بررسی میکروکد 129 اینتل و راهکار نهایی برای تمام پردازنده‌های نسل 13 و 14

شرکت اینتل مطابق با قولی که داده بود، میکروکد 0x129 را در نیمه آگوست عرضه کرد و سازندگان مادربرد را مجبور کرد هر چه سریعتر بایوس مجهز به این میکروکد را برای کاربران عرضه کنند. فشار زیاد اینتل سبب شد، تقریبا تمام سازندگان مادربرد با عجله و بدون انجام بهینه سازی‌های متداول و زمان بر، فقط بایوس جدید مجهز به میکروکد 129 را منتشر کنند و متاسفانه این تعجیل باعث بروز برخی مشکلات برای کاربران شده است.

در شرایط نرمال، شرکت سازنده مادربرد برای هر مدل از مادربردهای خود، بایوس مخصوص به آن را بهینه سازی می‌کند تا بالاترین کارایی را به همراه بالانس مناسب منابع و با حداکثر کارایی به کاربر ارائه کند. وقتی شرکت اینتل میکروکد جدید منتشر می‌کند، شرکت مادربرد ساز مجدد می‌بایستی کلیه مراحل بهینه سازی و بالانس منابع را از ابتدا برای هر مدل مادربرد انجام دهد، و چنین کاری بسیار زمان بر، و بسیار پر هزینه است.

عموما در شرایط عادی حداقل 2 تا 3 ماه زمان لازم است تا سازنده مادربرد بهینه سازی‌های لازم را برای ساخت یک بایوس جدید انجام دهد، و متاسفانه به دلیل فشار زیاد اینتل هیچ کدام از سازندگان مادربرد چنین فرصتی را نداشتند. از این رو می‌توان با قاطعیت گفت، در حال حاضر آخرین نسخه از بایوس مادربرد‌های سری 600 و 700، پر مشکل ترین بایوسی است که می‌توان برای این مادربردها نصب کرد. اما چون اینتل خواسته است چنین اتفاقی بیفتد، سازندگان مادربرد در این مرحله چاره‌ای نداشتند.

انتظار می‌رود سازندگان مادربرد، حداقل 3 تا 4 نسخه جدید بایوس دیگر را که حاوی بهینه سازی‌های متعدد خواهد بود ظرف یک سال آینده برای مادربردهای خود منتشر خواهند کرد تا مشکلات این اولین بایوس مجهز به میکروکد 129 مرتفع گردد.

توصیه ما همواره به روز رسانی بایوس مادربرد است، اما اگر پس از به روز رسانی مادربرد خود، به آخرین نسخه از بایوس مجهز به میکروکد 129، به مشکلات عجیب غریبی مانند موارد زیر برخورد داشتید:

• عدم ورود به ویندوز
• هنگ کردن سیستم
• از کار افتادن بخش‌هایی از مادربرد
• فریز شدن سیستم هنگام بوت و یا داخل ویندوز

نگران نباشید، بایوس خود را یک پله به عقب برگردانید و منتظر بایوس جدید بعدی بمانید تا به نسخه جدید بعدی ارتقا دهید.

ما در مورد علت مشکلات پردازنده‌های نسل 13 و 14، در مقاله تحلیل چگونگی آسیب رسیدن به پردازنده‌های نسل 13 و 14 اینتل به صورت مفصل توضیح دادیم. در این مقاله، ضمن نشان دادن اینکه شرکت اینتل، با میکروکد جدید، مشکل Degrade کردن پردازنده‌ها را تا حدودی برطرف کرده است.

از نظر نگارنده، این میکروکد فقط ابتدای راه درازی است که اینتل می‌بایستی طی کند. آپدیت‌های بعدی نیز در راه خواهند بود و انتظار داریم حداقل تا یک سال آینده شاهد انواع توئیک‌های مبتنی بر بایوس باشیم تا اینتل بتواند، تا اندازه ای که می‌تواند از راه دور دوام پردازنده‌های نسل 13 و 14 را افزایش دهد. 

