذکور) می توان دلایلی را بر شمرد. شاید مهم ترین دلیل این امر را بتوان شروع بهتر کنسول PS4 نسبت به رقیب خود یعنی Xbox One دانست. در واقع مجموعه ای از عوامل نظیر وجود آپدیت های کم حجم تر و کم تعداد تر در کنسول PS4 (که با توجه به سرعت و کیفیت پایین اینترنت در ایران عاملی بسیار مهم محسوب می شود) ، سرعت نصب بالاتر بازی ها در این کنسول نسبت به کنسول رقیب و همچنین وجود عناوین لانچ نسبتاً متنوع تر موجب شد تا کنسول PS4 آغاز بسیار بهتری را نسبت به کنسول Xbox One در ایران تجربه نماید و در ادامه ی کار نیز این تداوم را حفظ نماید. از سوی دیگر عامل بسیار مهم دیگری که در موفقیت کنسول PS4 در ایران بسیار تاثیر گذار به نظر می رسد ماهیت خرید بازی های کامپیوتری در ایران است. در واقع هک نشدن کنسول های نسل هشتمی موجب شد تا ماهیت استفاده از بازی های نسل هشتمی در ایران کاملاً متفاوت با عناوین نسل هفتمی باشد. به این ترتیب که گیمر های ایرانی در آمد خود (البته اگر در آمدی داشته باشند!) را به ریال دریافت کرده اما ناچار به خرید بازی های خود بر مبنای ارزش دلار هستند. البته به لطف انصاف فروشندگان بازی های کامپیوتری در ایران گیمر های ایرانی گاهی هم مجبور به خریدن بازی های محبوب خود به قیمتی بیش از قیمت معادل سازی شده ی دلاری آن هستند که این امر را می توان بیش از هر چیز در رابطه با بازی های جدید منتشر شده در بازار که از محبوبیت فراوانی در نزد گیمر ها برخوردار هستند مشاهده کرد (در واقع بسیاری از بازی های کامپیوتری مشهور و پر طرفدار ، در هفته های نخست عرضه شدن خود به بازار، در ایران قیمتی بیش از سایر نقاط جهان دارند!). به هر حال گران تر شدن کاملاً محسوس بازی های کامپیوتری نسل هشتم به نسبت عناوین نسل قبل گیمر های ایرانی را در عوض خریداری کردن پی در پی نسخه های کپی از بازی های روز و انبار نمودن آن ها در قفسه ی کمد های خود ، به سمت خرید و فروش بازی ها سوق داده است. به عبارت بهتر آن ها ناچار هستند که بازی های قدیمی خود را پس از تجربه کردن به فروش برسانند تا بتوانند به خریداری نمودن بازی های جدید عرضه شده به بازار بپردازند. به این ترتیب با شروع بهتر کنسول PS4 نسبت به کنسول Xbox One در نسل حاضر ، بازار خرید و فروش بازی های این کنسول خانگی نیز از رونق بیشتری در میان گیمر های ایرانی برخوردار شد و همین نکته به عامل مهمی تبدیل گردید که بسیاری از گیمر ها به دلیل وجود بازار بهتر و پر رونق تر کنسول PS4 در امر مبادله ی بازی ها به سمت تهیه ی این کنسول جذب شوند. در واقع بازار خرید و فروش بازی های کنسول Xbox One در ایران هنوز که هنوز است (به نسبت کنسول PS4) راکد به نظر می رسد و چه بسا بسیاری از علاقمندان این کنسول و بازی هایش تنها به دلیل دشواری در امر به فروش رساندن بازی های قدیمی خود، به سمت خرید کنسول PS4 رفته اند. بنا بر این می توان ادعا کرد که هک نشدن کنسول های نسل هشتمی تاثیر بسیار مهمی در میزان محبوبیت آن ها در میان گیمر های ایرانی داشته است. امری که با نگاه به نسل گذشته ی بازی های کامپیوتری نیز می توان آن را به طور کامل احساس کرد. در واقع کپی خور شدن بی درد سر تر کنسول Xbox 360 به نسبت PS3 در نسل قبل محبوبیت این کنسول را در میان گیمر های ایرانی دو چندان کرده بود و چه بسا اگر این اتفاق در نسل حاضر نیز برای کنسول Xbox One رخ می داد ، ورق به کلی بر می گشت و این کنسول نسل هشتمی می توانست محبوبیتی مضاعف را نسبت به کنسول PS4 در ایران تجربه نماید.

