بررسی خنک کننده مایع NZXT Kraken G10

از اولین ماشین های تولید شده توسط بشر تاکنون هیچ ماشین یا دستگاهی ساخته نشده است که بازده عملکرد آن 100 درصد باشد، به این معنا که تمام انرژی دریافتی توسط دستگاه تبدیل به کار شود. همانگونه که قوانین فیزیک هم این نکته را تایید می کنند، همیشه مقداری از انرژی دریافتی به گونه های مختلف اتلاف می شود و این مقدار بسته به میزان بازده دستگاه مورد نظر می تواند کم یا زیاد باشد که همین مقدار بازده را تعیین می کند. در اکثر دستگاه ها انرژی مصرف نشده به گرما تبدیل می شود که همین گرمای تولیدی از مشکل های اصلی هر دستگاهی است و باید به روش های مختلف از دستگاه خارج شود زیرا در غیر این صورت ممکن است باعث کاهش کارایی شده یا حتی به دستگاه صدمه وارد کند، به همین علت از مهم ترین بخش های تولید هر وسیله، مدیریت گرمای تولید شده است. قطعات الکترونیکی نیز از این قاعده مستثنا نیستند و به دلیل حساس بودن اکثر آنها ، اگر گرمای تولید شده دفع نشود میتواند صدمات جبران ناپذیری را به قطعه وارد کند. در قطعات کامپیوتری، بیشترین گرمای تولید شده متعلق به پردازنده ها می باشد و از طرفی هم گران ترین و پیشرفته ترین قطعه هر کامپیوتر همین قطعه می باشد به همین دلیل خنک نگه داشتن این قطعه ها از جمله موارد ضروری برای یک کاربر کامپیوتر است.

