بررسی مادربرد ASUS ROG ZENITH II EXTREME به همراه پردازنده TR 3990X

امروز به سراغ بررسی یک غول سنگین وزن، به نام مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme می رویم که به همراه پردازنده AMD Ryzen Threadripper 3990X برای تست و بررسی در اختیار لابراتوار سخت افزار قرار گرفته است. این دو قطعه روی هم در حال حاضر بیش از 130 میلیون تومان قیمت دارند و از این نظر، کلاس کاربری آنها در رده صنعتی ارزیابی می شود؛ هرچند کاربران خوش سلیقه و پولدار نیز می توانند از آن استفاده کنند. از ورود پردازنده 4000 دلاری 3990X به بازار های جهانی فقط چند ماه گذشته است و تمام متخصصین حوزه سخت افزار، هنوز مبهوت پیروزی AMD بر INTEL در کلاس HEDT هستند. در کلاس HEDT اینتل به بدترین شکل ممکن قافیه را باخت و زمین را چنان به حریف واگذار کرد که دیگر هیچ عقل سلیمی در این رده کاربری پلتفرم اینتل را پیشنهاد نمی کند. شرکت ایسوس در این میان، با ارائه بهترین فن آوری های خود در مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme بار دیگر موفقیت گذشته نسل اول Zenith را تکرار کرد. مادربرد Zenith II ایسوس، با امکانات فرآوان، بسیار سنگین، بسیار وسیع، و بسیار قدرتمند است. از سنگینی، جعبه آن را به راحتی نمی توان جابه جا کرد. این مادربرد دوست داشتنی، به واقع یک ترمیناتور تمام عیار است که با هوشمندی تمام، همه ی اجزای سیستم را تحت کنترل دارد. پیش از بررسی مادربرد، یک مقدمه کوتاه در مورد پردازنده 3990X خواهیم داشت.

معرفی اجمالی پردازنده AMD Ryzen Threadripper 3990X

برای نشان دادن قدرت و مقایسه برتری پردازنده AMD Threadripper 3990X به عنوان بهترین پردازنده کلاس HEDT در دنیا، به جدول فوق نگاهی می اندازیم که بهترین پردازنده های اینتل، حتی به گرد پای سری 3000 تردریپر هم نمی رسند. در اینجا قصد ندارم به شرح فنی برتری پردازنده های سری 3000 تردریپر بپردازم، بلکه، می خواهم به مطلبی اشاره کنم که در اغلب بررسی های نسل های پیشین تردریپر کمتر به آن اشاره شد. شرکت AMD اگرچه در سری 1000 و 2000 تردریپر به موفقیت های غیر قابل انکاری دست یافت، اما بنابر اکثر گزارشاتی که حتی ما از سوی کاربران سری 2000 تردریپر دریافت کردیم، اغلب کاربران با مشکلات عجیب غریبی مانند ناهماهنگی در نتیجه پردازش ها، گیر و گرفت های نرم افزاری با پردازنده و خلاصه، با مشکلات عجیبی که کاربران را خسته می کرد، همه درگیر بودند. مهمترین تغییری که شرکت AMD در سری 3000 تردریپر ایجاد کرد، رفع همه ی مشکلات پیشین تردریپر و از بین بردن کامل ناهماهنگی های سخت افزاری و نرم افزاری بوده است به طوری که دیگر با خیال راحت می توان سری 3000 تردریپر را برای هر نوع پردازش کاری – تکرار می کنم – هر نوع پردازش دلخواه، استفاده کرد و از روانی و بی دردسری سیستم لذت برد. چیزی که برای نسل های پیشین تردریپر شاید آرزوی کاربران بود، با سری 3000 محقق شد. برای شرکتی مانند AMD که از نظر وسعت و توانایی مالی بسیار ضعیفتر از اینتل است، رفع کلیه مشکلات به معنای تلاش فراوان و هزینه بسیار برای بهبود و پیشرفت محسوب می شود. به همین خاطر باید به AMD بابت این پیشرفت و تلاش تبریک گفت.

برای در اختیار داشتن 64 هسته، 128 رشته پردازشی، و حداکثر فرکانس 4.3 گیگاهرتز، همه در فقط یک پردازنده، تنها 4000 دلار فاصله است. اینکه ارزشش را دارد یا خیر، بستگی به کاری دارد که برای انجام آن به چنین نیروی خارق العاده ای نیازمند هستید.در دی ماه سال گذشته از 3990X در CES رونمایی شد. این پردازنده از بهمن ماه 98 عرضه جهانی شد، و در ایران توسط شرکت ماتریکس با ضمانت 2 ساله عرضه خواهد شد. قیمت احتمالی آن در ایران چیزی حدود 110 میلیون تومان در این تاریخ که مطلب را می نویسم تخمین زده می شود، که می دانیم در توان بسیاری از کاربران نیست اما شرکت ها و صنایعی که نیازمند پردازش های سنگین هستند، مطمئنا چیزی بهتر از این راکتور 64 هسته ای پیدا نخواهند کرد و استقبال خوبی از این پردازنده خواهد شد. اما استفاده از 3990X به آن راحتی هم که فکر می کنید نیست و پیش از استفاده از آن باید بعضی مسائل را حل کرد.

