پروفایل اینتل در بایوس جدید ایسوس و آموزش آندرولت پردازنده‌ نسل 13 و 14

مقدمه: این سومین مقاله پیرامون موضوع تنظیمات مناسب بایوس برای پردازنده‌های ضریب باز نسل 13 و 14 اینتل است که در مجموعه سخت افزار منتشر می‌کنیم. در مقاله اول به گزارش مشکلات پیش آمده برای برخی از پردازنده‌های Core i9 نسل 13 و 14 پرداختیم و از کاربران خواستیم تا حل موضوع، به جهت مراقبت از پردازنده‌های Core i9، موقتا بازی نکنند.

در مقاله دوم، ضمن توضیح مفاهیم و برخی موضوعات اساسی در مورد خرابی پردازنده‌ها، به ارائه راه حلی موقتی برای کاهش احتمال خرابی و جریان کشی پردازنده‌های ضریب باز اینتل پرداختیم و تنظیماتی را پیشنهاد دادیم. در همان مقاله توضیح دادیم که ظرف 10 روز آینده بایوس جدیدی در راه خواهد بود.

امروز در سومین رجوع به این موضوع، به بایوس جدید مادربردهای سری 600 و 700 اینتل می‌پردازیم که در تاریخ 10 خرداد ماه توسط ایسوس به صورت عمومی ‌منتشر شده و تغییرات عمده ای در آنها بوجود آمده است. از جمله این تغییرات مهم، اضافه شدن پروفایل جدیدی به نام Intel Default Settings منطبق با تنظیمات جدید اینتل برای پردازنده‌ها است که در آن گنجانده شده است.

اگر مادربرد چیپست سری 600 و 700 دارید، حتما همین امروز بایوس جدید آن را از وبسایت سازنده مادربرد خود دریافت و نصب کنید. بدون معطلی به سراغ تغییرات جدید می‌رویم.

اضافه شدن گزینه Performance Preferences

در بایوس جدید چیپست سری 600 و 700 اینتل مادربردهای ایسوس، در حالت Advanced، اولین گزینه در سربرگ Extreme Tweaker آیتم جدیدی اضافه شده است به نام Performance Preferences. در این آیتم، دو تنظیم در دسترس کاربر قرار گرفته است. تنظیم اول که به صورت پیش فرض فعال است، تنظیم Intel Default Settings است که تمام گزینه‌ها و مقادیر استاندارد توصیه شده توسط شرکت اینتل را برای پردازنده اعمال می‌کند و هیچ تغییری از سمت ایسوس در این تنظیمات ایجاد نشده است.

فعال سازی Intel Default Settings برای کاربرانی که با پردازنده‌های خود درگیر مشکل BSOD، ناپایداری و انواع خطاهای سخت افزاری هستند یک توصیه اجباری از طرف اینتل است. این تنظیم برای صاحبین پردازنده‌های Core i9 ضریب باز بشدت پیشنهاد شده، چرا که گزارش خرابی‌ها و کاهش کیفیت سیلیکون پردازنده، اغلب در پردازنده‌های Core i9 سری K(F) و KS مشاهده شده است و بهتر است دارندگان این نوع از پردازنده‌ها از این تنظیمات استفاده کنند.

اما کاربرانی که پردازنده‌های ضریب بسته دارند، هیچ نیازی به فعال سازی Intel Default Settings نخواهند داشت. کاربرانی هم که پردازنده‌های Core i7 و Core i5 ضریب باز نسل 13 و 14 دارند، جلوتر اشاره خواهیم کرد چه تنظیماتی بهتر است انجام دهند تا مجبور به فعال سازی Intel Default Settings نشوند.