در این میان، در میکروکد 0x129 متاسفانه معیار اینتل در رفع مشکل فقط پردازنده Core i9 بوده است و این موضوع باعث شده است، در پروفایل اینتل پردازنده‌های رده پایینتر i7 و i5 دسترسی به دامنه ولتاژی (VID) مشابه Core i9 دریافت کنند.

از این رو، تنظیماتی که پروفایل اینتل اعمال می‌کند، اگرچه برای Core i9 اوکی است، اما از نظر نگارنده بهینه نیست و دلیل آن هم، عدم آشنایی اینتل با ساختار مادربرد و تعجیل برای نجات Core i9ها است.

به همین خاطر امروز تنظیماتی را پیشنهاد خواهیم کرد تا کاربر بنا به تشخیص خود، و البته مسئولیت خود، این تنظیمات را بر روی سیستم خود اعمال کند.

توجه داشته باشید این تنظیمات جایگزین آپدیت بایوس نیست و همیشه باید بایوس مادربرد خود را به روز نگهدارید، و این موضوع را بدانید که پس از به روز رسانی بایوس، مادربرد به صورت پیش فرض بر روی پروفایل اینتل روشن می‌شود.

ما برای بررسی اینکه چه تنظیماتی می‌تواند مناسب پردازنده‌های نسل 13 و 14 باشد، در حالتهای مختلف از سیستم، تست گرفتیم . ابتدا در حالت پروفایل اینتل، سپس در حالت پروفایل سازنده مادربرد به صورت نامحدود، و در حالت سوم، بر روی حالت پروفایل مادربرد به همراه محدودیت‌های دستی.

یک به یک این حالت‌ها را بررسی می‌کنیم و سپس به نتایج و نتیجه گیری می‌پردازیم.

حالت اول: پروفایل Intel Default Settings

این پروفایل پیش فرض اینتل است که در این مقاله مفصل درباره آن صحبت کردیم. این پروفایل پیشنهادی اینتل است که پس از به روز رسانی بایوس، سیستم به صورت پیش فرض بر روی آن بالا می‌آید.

برای دوستانی که Core i9 دارند، شامل پردازنده‌های زیر:

پروفایل Intel Default Settings در دو حالت Performance و Extreme نمایان می‌شود.

اگر از واترکولرهای Open Loop و Custom استفاده می‌کنید، می‌توانید گزینه Extreme را انتخاب کنید، در غیر این صورت، اگر واتر کولر AIO دارید، با انتخاب گزینه Performance می‌توانید شرایط دمایی مناسب تری را برای پردازنده خود مهیا کنید.

برای کاربرانی که هر پردازنده دیگری غیر از Core i9 داشته باشند، پروفایل اینتل فقط در حالت Performance ظاهر می‌شود و امکان انتخاب پروفایل Extreme وجود ندارد.

بنابراین برای کلیه دوستانی که Core i9 دارند، می‌توانیم استفاده از پروفایل Intel Default Settings را پیشنهاد کنیم.

از نظر نگارنده، پروفایل دیفالت اینتل، به دلیل ولتاژ کاری بسیار بالا، برای دیگر پردازنده‌های Core i7 و Core i5 و Core i3 پیشنهاد نمی‌شود.

حالت دوم: پروفایل سازنده مادربرد بدون دستکاری (نامحدود)

اگر بخواهید از سیستم بدون هیچ تنظیمات خاص به صورت نا محدود استفاده کنید، می‌بایستی با Disable کردن پروفایل اینتل، تنظیم مادربرد را بر روی پرفایل سازنده آن قرار دهید. برای مثال تنظیم پروفایل سازنده مادربرد ایسوس Asus Advanced OC Profile است و برای گیگابایت این پروفایل تحت عنوان Gigabyte PerfDrive در بایوس است.