نتایج نظر سنجی مذکور همچنین نشان از این دارند که 62 در صد از گیمر های ایرانی کنسول های بازی خود و بازی های کامپیوتری مربوط به آن ها (چه عناوین کپی و غیر اصل و چه عناوین اوریجینال) را از طریق فروشگاه های مربوطه و به شکل حضوری تهیه می نمایند. با این حال می توان گفت که انجام خرید های آنلاین نیز به تدریج در حال افزایش در میان کاربران ایرانی است و در این میان چیزی نزدیک به 27 در صد از گیمر های ایرانی کنسول های بازی یا بازی های کامپیوتری خود را از طریق فروشگاه های آنلاین ایرانی تهیه می نمایند. به نظر می رسد که آن در صد باقیمانده را هم گیمر هایی تشکیل می دهند که بازی های کامپیوتری خود را به شکل دیجیتال و از طریق مبدا اصلی آن ها یعنی شبکه هایی نظیر استیم ، اکس باکس لایو یا پلی استیشن نت ورک تهیه می کنند. علاوه بر موارد مذکور ، بخشی از آمار و ارقام موجود در نظر سنجی فوق به مدت زمانی که گیمر های ایرانی به شکل روزانه پای انجام بازی های کامپیوتری صرف می کنند اختصاص یافته است. بر اساس این آمار چیزی نزدیک به 49 در صد از گیمر های ایرانی حداقل یک بار در طول روز به انجام بازی های کامپیوتری می پردازند و 26 در صد از آن ها نیز روزی چند بار این کار را انجام می دهند. در واقع اگر بخواهیم در این زمینه ریز تر و دقیق تر شویم باید گفت که چیزی نزدیک به 54 در صد از گیمر های ایرانی روزانه به مدت یک ساعت مشغول به انجام بازی های کامپیوتری هستند و آمار کسانی که بیش از سه ساعت در طول روز به انجام بازی های کامپیوتری می پردازند رقمی معادل 22 در صد است. همچنین چیزی نزدیک به 5 در صد از گیمر های ایرانی هم وجود دارند که بیش از 5 ساعت از کل زمان مفید روزانه ی خود را به انجام بازی های کامپیوتری اختصاص می دهند. جالب این جاست که بر اساس نظر سنجی مذکور 27 در صد از گیمر های ایرانی دانش آموز بوده و 17 در صد از آن ها نیز بی کار هستند (به این معنی که هیچ شغلی ندارند). در این میان به نظر می رسد که سبک اکشن – ماجرایی محبوب ترین سبک بازی در میان گیمر های ایرانی محسوب می شود. چرا که چیزی نزدیک به 47 در صد از گیمر های ایرانی عناوین موجود در این سبک را به سبک های دیگر حاضر در دنیای بازی های کامپیوتری ترجیح می دهند. بازی های ورزشی نیز با تخصیص 21 در صد از کل آمار موجود مقام دوم را در اختیار دارند و در میان این قبیل آثار مجموعه بازی های FIFA به عنوان محبوب ترین سری ورزشی در ایران شناخته می شود. با اشاره به این قسمت از آمار موجود در نظر سنجی مذکور بخش نخست مطلب ما به پایان می رسد. با این حال آمار مربوط به این نظر سنجی هنوز پایان نیافته اند. پس پیشنهاد می کنیم که ساعاتی دیگر با بخش دوم این مطلب با ما همراه شوید تا به اتفاق یکدیگر به بررسی وضعیت سایر جنبه های دنیای بازی های کامپیوتری در ایران بپردازیم.