با روشن شدن Intel Default Settings، تغییرات عمده ای در مدار تغذیه و همچنین روشن شدن سیستم‌های محافظتی پردازنده رخ خواهد داد. از جمله مهمترین مواردی که با این تنظیم فعال می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• غیر فعال شدن بهینه‌سازی اختصاصی Asus MultiCore Enhancement
• افزایش یک پله‌ای Load Line Calibration از Level 3 به Level 4
• همسان سازی AC/DC Loadline با VRM Loadline
• فعال سازی سیستم جلوگیری از کاهش ولتاژ
• فعال سازی دو سیستم محافظتی CEP برای جلوگیری از کاهش جریان
• فعال سازی دو سیستم محافظتی TVB برای بوست فرکانس کاری پردازنده فقط تحت شرایط خاص
• غیر فعال شدن امکان تغییر تایمینگ رم به صورت زنده از داخل ویندوز
• غیر فعال شدن دخل و تصرف مادربرد در دادن ولتاژ
• محدود شدن دخل و تصرف مادربرد در دادن جریان
• محدود کردن پنجره زمانی خروج پردازنده از توان اسمی‌ قابل تحمل آن به 56 ثانیه
• محدود شدن سقف آمپراژ ICCMax به میزانی که اینتل برای هر پردازنده تشخیص می‌دهد
• محدود شدن PL1/PL2 سقف واتیج مصرفی پردازنده به میزانی که اینتل برای هر پردازنده تشخیص می‌دهد

در تنظیم جدید پروفایل پیشنهادی اینتل، نکته قابل تاملی که باید به آن اشاره کرد، محدود شدن امکان اورکلاک پردازنده است. با انتخاب پروفایل اینتل، شرکت ایسوس یک هشدار کلی مبنی بر اینکه هر نوع تغییر در فرکانس و آیتمهای اختصاصی پردازنده به جهت اورکلاک می‌تواند سلامت و دوام پردازنده را به خطر بیاندازد، به کاربر توصیه می‌کند که اگر علاقمند به اورکلاک است تشریف ببرد به سایت اینتل. در سایت اینتل هم یکسری مطالب کلی در مورد آموزش تئوری اورکلاک با استفاده از نرم افزار است که به هیچ دردی نمیخورد.

بنابراین با زبان بی زبانی ایسوس اعلام کرده است که با انتخاب پروفایل اینتل، عملا باید دور اورکلاک را خط کشید.

اما به سراغ تنظیم ASUS Advanced OC Profile می‌رویم. تنظیمی‌ که به صورت پیش فرض تا پیش از آخرین به روز رسانی بایوس فعال بوده است و شامل تمام تغییراتی است که ایسوس بر اساس تشخیص خود، برای افزایش کارایی پردازنده نسبت به اعمال آنها اقدام می‌کند.

با انتخاب تنظیم ASUS Advanced OC Profile، تغییرات زیر رخ می‌دهد:

• فعال شدن بهینه‌سازی اختصاصی Asus MultiCore Enhancement
• کاهش یک پله‌ای Load Line Calibration از Level 4 به Level 3
• قطع ارتباط AC/DC Loadline با VRM Loadline
• غیر فعال سازی سیستم‌های محافظتی CEP
• غیر فعال سازی دو سیستم محافظتی TVB
• فعال شدن امکان تغییر تایمینگ رم به صورت زنده از داخل ویندوز
• افزایش پنجره زمانی خروج پردازنده از توان اسمی‌ قابل تحمل به 96 ثانیه

• فعال شدن دخل و تصرف نامحدود مادربرد در دادن ولتاژ
• فعال شدن دخل و تصرف نامحدود مادربرد در دادن جریان
• نامحدود شدن سقف آمپراژ ICCMax فراتر از دستورات اینتل
• نامحدود شدن سقف واتیج PL1/PL2 مصرفی پردازنده فراتر از دستورات اینتل

این تغییرات زمینه لازم را برای اورکلاک پردازنده آماده می‌کند، اما، از آنجا که در نتیجه این تنظیمات، برخی از پردازنده‌های Core i9 اینتل آسیب دیده‌اند، شرکت ایسوس، هشدار مربوط به خطرات اورکلاک را در این تنظیم نیز تکرار کرده است، تا در صورت بروز مشکل، گردن نگیرد.