ما به هیچ وجه توصیه نمی‌کنیم از سیستم بر روی این پروفایل، بدون اعمال تنظیمات و بدون محدودیت استفاده کنید. حتما توجه داشته باشید، اگر از پروفایل سازنده مادربرد بهره می‌گیرید، باید آن را محدود کنید، در غیر این صورت قطعا پردازنده شما پس از مدتی Degrade کرده و آسیب ببیند.

حالت سوم: پروفایل سازنده مادربرد + محدود سازی PL1/2 و ICCMax + Voltage Limit

استفاده از پروفایل سازنده مادربرد به جهاتی بهتر از پروفایل اینتل است. دلیل آن هم آزاد بودن دست کاربر برای اعمال تنظیمات و تغییرات است.

برای رفع مشکل درخواست ولتاژ اضافی پردازنده، ما ضمن اعمال یکسری محدودیت‌ها در بخش تغذیه پردازنده مانند محدود سازی میزان واتیج مصرفی PL1/2 و کاهش سطح آمپراژ ICCMax، علاوه بر آن سقف ولتاژ را در VRM مادربرد اعمال می‌کنیم.

گزینه IA VR Voltage Limit مخفف Intel Architecture Voltage Regulator Configuration است که در سطح معماری برای حداکثر ولتاژ درخواستی پردازنده سقف تعیین می‌کند.

برای اعمال تنظیمات پیشنهادی، ابتدا باید وارد بایوس در حالت Advanced Mode شد و گزینه Performance Preferences را بر روی ASUS Advanced OC Profile تنظیم کنیم. سپس F10 را میزنیم تا سیستم یک بار ریستارت شود و مجدد با زدن دکمه Delete وارد بایوس می‌شویم.

در مادربردهای ایسوس در سربرگ Ai Tweaker، گزینه Internal CPU Power Management را پیدا می‌کنیم و وارد آن می‌شویم. حالا بر اساس نوع پردازنده‌ای که داریم، تنظیمات زیر را برای گزینه‌های مشخص شده اعمال می‌کنیم.

پردازنده‌های ضریب باز:

توجه داشته باشید که برای خنک سازی پردازنده‌های سری KS حتما از واترکولرهای Custom که توان خنک کنندگی 400W دارند استفاده کنید. اگر توان مالی تهیه واترکولر Custom ندارید، از خریدن پردازنده KS صرفه نظر کنید.

توجه داشته باشید برای خنک سازی پردازنده‌های Core i9 سری K نسل 13 و 14 حتما از واترکولرهای قدرتمند 360 و 420 میلیمتری با توان خنک کنندگی 300W به بالا استفاده کنید.

اگر از سیستم برای امور رندرینگ بهره می‌گیرید، می‌توانید برای کاهش حرارت CPU Core/Cache Current Limit Max را بر روی 307 تنظیم کنید.

برای پردازنده‌ها Core i7 ضریب باز، اگر کولر قدرتمندی دارید که می‌تواند تا 300W توان خنک کنندگی داشته باشد، می‌توانید برای پردازنده‌های فوق گزینه CPU Core/Cache Current Limit Max را بر روی عدد 400 تنظیم کنید.

در صورتی که کولر شما ضعیف است، میزان واتیج Long/Short را بنا به تشخیص خود کاهش دهید و کمتر از میزان پیشنهادی قرار دهید تا دمای کاری پردازنده به زیر 85 درجه برسد.

برای اورکلاک پردازنده‌های Core i5 سری K، در صورتی که از واترکولر با توان 300W استفاده می‌کنید، می‌توانید گزینه Short/Long Duration Package Power Limit را بر روی 220 وات تنظیم کنید.

در ادامه به سراغ تنظیمات برای پردازنده‌های ضریب بسته می‌رویم. اگرچه پردازنده‌های ضریب بسته از آسیب در امان هستند و نیازی به تنظیمات خاص ندارند، اما به دلیل درخواست‌های زیاد شما عزیزان، ما برای تمام لاین آپ پردازنده‌های نسل 13 و 14 تنظیمات مربوط به هر پردازنده را ارائه می‌کنیم.