خوشبختانه مادربرد های کنونی به صورت خودکار کاملا اوضاع را زیر نظر دارند و در صورتی که حرارت از مقدار مجاز بالاتر رفته باشد با دادن اخطار کاربر را مطلع کرده و در صورت لزوم نیز سیستم را خاموش می کنند ، اما با انتخاب یک خنک کننده مناسب و همچنین تهویه هوای داخل کیس می توان از داغ شدن بیش از حد این قطعات جلوگیری کرد. از روش های معمول خنک کردن قطعات استفاده از لوله های انتقال حرارت و Heat Sink است که معمولا یک فن نیز وظیفه دمیدن هوا به میان پره های هیت سینک را بر عهده دارد تا گرما با سرعت بیشتری دفع شود. روش دیگر دفع گرما، استفاده از مایع خنک کننده است که معمولا به آن خنک کننده آبی هم می گویند، روش کار تقریبا یکسان است با این تفاوت که اینبار بجای آنکه حرارت از طریق فلز رسانا منتقل شود ، همراه مایع خنک کننده به میان پره های هیت سینک منتقل می شود و سپس دفع می شود، دقیقا مانند سیستم خنک کننده و رادیاتور ماشین. مزیت استفاده از مایع هم باز به قوانین فیزیک بر میگردد، مایعات بخصوص آب و روغن نسبت به جامدات و بخصوص فلزات گرمای بیشتری جذب می کنند ، به عبارت دیگر برای افزایش دما به مقدار یک درجه سانتیگراد مقدار بیشتری گرما دریافت می کنند، همین امر باعث میشود مقدار دمای دفع شده در هر لحظه افزایش چشمگیری داشته باشد و بازده دستگاه یا ماشین مورد نظر افت نکند. این روش به نظر روش ارزان قیمت و ساده ای به نظر می آید اما واقعیت این گونه نیست. قطعات الکترونیکی نسبت به قطعات مکانیکی به مایعات بسیار حساس ترند، رطوبت و آب نهایتا می تواند موجب زنگ زدگی و خوردگی یک قطعه مکانیکی شود اما اکثر قطعات الکترونیکی در مجاورت آب و رطوبت به کلی از کار می افتند به همین علت طراحی خنک کننده های آبی و مایع برای این قطعات به مراتب کاری دشوارتر و پیچیده تر است زیرا باید با نهایت دقت ساخته شوند و به هیچ وجه نباید خللی در آنها وجود داشته باشد. تا چند سال گذشته خنک کننده های مایع آنچان رواج نداشتند و تنها چند شرکت محدود آنها را تولید می کردند و به همین علت قیمت بالایی نیز داشتند اما کم کم شرکت های دیگر پا در میدان رقابت گذاشته و رقابت را به این بازار آوردند که در نتیجه اکنون مدل های گوناگونی از خنک کننده های مایع و با قیمت ها ارزان تر نسبت به گذشته در بازار موجود است. سیستم های حرفه ای خنک کننده که شامل مخزن مایع و پمپ ها و لوله های خاص می شوند هنوز هم جزو گزینه های گران قیمت محسوب می شوند و در کنار آن مزیت هایی نیز دارند، از جمله توانایی تعیین جای گیری لوله ها و مقدار استفاده از آنها و در کل آزادی عمل برای نصب آنها است که این آزادی عمل در خنک کننده های رایج کنونی وجود ندارد، این خنک کننده ها دارای مدار بسته برای حرکت مایع هستند که قابل تغییر نیستند به این صورت که رادیاتور به همراه لوله ها و بخش متصل شونده به پردازنده، همه متصل به هم و بصورت یکپارچه هستند و به همین دلیل هم اکثرا تنها برای پردازنده مرکزی قابل استفاده خواهند بود. از جمله قطعه های مهم یک کامپیوتر و به عبارت بعدی مهم ترین و گران ترین قطعه بعد از پردازنده مرکزی ، کارت های گرافیک هستند. در گذشته کارت های گرافیک ضعیف، کم مصرف و به تبع خنک کامپیوتر بودند ، بدین معنا که اکثرا حتی نیازی به فن هم برای خنک شدن نداشتند. امروزه بخش پردازش گرافیکی بر عهده پردازنده مرکزی قرار گرفته است اما توان گرافیکی آنها تنها پاسخگوی نیاز های عادی مانند تماشای فیلم های FullHD و اجرای بازی های سبک می باشد و به همین علت هم کامپیوتر ها و به ویژه لپ تاپ های میان قیمت و ارزان قیمت دیگر قطعه ای به نام کارت گرافیگ ندارند و همه وظایف بر عهده پردازنده مرکزی آنها است. حذف یک قطعه و به عبارتی یکی کردن دو قطعه امتیاز بزرگی برای کاهش مصرف انرژی و همچنین کاهش حجم و اندازه یک کامپیوتر به حساب می آید اما کارت های گرافیک نیز هنوز جایگاه خود را حفظ کرده اند ، به عبارت بهتر با این جدا سازی کاربران انتخاب آزادانه تری برای خرید یک کامپیوتر دارند، به همین دلیل نیز بازار کارت های گرافیک اختصاصی تر شده است و کسانی که نیازی به پردازش های سنگین گرافیکی ندارند مجبور نیستند هزینه