با انتخاب تنظیم ASUS Advanced OC Profile برای سیستم، شما به حداکثر کارایی در حالت پیش فرض خواهید رسید، و حتی برای اورکلاک نیز، می‌توانید بدون دغدغه، به شرطی که کولینگ مناسب داشته باشید نسبت به اورکلاک پردازنده اقدام کنید. اما یک مشکل بزرگ در این میان وجود دارد. چهار گزینه آخری که آن را متمایز کرده‌ایم، به نظر می‌رسد در طولانی مدت می‌تواند به پردازنده آسیب برساند.

از این رو در مقاله دوم تغییر سه گزینه، از چهار گزینه جنجالی فوق را به کاربران را پیشنهاد دادیم تا بر اساس نوع پردازنده‌ای که دارند، در بایوس خود اعمال کنند. بدین ترتیب، تا حد زیادی از احتمال رسیدن آسیب به پردازنده پیشگیری شود.

اما، یک گزینه باقی ماند، و آن محدود سازی ولتاژ ورودی به پردازنده است که آن را در ادامه این مقاله آن را توضیح خواهیم داد.

آندرولت پردازنده‌های ضریب باز K نسل 13 و 14 با مادربرد چیپست Z

از نظر فنی، اعمال آندرولت بر روی پردازنده‌های ضریب باز در مادربردهای چیپست Z بسیار راحت است. کافیست تنظیم مادربرد بر روی حالت ASUS Advanced OC Profile باشد و برای اطمینان از حفظ سلامت پردازنده، حتما سه تنظیم CPU Core/Cache Current Limit Max، و Long/Short Duration Package Power Limit مطابق با تصویر بخش قبل، تنظیم شده باشد.

پس از آنکه تغییرات قبل را اعمال کردیم، به سراغ این بخش می‌رویم:

ما با سه گزینه سرو کار داریم. گزینه اول Actual VRM Core Voltage است که میزان ولتاژ ورودی پردازنده شماست. این گزینه را می‌توان بر روی چهار حالت زیر تنظیم کرد:

• Auto
• Manual
• Adaptive Mode
• Offset Mode

 حالت اول Auto است که مادربرد به تشخیص خودش به صورت اتوماتیک میزان ولتاژ ورودی V-Core پردازنده را تنظیم می‌کند که عموما همیشه در مادربردهای ایسوس، بیش از حد نیاز پردازنده است و باعث داغ شدن آن می‌شود.

حالت دوم تنظیم دستی Manual است که برای زمانی است که شما اورکلاک می‌کنید و با قفل کردن فرکانس هسته‌ها در یک سطح مشخص، لازم دارید یک ولتاژ ثابت به پردازنده وارد شود. با این گزینه هم کاری نداریم.

حالت سوم ولتاژ تطبیق پذیر Adaptive است. در این حالت به هنگام بوست پردازنده به سقف فرکانسی که شما تعیین کرده اید، میزان مشخصی از ولتاژ را به پردازنده اضافه یا کم می‌کنید. از آنجایی که قصد اورکلاک نداریم، این گزینه را نیز دست نمی‌زنیم.

حالت چهارم Offset به معنای اعمال ولتاژ تعادلی است. در این گزینه شما می‌توانید با تعیین کردن یک میزان مشخص از ولتاژ، آن را به دامنه ولتاژ V-Core پردازنده در فرکانس‌های مختلف، کم و یا، زیاد کنید. ما با این حالت سروکار داریم.

برای شروع، گزینه اول Actual VRM Core Voltage را بر روی حالت Offset Mode تنظیم می‌کنیم.

گزینه دوم نشانگر Offset را بر روی حالت منفی – می‌گذاریم تا مادربرد بداند قصد ما، کم کردن ولتاژ، از دامنه ولتاژی است که مادربرد به پردازنده می‌دهد.

و آیتم سوم CPU Core Voltage Offset میزان ولتاژی است که شما تصمیم دارید، از دامنه ولتاژ ورودی پردازنده کاسته شود. بدست آوردن رقم دقیق این گزینه، کار دشواری است چرا که برای هر پردازنده، حتی اگر مدل آن یکسان باشد، متفاوت است.