پردازنده‌های ضریب بسته:

توجه مهم: برای کلیه پردازنده‌های ضریب بسته i9 و i7 و i5 و i3 نسل 13 و 14، باید توجه داشته باشید که بر اساس نظر اینتل گزینه Long Duration Package Power Limit می‌بایستی بر روی 65 وات تنظیم شود.

عملکرد آن بدین صورت است که ابتدا پردازنده برای مدت چند ثانیه (عدد ثانیه در گزینه Package Power Time Window تعیین شده است) بر روی میزان واتیج مشخص شده در گزینه Short Duration Package Power Limit باقی می‌ماند سپس به میزان واتیج Long Duration Package Power Limit عقبگرد می‌کند.

با ست کردن مقدار Long/Short عین یکدیگر شما تایمر را از کار می‌اندازید و پردازنده 24/7 بر روی واتیج شما باقی می‌ماند (حداکثر توانایی و پرفورمنس). اگر دوست داشتید به همین شکل استفاده کنید.

اگر با سیستم کار سنگین انجام نمی‌دهید، می‌توانید به مانند نظر اینتل، گزینه Long Duration Package Power Limit را بر روی 65 وات تنظیم کنید در عوض به صلاح دید خودتان مدت زمان Package Power Time Window را افزایش دهید مثلا بر روی 52 ثانیه یا 96 ثانیه قرار دهید تا پردازنده مدت زمان بیشتری در واتیج بالاتر تعیین شده گزینه Short باقی بماند.

تصمیم این موضوع با خود شماست. فقط اگر Long/Short را مشابه یکدیگر تنظیم کردید، بدانید که باید کولینگ مناسب بر روی پردازنده داشته باشید و حداکثر دمای پردازنده شما نباید از 85 درجه بیشتر شود.

همچنین مجدد تکرار میکنم، در هر حالتی، در هر مدل از پردازنده‌ای که استفاده می‌کنید، اگر دمای پردازنده بالاست و کولر قدرتمندی ندارید، می‌توانید میزان واتیج Long/Short را بنا به تشخیص خود کاهش دهید و کمتر از میزان پیشنهادی قرار دهید تا دمای کاری پردازنده به زیر 85 درجه برسد.

خب، حالا به سراغ تست‌ها و بررسی عملکرد میکروکد جدید اینتل می‌رویم.

بررسی عملکرد میکروکد 0x129 اینتل و مقایسه حالت‌های مختلف بایوس

ما در انتهای مقاله قبلی توضیح دادیم که، به دلیل الگوریتم افزایش فرکانس، مبتنی بر ظرفیت حرارتی، شرکت اینتل پردازنده را به گونه‌‍ای طراحی کرده است، تا در صورتی که حرارت مناسبی داشته باشد، بتواند به درجات بالاتری از فرکانس دست یابد و در آن حالت باقی بماند.

در سناریوهای پردازشی مانند گیمینگ و مصارف سروری، که فقط یک و یا دو رشته پردازشی درگیر پردازش می‌شوند، به دلیل شرایط حرارتی مطلوب، یک یا دو هسته که بوست می‌کنند، ولتاژی بیش از حد تحمل RING، از مادربرد درخواست می‌کنند که این موضوع باعث تنزل کیفیت سیلیکن RING شده و پردازنده Degrade می‌کند.

شرکت اینتل در اصلاحیه میکروکد 0x129 دست به دو تغییر عمده زده است. ابتدا سقف ولتاژ درخواستی مجاز پردازنده را از 1.72 ولت به 1.55 کاهش داده است. دوم اینکه به هنگام پردازش‌های یک یا دو رشته پردازشی که فقط یک یا دو هسته را فعال می‌کند، سطح ولتاژ درخواستی پردازنده را به عددی کمتر تنزل داده و مدیریت کرده است.

بدین ترتیب اگر سناریو پردازشی فقط یک یا دو هسته را درگیر کند، دیگر ولتاژ زیادی به RING وارد نخواهد شد.