چالش پیدا کردن کولر مناسب برای 3990X

خنک کردن این غول 64 هسته ای کار هر کولری نیست. پیشنهاد اول ما استفاده از واترکولر های Open Loop و قدرتمند است. در وهله دوم، استفاده از واترکولر های AIO پر قدرت، مانند Asus ROG Ryujin 360 که بتوانند یک پردازنده تقریبا 300 واتی را مهار کنند بشدت پیشنهاد می شود. حتی Pull Push کردن واترکولر 360 میلیمتری نیز به خنک کردن بهتر آن کمک می کند. ما نیز برای تست این پردازنده از واترکولر Asus ROG Ryujin 360 استفاده کردیم و الحق که این کولر به خوبی از پس انجام کار برآمد.

چالش سیستم عامل برای 3990X

پردازنده 3990X در بدو ورود مشکلاتی با Windows 10 Pro داشت که به مرور با آپدیت هایی که مایکروسافت داد بر طرف شد. از جمله این مشکلات تفکیک بی دلیل 128 رشته پردازشی این پردازنده به دو گروه 64 رشته ای و تخصیص عملیات پردازش هر بار تنها به یک گروه از این 64 رشته ها بود که مایکروسافت آن را به سرعت برطرف کرد. برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی در هنگام کار با 3990X استفاده از نسخه Enterprise ویندوز 10 پیشنهاد می شود. اگر با سیستم عامل لینوکس آشنا هستید، سازگاری این پردازنده با لینوکس بی نظیر است، هرچند لینوکس هم بدون چالش نیست و ممکن است در لینوکس مجبور به ست کردن فرکانس هسته ها در بایوس باشید. به هر شکل، از نظر نگارنده برای این پردازنده استفاده از نسخه اینترپرایز ویندوز 10 در اولویت است.

چالش رم مناسب برای 3990X

اگرچه شرکت های سازنده مادربرد تا حداکثر 256 گیگابایت حجم رم را بر روی مادربرد های TRX40 مورد پشتیبانی قرار می دهند اما احتمالا دلیل این محدودیت نه از طرف مادربرد بلکه به دلیل فقدان وجود ماژولهای رم 64 گیگابایتی DDR4 است. در حال حاضر که این بررسی را منتشر می کنیم 3990X تا حداکثر 256 گیگابایت رم DDR4 حتی از نوع ECC را تا فرکانس 2666 مگاهرتز پشتیبانی می کند. اما به هر شکل، بحث اصلی در مورد حجم رم این است که اگر به طور کلی اینگونه در نظر بگیریم که بر روی یک سیستم مجهز به پردازنده 4 هسته ای به طور متوسط 8 گیگابایت رم نصب می کنیم، و یا مثلا برای یک پردازنده 8 هسته ای میزان معمول حجم رم را 16 گیگابایت در نظر بگیریم (تقریبا برای هر هسته 2 گیگابایت رم در دسترس)، آنوقت برای 3990X با 64 هسته، بهتر است حداقل 128 گیگابایت حجم رم را در اختیارش قرار دهیم. حجم بیشتر رم، به غیر از بحث استفاده از نظر کارایی در برخی نرم افزار های رم خور، فضای بهتری برای تنفس به این بچه غول پردازنده می دهد، و خوب شخصی که می تواند یک پردازنده 4000 دلاری را بخرد، قطعا مشکلی برای تهیه “حداقل” 128 گیگابایت رم 4 کاناله نخواهد داشت.

بحث بعدی در مورد رم، استفاده از فرکانس 3200MHz به طور متوسط است. اگرچه مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme تا فرکانس های بالای 4733MHz را نیز پیشتیبانی می کند اما هرچه حجم رم بیشتری بر روی مادربرد نصب کنید، فرکانس مورد پشتیبانی توسط پردازنده کمتر می شود. بنابراین با حجم رم بیشتر همیشه سعی کنید فرکانس پایین تری انتخاب کنید چراکه فرکانس پایین موجب ثبات بیشتر برای سیستم می شود. بنابراین اگر 128 یا 256 گیگابایت رم برای 3990X تهیه می کنید، بهتر است فرکانس 2666 مگاهرتز باشد. صد البته با تایمینگ پایین.

چالش گلوگاه شدن SSD برای 3990X

اس اس دی ها به عنوان درایوهای پر سرعت تر از هارد دیسک، وارد دنیای کامپیوتر شدند و تا به امروز توسعه آنها در اولویت تمام شرکت های فعال در زمینه تجهیزات ذخیره سازی است. یکی از مشکلاتی که ممکن است در زیر فشار پردازشی پردازنده 3990X پیش آید، گلوگاه شدن SSD برای این پردازنده است. 64 هسته و 128 رشته پردازشی اگر به مدت طولانی مشغول فعالیت برای دریافت و ارسال داده ها به سمت درایو ذخیره سازی باشند، هم از نظر میزان Consistent Write و هم از نظر تعدد درخواست های نوشتار و خوانش اتفاقی، اکثر SSD های امروزی حتی از نوع NVMe و حتی از نوع PCIe Gen.4 به سختی می توانند پاسخگوی 3990X باشند. برای اینکه درایو ذخیره سازی مناسب برای 3990X داشته باشید، نیازمند درایوی با سرعت بالای خواندن و نوشتن اتفاقی یا Random Read/Writes با میزان بالای تحمل نوشتار هستید. از این نظر حتی RAID 0 نیز به شما کمک نخواهد کرد، بنابراین باید سراغ SSD هایی بروید که IOPS بالا و دوام زیادی داشته باشند مانند Intel 905P Optane که در ایران نداریم. به قول گفتنی اگر نباشه دریا به قطره اکتفا کن، وقتی Intel Optane نیست پس باید به همین اس اس دی های موجود در بازار ایران اکتفا کرد.