ای برای خرید این قطعه بپردازند. اما کسانی که پردازش های سنگین تصویری انجام می دهند ( گیمینگ، کار با نرم افزار های گرافیکی ، تهیه فیلم و انیمیشن و …) ، پردازنده مرکزی پاسخگوی نیاز آنها نخواهد بود و به همین دلیل نیز این کار را بر عهده کارت های گرافیک قرار می دهند که در حقیقت خود دارای سیستمی جداگانه به همراه پردازشگر برای اینکار هستند، پردازنده در این قطعه به معنای وجود یک منبع حرارت جدید در کنار CPU است و همین موضوع نیاز به تهویه هوای کیس در کنار خنک نگه داشتن این پردازنده دوم را مهم جلوه می دهد. کارت های گرافیک عموما قطعات داغی هستند زیرا هنگامی که در حال فعالیت هستند ، تقریبا از صد درصد توان خود استفاده می کنند و همین امر باعث بالا رفتن دما تا بیشترین حد می شود و میتوان گفت که حرارت تولیدی این قطعات از پردازنده مرکزی نیز بیشتر است، در همین رابطه اگر دقت کرده باشید هیت سینک و قسمت خنک کننده کارت گرافیک بسیار بزرگ تر از هیت سینک استفاده شده برای CPU است. موضوع دیگر درباره پردازنده ها توانایی Overclock آنها است که باعث میشود کارایی آنها اندکی افزایش پیدا کند، در کنار این عمل حرارت تولیدی دو چندان می شود و نیاز به خنک کننده های بزرگتری برای خنک کردن پردازنده داریم، همانطور که بعضی از آنها با اندازه های مختلف در بازار موجود هستند. هر چقدر میزان اورکلاک افزایش پیدا کند دمای پردازنده هم به سرعت بالاتر می رود و به همین علت هم در مسابقات اورکلاکینگ برای خنک نگه داشتن پردازنده ها از نیتروژن مایع استفاده می کنند تا جلوی افزایش دما را بگیرند. حال شاید با خود بپرسید با مزایایی که خنک کننده های مایع دارند، چرا شرکت های تولید کننده، خنک کننده های مایع را جایگزین نمی کنند؟. حقیقت این است که هر طرحی برای عملی شدن باید از تمام زوایا مورد بررسی قرار بگیرد و شاید به دلایل مختلف هنوز استفاده از خنک کننده مایع مقرون به صرفه نباشد و در حقیقت ضروری هم نیست زیرا سیستم های کنونی تقریبا بدون مشکل کار می کنند و هنوز خنک کننده مایع صرفا به عنوان یک آپشن به حساب می آید. اما همانطور که ذکر شد ، کم کم این خنک کننده ها دارند جای خودشان را باز می کنند و مرسوم میشوند. با استفاده از این روش دیگر نیازی به هیت سینک های غول آسا برای خنک نگه داشتن پردازنده نیست و قطعه نصب شونده روی پردازنده حتی از فن پیش فرض آن نیز کوچک تر است و ظاهر آن نیز زیباتر است، نکته دیگر آن است که رادیاتور این خنک کننده ها می تواند به سقف یا دیواره کیس متصل شده و گرمای تولید شده را مستقیما به بیرون از کیس هدایت کند و فضای داخل کیس را بیش از پیش خنک نگه دارد. اکثر کارت های گرافیک به غیر از مدل های مرجع دارای چندین فن هستند و از معایب آنها این است که هوای گرم را به خارج از کیس هدایت نمی کنند و باعث گرم شدن فضای داخل کیس می شوند، حال اگر بتوان این قطعه را هم به وسیله خنک کننده مایع سرد کرد ، میتوان در کنار افزایش کارایی و قابلیت اورکلاک کردن و دیگر مزایا ، گرمای تولید آنرا نیز به خارج کیس هدایت کرد و این به معنی کمتر شدن تعداد فن ها و نویز کمتر کامپیوتر می شود. بصورت دقیق تر ، فن هایی که برای خنک نگه داشتن هر قطعه استفاده می شوند بسته به اندازه شان و میزان هوایی که باید جابجا کنند ، با سرعت های متفاوتی گردش می کنند. فن های مورد استفاده برای تهویه هوای درون کیس نسبتا بزرگ و کم صدا هستند اما فن های کارت گرافیک و پردازنده مرکزی هم کوچک تر هستند هم باید هوای بیشتری را به جریان در بیاورند به همین دلیل با سرعتی بسیار بالاتر گردش می کنند که باعث به وجود آمدن نویز زیادی می شود، حال با استفاده از خنک کننده مایع، فن های پر سر و صدا حذف می شوند و تعداد فن های کم صدا نیز کاهش پیدا می کند، لازم به ذکر است که فن هایی که رادیاتور خنک کننده را سرد می کنند نیز از جمله فن های بزرگ و کم صدا هستند، بنا بر این با این روش حداقل دو تا چهار عدد فن پر صدا نیز کنار گذاشته می شود. در ادامه قصد معرفی خنک کننده ای را داریم که اندکی با خنک کننده های کارت گرافیک متفاوت است و با قیمتی بسیار پایین تر همچنان کارایی خوبی را ارائه می دهد.