تمام این موارد تغییرات خوبی است که اینتل در میکروکد 129 ایجاد کرده است، اما، هنوز کم است. کاهش سطح ولتاژ درخواستی از 1.72 به 1.55 ولت اگرچه حرکتی مثبت است اما از نظر نگارنده کافی نیست. بر اساس گزارش‌های عینی، پردازنده‌های نسل 13 و 14، وقتی ولتاژی بیش از 1.4 ولت به آنها تزریق می‌شود، پروسه تنزل کیفیت سیلیکن آنها تسریع می‌شود.

اما اینتل نمی‌تواند سطح ولتاژ را از 1.55 کمتر کند، و این مشکل بزرگی است. پردازنده‌های Core i9 اینتل برای عملکرد عادی خود به ولتاژی حدود 1.5 ولت نیاز دارند و اگرچه این سطح از ولتاژ برای RING باعث دردسر است اما تنها راه رسیدن پردازنده به بوست 6 گیگاهرتزی است.

اینتل یا باید فرکانس رسمی‌ پردازنده را کاهش دهد تا بتواند ولتاژ کاری V-Core را به زیر 1.5 ولت برساند. یا اینکه کاربر شانس بیاورد یک پردازنده با سیلیکن خوش کیفیت نصیبش شود تا بتواند ولتاژ 1.5 را در درازمدت تحمل کند.  

به همین خاطر ما این تنظیمات را ارائه کردیم. ما برای Core i9 سری KS که فرکانس کاری بیش از 6 گیگاهرتز دارند، به ناچار سقف ولتاژ 1.5 ولت را در بخش IA VR Voltage Limit استفاده کردیم. با اینکه این میزان ولتاژ از نظر ما زیاد است، اما اصولا پردازنده‌های KS از کیفیت سیلیکن بسیار مطلوبی برخوردارند که ما انتظار داریم، بتوانند 1.5 ولت را تحمل کنند.

برای پردازنده‌های Core i9 ما سقف ولتاژ را 1.45در نظر گرفتیم. و برای i7 سطح 1.4 و برای i5 سطح 1.3 ولت. بدین ترتیب شانس تنزل کیفیت سیلیکن را کم کردیم.

نتیجه گیری:

برای تست در هر سه حالت معرفی شده ما از پردازنده 14700KF استفاده کردیم.

در حالت نامحدود و پروفایل Asus، که همان حالتی است که روز اول معرفی پردازنده با آن به بازار عرضه شد، در تست چند هسته‌ای Cinebench R23، حداکثر امتیاز 36000 بدست می‌آید. استفاده از پردازنده بر روی این حالت بدون محدودیت به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

در حالت تنظیمات محدود کننده که در این مقاله شرح دادیم، توانایی پردازش چند هسته‌ای، این پردازنده فقط با 3% کاهش پرفورمنس مواجه شد.

و در پروفایل اینتل، پرفورمنس این پردازنده با 7% کاهش پرفورمنس در تست پردازش چند هسته‌ای مواجه بود. واقعیت موضوع از بین رفتن 7 درصد از توانایی پردازنده چیزی نیست که بتوان راحت با آن کنار آمد.

خوشبختانه توانایی تک هسته در هر سه پروفایل در رنج تقریبا ثابتی بود.

در بحث واتیج مصرفی، در پروفایل ایسوس بدون محدودیت پردازنده ما تا 312 وات مصرف آن بالا رفت و این در حالیست که این میزان از واتیج مصرفی کاملا بیهوده بوده و توانایی پرفورمنس پردازنده اصلا به اندازه مصرف آن افزایش نمی‌یابد.

به همین خاطر به هیچ وجه استفاده از پروفایل ایسوس و سازندگان مادربرد را بدون اعمال محدودیت توصیه نمی‌کنیم.

در پروفایل اینتل مصرف پردازنده 253 وات مطابق با دستورالعمل اینتل بود.

و در پروفایل تنظیمات ما با محدودیت‌هایی که اعمال کردیم حداکثر مصرف Package پردازنده به 237 وات رسید.

