سیستم ارتباطی نوکیا که قرار بود اولین شبکه 4G مستقر روی ماه باشد و به‌عنوان آزمایشی برای مأموریت‌های آینده با حضور فضانوردان عمل کند، مطابق انتظار پیش نرفت.
اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش می‌رفت، در ماه مارچ یک شبکه کوچک 4G LTE در بخشی از ماه فعال می‌شد. این شبکه که توسط نوکیا طراحی شده، برای اتصال چندین ماه‌نورد به‌عنوان بخشی از مأموریت IM-2 در نظر گرفته شده بود. این پروژه قرار بود مسیر را برای مأموریت آرتیمیس III ناسا در سال 2027 هموار کند؛ مأموریتی که اولین سفر انسان به ماه از سال 1972 خواهد بود و طی آن، نوکیا و Axiom Space فناوری ارتباطات 4G LTE را در لباس فضانوردان ادغام خواهند کرد.
اما فرودگر شرکت Intuitive Machines به نام آتنا به پهلو نشست، مشابه اتفاقی که برای مأموریت قبلی IM-1 رخ داده بود. علاوه بر این، آتنا حدود 250 متر دورتر از محل تعیین‌شده در قطب جنوب ماه فرود آمد. زاویه پنل‌های خورشیدی، جهت‌گیری خورشید و دماهای بسیار سرد داخل دهانه محل فرود، مانع از شارژ دوباره فرودگر شد. شرکت Intuitive Machines نیز اعلام کرد که مأموریت به سرعت به پایان رسیده است. (شایان ذکر است که IM-2 تنها وسیله‌ای نبود که اخیراً روی ماه فرود آمده است؛ پیش از این، مأموریت Blue Ghost 1 شرکت Firefly Aerospace نیز با موفقیت روی ماه فرود آمد.)
شبکه 4G نوکیا طبق انتظار راه‌اندازی نشد، اما ین شرکت ادعا می‌کند که اولین شبکه سلولی را به ماه رسانده، زیرا عملکرد کلیدی این شبکه تأیید شده است. فرودگر آتنا ابزارها و ماه‌نوردهایی به همراه تجهیزات ارتباطی نوکیا موسوم به Network in a Box (NIB) را حمل می‌کرد. در مصاحبه‌ای در کنگره جهانی موبایل 2025، جان داو، مدیرکل سیستم‌های ارتباطات فضایی نوکیا بل لبز، توضیح داد که این جعبه شامل رادیو، ایستگاه پایه، روتر و هسته سیستم است که همگی در یک واحد فشرده ترکیب شده‌اند.
نوکیا اعلام کرد که جعبه NIB با موفقیت روشن شده و توانسته دستورها را دریافت و داده‌ها را به ایستگاه زمینی شرکت Intuitive Machines ارسال کند. تمامی اجزا به طور کامل عمل کردند، اما تنها برای حدود 25 دقیقه آنلاین بودند و سپس منبع تغذیه قطع شد. این شرکت قصد داشت نخستین تماس سلولی روی ماه را از طریق ماه‌نوردها برقرار کند، اما این وسایل مستقر نشدند.
چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده بود؟
چند ساعت پس از فرود و انجام بررسی‌های سیستمی، در گاراژ آتنا باز می‌شد و ماه‌نوردها آزاد می‌شدند. قرار بود این وسایل پس از حرکت روی سطح ماه، آنتن‌های خود را باز کرده و به شبکه متصل شوند. جان داو می‌گوید: این ماه‌نوردها مانند خودروهای متصل‌شده بودند. تجهیزاتی که ما ساختیم با استفاده از یک لینک 4G به شبکه موجود در آتنا متصل می‌شدند.
یکی از این وسایل، ماه‌نورد Micro Nova Hopper با نام مستعار گریس (Grace) بود. این وسیله برای حرکت به درون دهانه‌ای همواره در سایه طراحی شده بود تا تصاویر و داده‌هایی برای بررسی احتمال وجود آب یخ‌زده جمع‌آوری کند. اطلاعات به‌دست‌آمده ابتدا به جعبه NIB منتقل شده و سپس از طریق ارتباط ماهواره‌ای به زمین ارسال می‌شد. داو توضیح می‌دهد که ماه‌نوردها قرار بود حداکثر تا 2 کیلومتری از آتنا حرکت کنند، زیرا این محدوده تحت پوشش شبکه 4G بود. اگر کنترل‌کنندگان مأموریت Lunar Outpost در کلرادو دستوراتی برای ماه‌نوردها ارسال می‌کردند، داده‌ها ابتدا به آتنا منتقل و سپس از طریق شبکه 4G توزیع می‌شد.