علاوه بر آن نوع کولری که برای خنک کردن پردازنده خود استفاده می‌کنید ارتباط مستقیم با مقدار ولتاژی که می‌خواهید کاهش دهید، دارد.

اگر کولر قدرتمندی بر روی سیستم خود داشته باشید، شانس آندرولت شما بالا می‌رود، چراکه یک پردازنده ی خنک، به ولتاژ کمتری برای رسیدن به فرکانس بوست نیاز دارد، در نتیجه شما ولتاژ بیشتری می‌توانید از پردازنده کم کنید.

در نظر داشته باشید اگرچه داشتن یک کولر قدرتمند یک شرط لازم است اما کافی نیست و کیفیت سیلیکون پردازنده شما (سیلیکون لاتاری)، در نتیجه نهایی میزان آندرولت اثر مستقیم دارد.

اگر توانایی خنک کنندگی کولر شما متناسب با توان حرارتی پردازنده نباشد، شانس آندرولت شما کمتر می‌شود. خیلی از کاربران به اشتباه تصور می‌کنند اگر کولر متوسط و یا ضعیف بردارند می‌توانند با آندرولت، دمای پردازنده را کاهش دهند، درصورتی که چنین نیست.

هرچه کولر به نسبت ضعیفتر باشد، پردازنده برای رسیدن به فرکانس بوست و پایداری در آن، به ولتاژ بیشتری نیاز دارد، در نتیجه مادربرد ولتاژ بیشتری را تزریق می‌کند، که در نتیجه آن، حرارت بالاتر می‌رود، و کولر بیش از پیش ناتوان تر می‌گردد.

اگر توان خنک کنندگی کولر شما ضعیفتر از توان حرارتی پردازنده باشد، هیچ شانسی برای آندرولت ندارید، در چنین شرایطی تنها راهکار، کاهش سقف واتیج دو تنظیم PL1 و PL2 تا حدی است که کولر بتواند آن را خنک کند. برای مثال اگر پردازنده شما Core i5 14600K باشد، که توان حرارتی آن حدود 181 وات است، و کولر شما نهایت توان خنک کنندگی 150 وات داشته باشد. می‌بایستی برای مدیریت دمای پردازنده، به الاجبار PL1/PL2 را بر روی عددی کمتر از توان خنک کنندگی کولر، مثلا بر روی 120 وات تنظیم کنید تا پردازنده کباب نشود.

با این توضیح بریم سراغ مراحل انجام کار.

میزان کاهش ولتاژ را با 0.01 شروع می‌کنیم و به ترتیب به 0.02، 0.03، 0.04، و بالاتر ادامه می‌دهیم. با هر پله افزایش عدد، در ویندوز پایداری سیستم خود را با نرم افزار Cinebench R24 می‌سنجیم. همچنین می توانید به جای R24، از ترکیب دو بنچمارک Cinebench R23 و Corona 10 نیز بهره بگیرید.

حتی اگر پروسه پایداری سیستم را با دو نرم افزار R23 و Corona جلو بردین، حتما در آخر کار، اجرای 10 دقیقه بنچمارک Cinenbench R24 می‌تواند تست مناسبی برای اطمینان از پایداری سیستم باشد.

برای سنجش دما، از نرم افزار HWINFO64 استفاده کنید. همینطور که میزان کاهش ولتاژ را بیشتر می‌کنیم، به مرحله‌ای خواهیم رسید که دیگر سیستم توان پاس کردن بنچمارک R24 را نخواهد داشت و بنچمارک هنگ می‌کند و یا به پایان نمیرسد و یا حتی ممکن است سیستم دچار BSOD شود.

در این مرحله ما یک یا دو پله از آندرولت کم می‌کنیم. مثلا اگر در مقدار 0.08 به ناپایداری رسیدیم، عدد 0.06 را انتخاب می‌کنیم.

بررسی و نتیجه گیری:

برای نتیجه گیری اینکه چه حالتی برای سیستم ما بهتر است، به تست تمام پروفایل‌ها و حالت‌ها می پردازیم. ما برای تست از پردازنده 14700KF استفاده کردیم. ابتدا به سراغ پروفایل پیش فرض و استاندارد اینتل می رویم که جدیدا در بایوس مادربرد قرار گرفته است.