با توجه به پرفورمنسی که در نمودار قبلی دیدیم، بهترین گزینه همین پروفایل معرفی شده توسط ماست.

دمای پردازنده مبحث مهم دیگری است که مطابق با تست‌هایی که گرفتیم، بهترین دما در پروفایل محدود شده‌ای که تنظیم کرده‌ایم دریافت شد.

82 درجه دمای پردازنده در برابر 90 درجه دما در پروفایل اینتل و دمای وحشتناک 100 درجه که در پروفایل ایسوس بدون محدودیت داشتیم.

این را بدانید این دما در رندر وحشتناک بالا می‌رود. مثلا اگر پردازنده را برای رندر استفاده کنید، شک نکنید دمای پردازنده بر روی پروفایل اینتل هم تا 100 درجه خواهد رفت.

و جدول آخر که جدول اصلی نتیجه گیری ما است. همانطور که توقع داشتیم، در پروفایل اینتل، میکروکد جدید در پردازش تک هسته‌ای، سطح ولتاژ را پایین آورده است (ستون بنفش). اما به طور کلی همچنان سطح کلی ولتاژ در پروفایل اینتل برای پردازنده i7 بالاست. اگر پردازنده i9 بود خیلی نگرانی نداشتیم. اما برای i7 این میزان خیلی زیاد است. به گونه‌ای که می‌توان مشاهده کرد سطح ولتاژ حتی در پروفایل نا مطلوبِ نا محدودِ ایسوس، از سطح ولتاژ پروفایل اینتل کمتر است!

پس شرکت اینتل همچنان باید در آینده با ارائه آپدیت‌های جدیدتر، فکری به حال این وضع اسفناک ولتاژها بکند.

اما بهترین شرایط ولتاژی را پروفایل تنظیمات ما داشت. سطح ولتاژ بسیار پایین و در حد مطلوب برای پردازنده 14700KF بود.

تنظیمات پیشنهادی ما – اگرچه حداقل از نظر خودمان از پروفایل اینتل بهتر است – اما بدون نقص نیست. گاهی دیده شده است در مادربردهای رده پایین، پس از تعیین سقف ولتاژ از طریق گزینه IA VR Voltage Limit گاهی کاربر با افت لحظه‌ای فریم در بازی مواجه می‌شود.

این مشکل فراگیر نیست اما در موارد معدودی گزارش شده است. شاید کاهش ولتاژ از طریق آندرولت (Offset زدن)، راهکار جایگزین برای استفاده نکردن از گزینه IA VR Voltage Limit باشد تا در سیستم‌هایی که کاربران آن از افت فریم لحظه‌ای شاکی بودند، وضعیت بهتری را تجربه کنند.

مشکل دیگر گزینه IA VR Voltage Limit آن است که این گزینه فقط در بایوس مادربردهای ایسوس و گیگابایت در دسترس قرار دارد و شرکت MSI در مادربردهای خود، این گزینه را از دید کاربر مخفی کرده است. بنابراین راهکار ما که شامل گزینه گزینه IA VR Voltage Limit بود، به درد کاربرانی که مادربردهای MSI دارند، نمیخورد، و بهتر است دوستانی که مادربرد MSI دارند، آندرولت را جایگزین کنند.

به زودی مقاله دیگری برای مادربردهای MSI خواهیم نوشت تا دوستانی که مادربرد MSI دارند نیز، بتوانند از مواهب این تنظیمات استفاده کنند. همچنین یک مقاله اختصاصی برای گیگابایت خواهیم داشت.

در پایان، ما پیشنهاد استفاده از سیستم در حالت سوم را می‌کنیم، اما اینکه شما از چه تنظیماتی استفاده کنید، تصمیمی‌است که خود شما باید بگیرید با مسئولیت خود. آینده مشخص خواهد کرد، کدام تنظیمات دوام پردازنده را بیشتر می‌کند و احتمال آسیب رسیدن به آن را کاهش می‌دهد.