چالش پیدا کردن بهترین تنظیم برای 3990X

همه ی نرم افزارهای نیازمند پردازش موازی یا رندر، مشابه هم عمل نمی کنند. تنوع در استفاده از جداول پردازشی پردازنده، توانایی متفاوت در استفاده از نسبت تعداد هسته ها/رشته ها، و سرعت آنها (فرکانس) تاثیر های متفاوتی در سرعت عملکرد آنها می گذارد. با روشن نگاه داشتن SMT در پردازنده 3990X تعداد 128 رشته پردازشی فعال می شوند که برخی نرم افزار مانند Maxwell Render فقط تا سقف 64 رشته را می توانند استفاده کنند. در چنین حالت هایی بهتر است SMT را خاموش کنید تا فقط 64 هسته عملیات پردازش را انجام دهند. بدین ترتیب با تمرکز قدرت پردازش بر روی 64 هسته اصلی، سرعت پردازش در این گونه نرم افزارها بالا می رود.

شما باید با تحقیق و بررسی یا آزمون و خطا دریابید، نوع عملیاتی که با کامپیوتر انجام می دهید، سرعت کار با SMT روشن بهتر است و یا با SMT خاموش. از این جهت این موضوع بر عهده کاربر است تا بهینه ترین حالت سخت افزاری را برای نوع پردازش نرم افزار مورد استفاده اش پیدا کند.

با این مقدمه در مورد 3990X، به سراغ موضوع اصلی بررسی می رویم.

معرفی محصول

شرکت Asus تعداد 6 مادربرد مجهز به چیپ sTRX40 را وارد بازار کرده است. این 6 مدل در حقیقت 3 مدل اصلی Prime Pro، E Gaming و Zenith II Extreme هستند که پس از معرفی 3990X هر سه مدل قبلی به مدلهای Prime Pro S، XE Gaming و Zenith II Extreme Alpha ارتقا یافتند. دلیل این موضوع هم ارتقای هر چه بهتر مدار تغذیه برای بحث اورکلاکینگ حرفه ای است. اما موضوع بررسی ما Asus ROG Zenith II Extreme است که یک محصول تمام عیار به حساب می آید. این مادربرد 850 دلاری احتمالا در ایران بین 20 تا 25 میلیون تومان قیمت خواهد داشت.

نمای بیرونی و بسته بندی

جعبه مادربرد به مانند دیگر برادران ROG، قرمز و مشکی و بسیار بزرگ و سنگین است. اطلاعات روی جعبه شامل پشتیبانی از پردازنده های تردریپر نسل 3000 رایزن، Aura Sync، و نسل چهارم PCI Express است. در پشت جعبه، به امکاناتی نظیر نمایشگر 1.77 اینچی OLED، سینک آلومینیومی برای درایو های M.2، مدار تغذیه قدرتمند و LAN 10 گیگابیتی اشاره شده است.

از آنجایی که اقلام همراه مادربردی که برای بررسی در اختیار ما قرار گرفت کامل نبود، مجبور به استفاده از تصویر رسمی اقلام همراه مادربرد هستیم. وسایل داخل جعبه شامل:

• بج ROG
• دفترچه راهنما
• استیکر های ROG
• پد زیر لیوانی ROG
• فلش USB درایور ها
• تعداد 6 عدد کابل SATA 6G
• پیچگوشتی مخصوص سوکت AMD
• آنتن وایرلس Intel Wi-Fi 6 AX200
• تعداد 3 عدد کابل ترمیستور سنسور دما
• کارت ROG DIMM II مخصوص نصب 2 درایو M.2
• رایزر Q-Connector مخصوص اتصالات Header کیس
• یک عدد کابل افزاینده طول RGB به طول 80 سانتیمتر
• یک عدد کابل افزاینده طول ARGB به طول 80 سانتیمتر
• کارت Asus Fan Extension Card II به همراه کابل برق و کابل NODE

مهمترین اکسسوری همراه مادربرد Asus Fan Extension Card II است. این کارت که در ابعاد یک اس اس دی 2.5 اینچی ساخته شده است قابلیت نصب در جایگاهSSD  را نیز دارد.

این کارت می تواند تا 6 فن اضافی دیگر را به شکل PWM یا DC کنترل کند. همچنین 3 شاخته نورپردازی RGB به همراه 3 ورودی برای اتصال سنسور های دما، از دیگر امکاناتی است که این کارت در اختیار کاربر قرار می دهد.

دومین اکسسوری مهم همراه مادربرد ماژول ROG DIMM 2 است. این ماژول مجهز به دو سینک خنک کننده Passive سراسری است. کارت ROG DIMM 2 می تواند 2 عدد SSD M.2 را در خود جای می دهد و به مانند رم به صورت عمودی داخل اسلات ROG DIMM 2 قرار می گیرد.