فناوری تطبیق‌یافته با فضا
فناوری 4G LTE که برای ماه در نظر گرفته شده، مشابه نمونه زمینی است، اما این سیستم برای سفرهای فضایی بهینه‌سازی و با چندین قابلیت اضافی برای بازیابی از خرابی‌های احتمالی تجهیز شده است. به‌عنوان مثال، نوکیا برخی قطعات را با مواد سبک‌تر جایگزین کرده است؛ از جمله فیلتر حفره‌ای سنگینی که با یک نسخه مبتنی بر سرامیک جایگزین شد و وزن آن پنج برابر کاهش یافت. همچنین، این شرکت یک سیستم مدیریت حرارتی طراحی کرده که گرمای اضافی را از طریق رسانش و تابش کنترل می‌کند، زیرا سیستم‌های خنک‌کننده وابسته به جو روی زمین در فضا قابل استفاده نیستند.
اگرچه NIB زودتر از زمان پیش‌بینی‌شده از کار افتاد، حتی در صورت موفقیت مأموریت نیز عمر مفید آن کوتاه بود. این سیستم برای زنده‌ماندن در شب طولانی و سرد ماه طراحی نشده بود (هر روز و شب ماه حدود 14 روز زمینی طول می‌کشند). مأموریت IM-2 نیز قرار بود پیش از آغاز شب ماه به پایان برسد، چرا که سلول‌های خورشیدی تجهیزات قادر به تأمین انرژی نبودند. در مأموریت آرتیمیس III، شبکه و ماژول‌های موجود در لباس‌های فضانوردان برای تحمل دماهای شدید ماه طراحی خواهند شد؛ دماهایی که ممکن است به 250 درجه فارنهایت (151 درجه سانتی‌گراد) برسد یا تا منفی 208 درجه فارنهایت (منفی 133 درجه سانتی‌گراد) کاهش یابد.
چشم‌انداز آینده
هدف بلندمدت، ایجاد ایستگاه‌های پایه دائمی روی ماه است. داو می‌گوید: با ایجاد ارتباط قوی، می‌توان زیرساخت‌های اساسی برای تحقق تمامی برنامه‌های مرتبط با ماه را فراهم کرد. هرچه سفر به سطح ماه گسترده‌تر شود، حضور دائمی انسان نیز ممکن خواهد شد. در نهایت، شبکه‌ای ثابت ایجاد می‌شود و به‌جای حمل تجهیزات ارتباطی، تنها لازم است دستگاه خود را همراه داشته باشید، زیرا شبکه از قبل برقرار است.
در آینده، ارتباطات 4G LTE در لباس فضانوردان Axiom به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با فرودگر و یا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. راسل رالستون، معاون اجرایی فعالیت‌های برون‌ناوگان در Axiom Space، می‌گوید: فضانوردان دیگر نیازی به گوشی هوشمند ندارند. این شبیه رانندگی هندزفری خواهد بود. میکروفون‌های موجود در لباس فضانوردی به‌صورت صوتی فعال می‌شوند و این شبکه قادر خواهد بود چندین جریان ویدیویی HD در زمان واقعی را مدیریت کرده و علاوه بر آن داده‌های حسگرهای داخلی لباس را منتقل کند.
چرا از شبکه 5G استفاده نشد؟
شبکه نسل پنجم موبایل (5G) به وضوح پیشرفت‌های قابل‌توجهی نسبت به نسل قبلی خود دارد، اما داو توضیح می‌دهد که توسعه فناوری برای فضا زمان زیادی می‌برد. نوکیا ترجیح داد با فناوری‌ای که کاملاً آزمایش‌شده است شروع کند. در زمان طراحی این مأموریت، 5G هنوز در مراحل اولیه پذیرش قرار داشت و قابلیت‌های اضافی آن برای آزمایش‌های این پروژه ضروری نبود. او اضافه می‌کند: ما قطعاً روی ارتقای فناوری به 5G کار می‌کنیم. همچنین، داو تأکید می‌کند که نوکیا تنها ارائه‌دهنده شبکه روی ماه نخواهد بود. فناوری استانداردشده این شرکت امکان همکاری چندین ارائه‌دهنده را فراهم می‌کند.
مایکل لوپز-آلگریا، فضانورد ارشد در Axiom Space، معتقد است که قابلیت ارسال ویدیوهای باکیفیت از ماه به زمین، مفهوم مأموریت‌های قمری را متحول می‌کند. او توضیح می‌دهد: در مأموریت‌های آپولو، فضانوردان آموزش گسترده‌ای در زمینه زمین‌شناسی می‌دیدند، اما اکنون می‌توانند تصاویر و اطلاعات را برای متخصصان روی زمین ارسال کنند. این یک پیشرفت بزرگ است و 50 سال پس از مأموریت‌های آپولو انتظار چنین تحولی منطقی است.
مأموریت IM-2 تنها فرصت آزمایش شبکه 4G نوکیا روی ماه بود. این پروژه تنها به‌صورت جزئی موفق شد و نوکیا اطلاعاتی درباره تکرار چنین آزمایشی منتشر نکرده است. داو اعلام کرد که این شرکت به آزمایش‌های خود روی زمین ادامه خواهد داد تا برای مأموریت آرتیمیس III آماده شود.
توسط 
توسط 
توسط 
دیدگاهتان را بنویسید