در این حالت، پردازنده دمای مناسبی دارد، تمام سیستم های محافظتی پردازنده روشن است و تنظیمات اینتل اعمال می شود. از نظر کارایی نسبت به زمانی که این پروفایل استفاده نشود متاسفانه حدود 7 الی 8 درصد کاهش پرفورمنس داریم. در عوض پردازنده در پایداری کامل است و به کولر فشار زیادی نمی آید.

استفاده از این پروفایل برای Core i9 های ضریب باز، که مشکل کولر هم دارند، بشدت پیشنهاد می شود. همچنین کاربرانی که Core i9 آنها ناپایدار است و BSOD می گیرند.

در حالت تنظیم Asus Advanced OC Profile، همه چیز بیش از اندازه نامحدود است، که در نتیجه این ولنگاری، اگرچه حداکثر کارایی بدست آمده است، اما به قیمت تحمل حرارت بالای 90 درجه و همچنین همراه با ریسک آسیب به پردازنده در استفاده طولانی مدت است. استفاده از سیستم بدین شکل اصلا توصیه نمی‌گردد.

در تست های فوق، همچنان در تنظیم Asus Advanced OC Profile به سر می بریم، اما با اعمال تغییرات پیشنهادی اینتل مبنی بر محدود سازی PL1/PL2 و همچنین آمپراژ ورودی سیستم، ریسک خرابی پردازنده را کاهش دادیم، و به نسبت دمای بهتری نیز بدست آوردیم.

 حال در تست پایانی، علاوه بر تنظیمات قبلی، آندرولت را نیز اعمال کردیم تا دما بیش از پیش بهتر شود و همچنین نتیجه تست‌ها نیز کمی بهبود یابد.

کلیه نتایج هر 4 حالت را در جدول فوق ثبت کردیم. پردازنده 14700KF را در چهار حالت آزمودیم. ابتدا تنظیم Intel Default Settings را بررسی کردیم. همانطور که مشخص است، کمترین امتیازات ثبت شده مربوط به این پروفایل است. استفاده از پروفایل اینتل را صرفا به دوستانی که Core i9 دارند پیشنهاد می‌کنیم.

در ستون دوم، تنظیم ASUS Advanced OC Profile را بر روی سیستم اعمال کردیم. همانطور که مشاهده کردید، بالاترین امتیاز پردازنده در این تنظیم ثبت شده است، اما، دمای پردازنده برای استفاده 24/7 بسیار بالاست. همچنین سقف واتیج مصرفی 307 وات فراتر از میزانی است که اینتل برای این پردازنده در حالت پیش فرض مقرر کرده است. استفاده از این پروفایل را به هیچ کس توصیه نمی کنیم.

در ستون سوم، تنظیم Asus Advanced OC Profile فعال است، اما همانطور که در مقاله دوم توضیح دادیم، سعی کردیم به جهت افزایش دوام، تضمین سلامت پردازنده و همچنین مدیریت حرارت آن، با تغییر 3 مولفه مهم و حیاتی، کمی ‌کاهش امتیاز را به جان بخریم.

در ستون چهارم، علاوه بر تغییراتی که در ستون سوم ایجاد کرده بودیم، نسبت به آندرولت پردازنده اقدام کردیم و موفق شدیم پردازنده 14700KF را با آفست منفی 0.07 ولت، هسته‌های پردازنده سیستم را در دمای عالی 77 درجه به پایداری برسانیم. همچنین امتیاز بدست آمده در حالت آندرولت، از امتیاز ستون سوم نیز بهتر شد.

توجه داشته باشید، بسته به قدرت کولر و کیفیت سیلیکون پردازنده شما، میزان کاهش ولتاژ برای پردازنده شما می تواند از این مقدار بیشتر و یا کمتر باشد.

امیدوارم این مقاله، کاربردی و کمک کننده بوده باشد. موفق باشید.