طراحی و امکانات سخت افزاری

کلمه Zenith در اصطلاح لغوی به معنای نقطه اوج یا نهایت درجه است. واژه Extreme نیز در سری مادربردهای ایسوس نشان از توانایی های ویژه آن در اورکلاکینگ و همچنین نشان از مجهز بودن به امکانات اضافی دارد که بر روی مادربردهایMainstream  کمتر مشاهده می شود. اگرچه این پلتفرم اصولا با هدف انجام عملیات های رندرینگ ایجاد شده است، اما ایسوس این مادربرد را عضوی از خانواده Republic Of Gamers قرار داده و امکانات ویژه گیمینگ نیز برای آن تدارک دیده است. به صورت خلاصه، این یک مادربرد High End فول امکانات برای هر نوع عملیات کاربری سنگین است. 8 اسلات رم چهار کاناله DDR4 با پشتیبانی از فرکانس بالای 4733 مگاهرتز، چهار اسلات گرافیک، مجموع پنج درگاه M.2، 8 درگاه SATA III، یک جفت پورت USB 3.2 Gen. 2 مخصوص فرانت پنل کیس، یک جفت پورت Type C از نوع USB 3.2 Gen. 2 در I/O پنل، سه پورت USB 2.0، هشت پورت USB 3.0، 9 درگاه USB 3.2 Gen. 2 از نوع Type A، مجهز به یک کارت شبکه 1 گیگابیتی اینتل، یک کارت شبکه 10 گیگابیتی، و همچنین کارت شبکه بی سیم  Intel Wi-Fi 6 AX200با قابلیت نقل و انتقال داده ها تا 1.73 گیگابیت، بلوتوث نسخه 5، کارت صدای مبتنی بر Realtek S1220 Codec تقویت شده با دک ESS ESS9018Q2C، 2 خروجی RGB، 2 خروجی ARGB و مجدد 3 خروجی RGB دیگر از طریق FAN Extension CARD II، نمایشگر OLED اختصاصی برای نشان دادن وضعیت مادربرد، گارد (بک پلیت) سراسری پشت برای استقامت PCB و خنک سازی کامپوننت های پشت مادربرد و کارت ROG DIMM II، از جمله شاخص ترین امکانات این مادربرد به شمار می روند.

از نظر طراحی، ایسوس بر دو عنصر RGB و پوشش گارد سراسری (شامل پشت I/O پنل، روی چیپست، سینک روی درگاه های M.2، و سینک خنک کننده بزرگ در بخش فوقانی، تاکید فراوان داشته است. وسعت این مادربرد برای هر کیسی مناسب نیست اما، کسی که توانایی خرید این مادربرد را دارد، قطعا می تواند یک کیس بزرگ جون دار با قابلیت پشتیبانی از مادربرد های E-ATX برای آن تهیه کند. در نگاه اول این مادربرد حس قدرت و توانمندی را به کاربر منتقل می کند. در مرتبه بعدی با روشن شدن نورپردازی RGB، تلفیق قدرت با رنگین کمان Aura Sync نمایی فوق العاده زیبا در چشمان بیننده نقش می بندد.

از نظر نورپردازی فقط بحث استفاده از نور رنگی نیست، بلکه در بخش گارد پشت I/O پنل، نام Zenith II بر روی نمایی آیینه ای شکل، طوری طراحی گردیده است که انگار این اسم تا بی نهایت به شکل نورانی در دل مادربرد تکرار می شود. همچنین سراسر لبه کناری مادربرد در سمت راست از LED های RGB پر شده است. آرم ROG و حاشیه کنار آن نیز بر روی چیپست به نور پردازی RGB مجهز است.

به تمام این موارد این نمایشگر زیبای OLED را هم اضافه کنید که اطلاعات دقیق از وضعیت و Status مادربرد به شما در لحظه می دهد. هر مشکلی در هر بخشی وجود داشته باشد این نمایشگر به عنوان دیباگر به شما اطلاع رسانی خواهد کرد. در زمانی که همه چیز خوب پیش برود، دمای پردازنده و یا هر اطلاعاتی که شما تعیین کنید را نمایش خواهد داد. محل قرارگیری این نمایشگر بسیار مناسب است و در داخل کیس به خوبی نمایان خواهد بود.

اتصالات و کانکتور ها

واقعیتش تشریح این حجم از امکانات و خصوصیات یک مادربرد فوق حرفه ای کار طاقت فرسایی است. اما به هر شکل باید از یک جایی شروع کرد. در تصویر فوق، پراکندگی برخی درگاه ها، پورتها و امکانات برجسته مادربرد به نمایش در آمده است. از سمت راست شروع می کنیم:

گوشه سمت راست از بالا ابتدا دو Header مخصوص CPU_FAN و CPU_OPT، داریم. دو سوکت EPS12V هشت پین برق پردازنده بعلاوه یک سوکت 6 پین برق PCIe که مجموعا پردازنده را تغذیه می کنند. در کنار آنها دو هدر سفید رنگ RGB و ARGB، سپس سوکت 24 پین مادربرد و دو درگاه USB 3.2 Gen.2 مخصوص فرانت پنل کیس، و سپس در سمت چپ، یک هدر مخصوص PUMP واترکولر داریم. در زیر سوکت 24 پین بخش ProbeIt قرار دارد که می توان ولتاژ های بخش های حساس برای اورکلاک را به صورت مستقیم مورد پایش و سنجش قرار داد.