خنک کننده مایع کارت گرافیک،NZXT kraken G10، در حقیقت شامل یک براکت مخصوص به همراه یک فن است و هنگامی که بر روی کارت گرافیک نصب می شود به شما این امکان را می دهد که خنک کننده های پردازشگر مرکزی را بتوانید بر روی کارت گرافیک نیز نصب کنید و وظیفه خنک کردن هسته کارت گرافیک را به عهده خنک کننده مایع بسپارید، در کنار این براکت یک فن کم صدا هم قرار دارد که وظیفه خنک کردن رم ها و دیگر قسمت های کارت گرافیک را بر عهده می گیرد که گرمای کمتری تولید می کنند. از مزیت های این خنک کننده سازگاری آن با تعداد زیادی از کارت های گرافیک و خنک کننده های مایع است که در لیست زیر آمده اند.

این خنک کننده برای کسانی بیشترین ارزش خرید را دارد که از کارت های با برد مرجع استفاده می کنند ، (و همانطور که در جدول بالا ذکر شده ممکن است با برد های متفاوت سازگار نباشد)، مخصوصا کسانی که از محصولات AMD استفاده می کنند زیرا کارت های این شرکت نسبت به محصولات Nvidia عموما داغ تر هستند، مخصوصا کارت R9 290x که در زمان اوج کار دمای آن به بالای 90 درجه سانتیگراد نیز می رسد. در ادامه مطلب کارایی این کارت با این خنک کننده بررسی می شود. در عکس زیر بسته بندی محصول به همراه محتویات آن مشاهده می شود و در عکس روی جلد آن خنک کننده مایع X40 همین شرکت متصل به G10 دیده می شود.

فن خنک کننده VRM و RAM های کارت گرافیک نیز یک فن 92 میلیمتری است که می تواند با حداکثر سرعت 2000 RPM بچرخد.

براکتی که روی کارت گرافیک نصب می شود باعث می شود تا بتوان خنک کننده های مایع را به هسته پردازشی متصل کرد. این براکت در سه رنگ مشکی، قرمز و سفید موجود است.

عکس زیر مربوط به مدل مرجع کارت گرافیک R9 290x تولید شرکت Sapphire است که قرار است این خنک کننده روی آن نصب شود.

برای نصب براکت باید خنک کننده فعلی کاملا از روی برد جدا شود که با باز کردن چند پیچ به راحتی می توان آن را جدا کرد.

مرحله بعدی نصب صفحه پشتی(backplate) به کارت است. همانطور که در عکس مشاهده می شود، صفحه پشتی سفید رنگ باید جایگزین مدل اصلی شود. صفحه پشتی این دارای سوراخ های متعددی است تا بتواند بر روی برد های مختلف نصب شود. صفحه پشتی نیز به سادگی بوسیله چهار پیچ به کارت متصل می شود.

خنک کننده های مایع سازگار با این براکت به راحتی درون مکان تعبیه شده قرار می گیرند و به وسیله قطعات پلاستیکی دور سوراخ در جای خود محکم می شوند

در هنگام نصب بلاک خنک کننده روی پردازنده باید توجه داشت که خمیر حرارتی موجود کاملا پاک شود و از خمیر جدید استفاده شود. اکثر خنک کننده ها بصورت پیش فرض خمیر حرارتی دارند، مانند خنک کننده عکس زیر.

در نهایت کارت گرافیک چنین شکلی خواهد داشت که که ظاهرا خیلی جذاب به نظر نمی رسد اما با مدیریت مسیر سیم و لوله ها ظاهر بهتری خواهد داشت.

در عکس زیر نمایی از سیستم مجهز به این خنک کننده را می بینید که به خوبی در جای مناسب قرار گرفته است.

در نهایت عکس های مربوط به تست این خنک کننده را می بینید که نتیجه آن برای این کارت حیرت آور است. دمای پردازشگر در حالت لود از بالای 90 درجه سانتیگراد به بالای 40 درجه سانتیگراد رسیده است که به معنی کاهش دمای تقریبی 50 درجه سانتیگراد می باشد.

در نهایت از موجود بودن این محصول در کشور اطلاع نداریم اما قیمت آن در بازار های خارج کشور برابر 30 دلار می باشد و قیمت خنک کننده های مایع هم تقریبا از 70 دلار به بالا می باشد و به صورت تخمینی میتوان گفت هزینه نصب این محصول حدود 100 دلار خواهد بود. در ادامه نیز می توانید دیگر تصاویر مربوط به تست های مختلف را مشاهده کنید.