در لبه ی کناری، سراسر این لبه دارای نورپردازی ARGB است که مابین بک پلیت و PCB را روشن می کند. در این بخش در سمت چپ، یک سوکت USB 3.0 فرانت پنل کیس داریم و 8 عدد درگاه SATA III که تعداد 4 عدد از آنها متصل به چیپست و 4 عدد دیگر متصل به کنترلر ثانوی ASMedia هستند. با توجه به اینکه دو کنترلر مجزا برای ساتا داریم، قائدتا اگر تصمیم به RAID 0 دارید این 8 درگاه به صورت 4 به 4 با هم RAID می شوند نه همه باهم.

در ادامه از سمت راست تصویر، یک هدر PWM چهار پین مخصوص واترپمپ قرار دارد که در بالای آن جامپر LN2 Mode است. در کنار آن یک سرشاخه سفید رنگ مخصوص Water_Flow و در زیر آنها اتصالات فرانت پنل کیس حضور دارد. پس از آن دکمه استارت و Flex Key قرار دارد که شما می توانید عملکرد این دکمه Flex Key را برنامه ریزی کنید. در حالت عادی Flex Key عمل Restart را انجام می دهد. دو کلید در سمت چپ Flex Key حضور دارند، که اولی از بالا مخصوص تعمییرات و دومی از پایین حالت Slow Mode است که به هنگام بنچ مارک گرفتن در زیر LN2 به اورکلاکر کمک می کند.

سوکت NODE و یک سوکت USB 3.0 دیگر برای فرانت پنل کیس در وسط قرار گرفته اند. دو خروجی USB 2.0، و یک هدر Chassis Fan نیز در سمت چپ حضور دارند. مجدد دو خروجی سفید رنگ نورپردازی ARGB و RGB در پایین مادربرد قرار گرفته است.

یک ردیف بالاتر، پنج دکمه ی مینیاتوری ریز قرار دارد که به ترتیب از سمت راست در بالا دکمه FS_Mode قرار دارد که سرعت تمام فنهای مادربرد را به یکباره بر روی حداکثر قدرت تنظیم می کند. در پایین دکمه بایوس دوگانه مادربرد قرار دارد که به کمک آن می توانید بایوس دلخواه خود را بر اساس تنظیمی که مورد نظر شماست انتخاب کنید. در وسط دکمه Retry_Button است و در سمت چپ آن دکمه Safe_Boot قرار دارد. یک سوییچ هم در منتها علیه سمت چپ قرار دارد که می توان با آن درگاه M.2 پشت مادربرد را به مدار وارد و یا از مدار خارج کرد.

جایگاه کلید TPM و یک سوکت برق مولکس مخصوص زمانی که SLI یا کراسفایر می کنید. در سمت چپ هم هدر HD Audio فرانت پنل است. این مادربرد 4 سوکت PCI Express از نوع Gen.4 دارد که هر چهار تای آنها به فن آوری SAFE SLOT مجهز هستند تا استحکام اسلات را بالا ببرند.

در I/O پنل نیز، دکمه های Clear CMOS و BIOS FLASH BACK، به همراه درگاه های USB 3.2 Gen.2 و USB 3.0 حضور دارند. دو درگاه از نوع Type C است. یک LAN گیگابیتی اینتل در کنار یک LAN گیگابیتی AQUANTIA نیز در این بخش حضور دارند. جایگاه آنتن WiFi و خروجی Optical صوتی نیز در اینجا مانند همیشه دیده می شوند. جک های صوتی همه روکش طلا و مجهز به نورپردازی هستند.

این هم تصویری از چیپ LAN ده گیگابیتی آکوانتیا که در پشت جایگاه در زیر گارد I/O پنل قرار دارد.

در زمینه اتصالات واترکولینگ کلاس Open-Loop، این مادربرد به امکاناتی نظیر سنسور پیشرفته واتربلاک که شامل اتصالات Flow-Rate، دماسنج و T-Sensor است در بخش فوقانی پشت سینک خنک کننده مجهز است.

اتصالات Water_Flow و Water_in/out نیز در لبه پایینی مادربرد قرار دارند تا شما بتوانید مدیریت مستقیم بر سیستم خنک کننده Open-Loop خود از طریق مادربرد داشته باشید.

در زمینه اتصال SSD های NVMe M.2، تعداد 2 عدد از طریق ROG DIMM II، همچنین 2 عدد از آنها در کف مادربرد بین اسلاتهای گرافیک نصب می شوند و مجهز به سینک خنک کننده هستند.

در پشت این سینک، 2 عدد پد هادی گرما نصب شده است تا SSD به طور مستقیم در تماس با این سینک خنک کننده باشد. در کنار آنها تعداد 2 درگاه M.2 دیگر بر روی کارت ROG DIMM II نصب می شوند.

تعداد یک عدد درگاه M.2 نیز در پشت مادربرد وجود دارد که می توان SSD را به آن متصل کرد. بنابراین این مادربرد مجهز به مجموع 5 درگاه M.2 برای اس اس دی های NVMe است.

کولینگ

همانطور که در تصویر توضیح دادم، برنامه ایسوس برای کولینگ این مادربرد به چند بخش تقسیم می شود. ابتدا به ساکن، مهندسین ایسوس برای کلیه بخش هایی که ممکن است با افزایش دما مواجه شود، از سینک های خنک کننده بسیار با کیفیت استفاده کرده اند. در مورد بک پلیت مادربرد، و سینک های روی درگاه های M.2 پیشتر صحبت کردیم. بخش SoC VRM که مدار تغذیه رمها به شمار می رود نیز از سینک مخصوص خنک کننده بی بهره نیست و داکت روی چیپست طوری طراحی شده تا گردش هوای فن به این بخش نیز تسری یابد.

سینک خنک کننده مدار تغذیه پردازنده تو پر، وسیع و سنگین است. این سینک خنک کننده یک تکه به شکل L مجهز به دو بخش برای خنک سازی VRM است که به وسیله یک لوله انتقال حرارت به یکدیگر متصل می شوند. در بخش فوقانی این سینک دو عدد فن ساخت شرکت دلتا به چشم می خورد.

مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme در مجموع سه فن فعال بر روی خود به صورت پیشفرض نصب شده دارد. این فنهای بسیار با کیفیت از نوع Frameless Axial ساخت شرکت معروف Delta-fan تایوان است. این فن ها به سفارش ایسوس انحصارا برای این مادربرد ساخته شده اند. فنهای Superflo شرکت دلتا بدون نویز و با طول عمر بالای 60 هزار ساعت تنها در صورتی که دمای اطرافشان به بیش از 60 درجه افزایش پیدا کند، روشن می شوند. خبر خوب اینکه اگر در طول مدت استفاده، این فنها نیاز به پاکسازی داشته باشند به دلیل اینکه فریم ندارند و به راحتی می توان داک آنها را جدا کرد، بسیار راحت باز و تمییز می شوند.

مدار تغذیه

پس از برداشتن گارد و هیت سینک های دو طرف مادربرد، به سراغ مدار تغذیه پر پیمان Zenith II می رویم. این مادربرد از یک مدار 16 فازی دیجیتال برای تغذیه غولهای Threadripper سری 3000 استفاده می کند.

در بسیاری از مادربرد ها از توسعه دهنده های فازی به نام Doubler استفاده می شود. ایسوس اما برای این مادربرد از سیستم فاز بندی گروهی یا تیمی به جای Doubler استفاده کرده است. بدین ترتیب که برق ورودی که از یک جفت سوکت EPS12V و یک سوکت برق 6 پین PCIe به مدار VRM وارد می شود، سپس مدیریت آن بر عهده کنترلر PWM Digi+ ایسوس است تا در فاز ها آن را به جریان اندازد.

کنترلر PWM Digi+ ایسوس که در تصویر با پارت نامبر ASP1405I مشاهده می کنید، در پشت PCB این مادربرد قرار دارد. این کنترلر PWM در اصل چیپ Infineon IR35201 ساخت شرکت آمریکایی International Rectifier است. این کنترلر در طراحی مدار به کار رفته می تواند مدیریت مدار تغذیه های 8 فازی دو کاناله را بر عهده داشته باشد. مهندسان طراح مدار تغذیه ایسوس این کنترلر را در ترکیب با دو ردیف 8 تایی (در مجموع 16 فاز) در این مادربرد مورد استفاده قرار داده اند.

این 16 ماسفت تجمیعی که Power stage نام دارند، از نوع Infineon TDA21472 هستند که دو به دو به صورت موازی تحت مدیریت PWM کنترلر قرار دارند تا پردازنده به خوبی تغذیه شود. برای تغذیه این دو ردیف ماسفت کنترلر PWM به فرکانس بالاتری نیازمند است که Infineon IR35201 از پس آن به خوبی بر می آید.

طبق data sheet سازنده، توان خروجی هر یک از این Power stage ها برابر 70 آمپر است که با احتساب اینکه 16 عدد از آنها در این مدار VRM پردازنده استفاده شده است، قدرت خارق العاده 1120 آمپری برای تغذیه با ثبات پردازنده به کاربر می دهد. ایسوس برای مدار تغذیه بخش SoC رمها نیز تعداد 4 عدد از همین ماسفت های Infineon TDA21472 را استفاده کرده است.

نمایی دیگر از مراحل و بخشهای مدار تغذیه پردازنده را در این مادربرد مشاهده می کنید.

بخش صوتی

در بخش صدا، از آنجایی که شرکت AMD هیچ نوع رابطی برای بخش صدا در چیپ TRX40 در نظر نگرفته است، شرکت های سازنده مادربرد ناچار به استفاده از یک درگاه داخلی USB 2.0 برای بخش صدا شده اند. برای دریافت خروجی صدا از طریق USB 2.0، نیاز به یک Codec بین چیپست و چیپ اصلی صداست، به همین منظور شرکت ایسوس از یک مبدل به نام Realtek ALC4050H برای ایجاد برقراری ارتباط بین چیپ اصلی صدا Realtek ALC1220 با چیپست استفاده کرده است. چیپ صدای ریلتک که ایسوس آن را Supreme FX S1220 نامگذاری کرده، در کلیه مادربرد های رده بالای ایسوس در بخش صوتی استفاده گردیده است. همچنین، ایسوس از دک ESS Sabre ESS9018Q2C برای تقویت هرچه بیشتر و بهتر صدا در این مادربرد بهره گرفته است. در مجموع، ایسوس تمام تلاش خود را برای جبران نقص چیپست AMD کرده و الحق نتیجه کار بسیار عالی از آب در آمده، به گونه ای که کیفیت صدای خروجی فوق العاده عالی است و به مانند دیگر مادربرد های High End روز ایسوس است.

معرفی سیستم تست

بررسی کارایی: (CPUID)

برگردیم سراغ 3990X نازنین که حتی شمارش رشته های پردازشی آن در Device Manager بسی لذت بخش است. در واقع آدم حس می کند پشت ابرکامپیوتر نشسته است که دور از واقعیت نیست. ما برای سیستم تست دو ماژول رم G.SKILL داریم با فرکانس 3600 و تایمینگ CL16، و برای تست این پلتفرم 4 کاناله به 4 ماژول نیازمند بودیم. به همین خاطر مجبور شدیم دو ماژول دیگر رم DDR4 را از همسایه قرض بگیریم. رمهای همسایه از نوع Trident RGB بودند و از آنجایی که فرکانس و تایمینگ آنها با رمهای سیستم تست ما تفاوت داشت، با کمی Tweak و تغییرات، به تایمینگ مشترک CL20 برای هر دو جفت رم در فرکانس 3600 رسیدیم. کلیه تست ها با همین تنظیم انجام شده است به غیر از تست Latency در نرم افزار AIDA64 که به جهت حفظ سلامت تست و رعایت اصل برابری بین پلتفرم های مختلف، صرفا با دو ماژول سیستم تست انجام شده است.

از لحاظ دمایی با کولر Asus ROG Ryujin 360 در حالت دیفالت هیچ مشکلی نبود. حداقل دمای هسته ها 45 درجه و حداکثر آنها در لود 80 درجه ثبت گردید که نتیجه ای کاملا دلپذیر است. حقیقتش برای اورکلاک این پلتفرم از لحاظ زمانی فرصتی نداشتیم اما پردازنده پتانسیل و Headroom قابل ملاحظه ای داشت، مادربرد هم کاملا بر روی پردازنده و مدیریت آن سوار بود. تنها مشکل ما از نظر فنی نا هماهنگی رمها بود وگرنه نتیجه اورکلاک با این پلتفرم حتما بسیار جالب توجه می شد. به هر جهت این قوی ترین پردازنده HEDT رده کاربری در جهان است. رقیبی برای آن وجود ندارد که نیاز به اورکلاک داشته باشید. در کلیه تست ها SMT روشن و پردازنده با 64 هسته و 128 ترد در حال فعالیت است. بدیهی است همانطور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، همه ی نرم افزار ها قادر به استفاده از این 128 رشته پردازشی نیستند و گاهی نتایج بهتری با SMT خاموش و تنها با 64 هسته ارائه می کنند. از این جهت باید خودتان بهترین حالت را برای کاربری خود با این پردازنده با آزمون و خطا بیابید. SMT روشن یا خاموش، مسئله این است.

تست 3D Mark Time Spy قدرت پردازنده را در بخش گیمینگ مورد سنجش قرار می دهد، اگرچه صدر جدول از آن این پردازنده شد، اما فاصله اش با نفر دوم زیاد نیست و 3990X را آنچنان قدرتمند نشان نمی دهد. کاملا مشخص است، وجود 128 رشته پردازشی نتوانسته است هیچ هیجانی را برای 3D Mark برانگیزاند. البته در گیمینگ تردریپر به پای Mainstream های Intel هم نمیرسد، اما خواستگاه تردریپر HEDT است و قطعا کسی یک پردازنده 4000 دلاری را برای گیمینگ نخواهد خرید.

مطابق نتیجه فوق مشخص است که نرم افزار تست PC Mark 10 اصلا با 3990X حال نکرده است. این نرم افزار جایگاه چهارم را به این پردازنده در لیست تست های ما داد. به نظر می آید سازنده نرم افزار های فوق شرکت Futuremark کمی به اینتل گرایش دارد، اما به هر جهت باید اذعان داشت این شرکت در آینده حتما نیاز به بازنگری در نحوه نتیجه گیری نرم افزار هایش برای این سخت افزار قدرتمند دارد.

تست سرعت رم در نرم افزار AIDA64 بسیار رضایت بخش بود. صدر جدول از آن 3990X به همراه مادربرد Zenith II شد.

در تست زمان تاخیر رمها، پیشرفت قابل ملاحظه ای را نسبت به نسل اول تردریپر می توان مشاهده کرد. اما همچنان این نرخ تاخیر بسیار بالاست و مناسب سیستم های گیمینگ نیست.

دو تست کریستال مارک برای SSD های SATA و NVMe این مادربرد نتایج فوق العاده خوبی داشت.

در دو تست Passmark و Geekbench با فاصله بسیار زیاد جایگاه صدر جدول از آن سیستم موضوع بررسی شد.

در بحث گیمینگ، نتایج قابل قبول است اما به گرد پای پردازنده های اینتل هم نمی رسد.  انتظاری هم ازش نیست البته.

در بخش سرعت فشرده سازی، صدر جدول از آن 3990X شد. لازم به ذکر است 7 Zip تنها می تواند 64 رشته پردازشی را استفاده کند.

در زمینه تبدیل های ویدیویی، 3990X با این مادربرد، با فاصله بسیار زیاد تمام رقبای دیگر را کنار زد.

در کلیه تست های رندرینگ سه بعدی و طراحی نیز، 3990X به همراه مادربرد Zenith II در صدر ایستاد. برای درک بهتر این امتیازات شما را به خواندن توضیحات هر برنامه در این مقاله دعوت می کنم.

نتیجه گیری

شرکت AMD با عرضه پردازنده های سری 3000 تردریپر کل Segment بخش HEDT را برای خود جمع کرد. جایگاهی که این نسل از پردازنده ها بدست آورده‌اند، به این راحتی و به این زودی ها توسط اینتل به خطر نخواهد افتاد. بنابراین با پلتفرمی روبه رو هستیم که قرار است سالها پیش ما بماند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که وقتی سراغ خرید یک مادربرد از این پلتفرم می رویم، به خاطر داشته باشیم که قرار است سالهای سال با آن سر کنیم. مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme دقیقا همان مادربردی است که می تواند سالهای سال پاسخگوی نیاز های حرفه ای و Workstation کاربران باشد. قیمت 850 دلار شاید از دیدگاه یک گیمر که می تواند با همین قیمت یک 10700K با مادربردMaximus XII Hero Z490 را بخرد زیاد باشد، اما این قیمت برای کاربران 3D کار، CG کار، و هنرمندانی که SFX و انیمیشن کار می کنند، چندان زیاد نیست، از آنجهت که این دسته از کاربران دیر به دیر ارتقا می دهند و با سه چهار پروژه می توانند کل این مبلغ را بدست آورند.

مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme خراب نمی شود. حقیقت مطلب تلاش بسیاری کردیم تا با وارد کردن تنظیمات اشتباه و یا برهم زدن تنظیم رمها، مادربرد را دچار اختلال کنیم. اما این مادربرد، آنچنان هوشمند و پیشرفته طراحی شده است که با هر بار بروز خطا خودش با تنظیمات جدید و Safe مجدد ریستارت می کرد تا بالاخره بوت شود. این موضوع برای ما که دو جفت رم کاملا متفاوت را در کنار هم استفاده کردیم بسیار جذاب بود، چراکه مادربرد با چند ریستارت بهترین تنظیم را خودش پیدا و سپس اعمال کرد. بدون شک صاحب این مادربرد از راحتی کار با چنین سیستم پیشرفته ای لذت خواهد برد.

موضوع بعدی، قدرت و پرفورمنس بالای مادربرد است، که در قریب به اتفاق تمام تست های ما در صدر جدول آمد و اگرچه ما مادربرد TRX40 دیگری را تا به امروز تست نکرده بودیم، اما با مقایسه امتیازهای بدست آمده با دیگر بررسی های آنلاین، به درک خوبی از پرفورمنس عالی این مادربرد رسیدیم. از لحاظ اتصالات، این مادربرد یک درگاه USB 3.2 Gen.2 2X2 از نوع C دارد که پهنای باند آن 20Gbps است. به غیر از آن بیش از 20 پورت USB دیگر دارد. 5 درگاه M.2، تعداد 4 اسلات گرافیک، بخش صوتی پیشرفته، و امکان پشتیبانی از رمهای بالای 4733 مگاهرتز همه از خصوصیات بی بدیل این مادربرد فوق حرفه ای است.

تمامی وضعیت های مادربرد و قطعات خود را می توانید در لحظه از طریق نمایشگر خوش ساخت و واضح OLED بر روی گارد I/O پنل مشاهده کنید. همه ی این مسائل به کنار، از لحاظ نورپردازی با یکی از گسترده ترین نورپردازی ها بر روی یک مادربرد رده بالا روبه رو هستیم. تعداد بالای خروجی RGB و ARGB هم در کنار استفاده خود مادربرد از نورپردازی، جلوه های آن را صد چندان می کند. تعداد بالای هدر فن PWM به لطف حضور کارت گسترش Fan Extension II در این مادربرد میسر شده است.

مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme از نظر اورکلاک و کولینگ هم فوق العاده عمل می کند. برای خنک سازی بخش های حساس مادربرد، ایسوس از کولینگ فعال تحت سه فن اختصاصی ساخت شرکت معروف دلتا بهره برده است تا مادربرد تحت هر شرایطی خنک بماند. در بخش شبکه، با دو درگاه LAN که یکی از آنها 10 گیگابیتی است و همچنین WiFi 6 که قادر به ارائه سرعت 1.73 گیگابیت است، در کنار بلوتوث نسخه 5 این مادربرد را در بحث شبکه بسیار توانمند و منعطف ساخته است. مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme با ضمانت 3 ساله شرکت ماتریکس در بازار ایران عرضه می شود و امیدوارم تمام شما دوستانی که در زمینه رندرینگ فعال هستید، توانایی خرید آن را داشته باشید.

در پایان، ضمن تشکر از دفتر محترم ایسوس، در مجموع رضایت کامل خود را از عملکرد، طراحی، قدرت، و ارتباطات مادربرد Asus ROG Zenith II Extreme اعلام می داریم، و نشان منتخب سردبیر را به آن اهدا می کنیم.