گزارش همایش سهم خودرو ها در آلودگی هوا با مشارکت ایرتویا

اولین همایش سهم خودرو ها در آلودگی هوا با همکاری شرکت ایرتویا، نماینده رسمی شرکت های خودرو سازی TOYOTA و LEXUS در ایران و دانشکده مکانیک دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی برگزار شد. این همایش که در روز 8 اسفند 1395 دایر گردید، برنامه هایی مانند معرفی خودرو های هیبریدی، برنامه ها و اهداف تویوتا در بازار خودرو های هیبریدی و سهم آلودگی وسایل نقلیه اجرا شد.

دکتر بازرگان ریاست دانشکده مکانیک دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با اشاره به مفید بودن خودروهای هیبریدی، در خصوص مخاطره آمیز بودن بحث تولید باتری های به کار رفته در خودروهای هیبریدی گوش زد کردند و بسیار خرسند هستند که باتری های هیبریدی در داخل کشور تولید نمی شوند و دلیل آن هم آلودگی های موجود  برای تولید باتری است.

بهترین شرایط در این موقعیت، واردات باتری است تا به محیط زیست آسیبی وارد نشود. هم اکنون بحث سوخت فسیلی و جایگزینی آن با منابع انرژی پاک مانند باد و خورشید مطرح است، اما در خصوص پاک بودن انرژی های یاد شده همچنان ابهام وجود دارد.

دکتر فهیمی مدیر عامل شرکت ایرتویا سخنران بخش بعدی مراسم بودند. ایشان در ابتدا به این نکته اشاره کردند که اولین خودروی هیبریدی تجاری در سال ۱۹۹۲ تولید شد. همکاری ایرتویا و تویوتا در دوره جدید سبب شد که هم اکنون ۳۰۰ هزار خودروی هیبریدی وارد بازار داخلی شده که هم اکنون بیش از نیمی از آنها در جاده های کشور تردد می کنند. در حال حاضر حدود ۹ میلیون خودروی هیبریدی در سراسر جهان در حال تردد هستند. تویوتا برنامه بسیار جدی و مصممی برای سال ۲۰۲۰ دارد تا در این سال تمام خودرو ها یا به صورت هیبریدی تولید شوند یا آلایندگی آنها کمتر از خودرو های هیبریدی باشد.

به این صورت تویوتا کمپانی پیشرو در مقوله آلایندگی خودرو ها به شمار می روند. دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی مهم ترین و بهترین دانشگاه کشور در صنعت خودرو به شمار می رود. سال آینده دومین همایش برگزار می شود و از همکاری تمامی متخصصین و فعالان حوزه خودرو برای بهبود صنعت خودرو استقبال می شود.

دکتر وحید حسینی مدیر شرکت کنترل کیفیت هوا و عضو هیئت علمی دانشگاه شریف، مدیر هسته پژوهشی سوخت، احتراق و آلایندگی جذاب ترین بخش همایش را برگزار کردند و طی آن اطلاعات ارزشمندی ارائه نمودند. به اعتقاد ایشان جوگیر شدن و سوق دادن جامعه و صنعت خودرو به چرخه سوخت جدید مانند سی ان جی و ال پی جی صحیح نیست و باید بیشتر در این خصوص تفکر شود.

داده های مرتبط با آلودگی هوای تهران بخش تاثیرگذار سخنرانی دکتر حسینی به شمار رفته و شرکت کنترل کیفیت آلودگی هوا پراکندگی ایستگاه های شرکت کنترل کیفیت هوا در تهران را از نظر شاخص آلودگی هوا طی سال های مختلف مورد بررسی قرار دادند. در ۱۰ سال گذشته در حدود یک سوم روز های سال را در شرایط هوای ناسالم زندگی کردیم. با تغییرات صورت گرفته در سال های گذشته، تغییراتی در آلایندگی وجود داشته اما تغییر چندان مثبتی در این خصوص مشاهده نشده است. سال ۸۳ تعداد ۱۶۳ روز به دلیل آلودگی هوا در شرایط ناسالم قرار داشت. در همین سال خودروی پیکان از چرخه تولید خارج شد و تاثیر آن بلافاصله در سال بعد مشخص شد و چرخه بسیار خوبی به وجود آمد. استاندارد یورو ۲ نیز در سال ۸۳ به بهره برداری رسید و خودرو های تولیدی موظف به دریافت گواهینامه مرتبط بودند. در سال ۸۹ ذرات معلق مورد سنجش قرار گرفتند و در سال ۹۳ از فروردین تا اسفند، فصل تابستان بیشترین میزان ذرات معلق را به ثبت رسانده است. وجود باد در آلایندگی بسیار موثر است.

Air.Tehran.ir

داده های آلایندگی هوا در سال های اخیر و روزهای آینده را ارائه می دهد و این اطلاعات روی اپلیکیشن موبایل نیز قابل دسترسی هستند. داده های ثبت شده بر اساس مدل شبکه عصبی Train می شود و همیشه با داده های قبلی مورد مقایسه قرار می گیرد. در بسیاری از نهاد ها، نقش خودرو ها در آلودگی هوای تهران منکر می شود و بسیاری از صنایع دیگر به عنوان نقش اصلی و اساسی معرفی می شود. ایستگاه های ترافیکی همیشه بیشترین میزان ذرات معلق را نسبت به ایستگاه هایی با فاصله بیشتر از خیابان های اصلی به ثبت رسیده است و به این صورت هوای آلوده در مناطق پرتردد بسیار بیشتر است. هوای سالم باید ذرات معلق بین ۵ تا ۱۰ هزار ذره در سانتی متر مکعب باشد. ۱۵ درصد آلودگی هوای تهران برای منابع ساکن است و ۸۵ درصد آن مربوط به صنایع متحرک است.

یک سال نمونه برداری پی ام ۲.۵ در ایستگاه دانشگاه شریف و یک سال پردازش داده ها نشان می دهد که کربن سیاه به میزان ۹+۴ درصد در این ایستگاه به ثبت رسیده که نتیجه احتراق نادرست سوخت در خودرو هاست. خودرو های کاربراتوری، موتور های کاربراتوی، خودرو های انژکتوری که کاتالیزور ندارند و در نهایت خودروهای دیزلی بیشترین سهم را در این مقوله دارند. هر چه به خیابان های اصلی نزدیک تر شویم میزان آلودگی در هوا بیشتر می شود و نشان می دهد که میزان آلودگی در این مناطق به دلیل بار ترافیکی بیشتر است. سه نوع آلاینده داریم که شامل آلاینده گرم، آلاینده های ثانویه، آلاینده های تبخیری می شود.

خودروهای بنزینی و گازسوز تولید سال ۸۲ به بعد که استاندارد آلایندگی یورو ۲ را کسب کرده بودند. سه یا چهار نوبت مسیر های مختلف را در تهران با بیش از ۸۰ خودرو طی کردند تا داده های مرتبط با آلایندگی با خودرو های مختلف ثبت شود. خودرو های یورو ۲ به میزان دو تا سه برابر بیش از خودرو های استاندارد، آلایندگی دارند و می توان گفت که بسیاری از خودرو های داخلی بدون توجه به قوانین موجود در استاندارد های جهانی، استاندارد یورو ۲ را کسب کردند و در حقیقت برخی از خودرو های داخلی فاکتور های لازم برای کسب یورو ۲ را ندارند! اکثر خودرو های داخلی فقط استاندارد و تائیدیه به صورت شکلی دریافت می کنند و بررسی های کافی انجام نمی شود. در موتور سیکلت های کاربراتوری، مطلقا هیچ استانداردی اعمال نشده ولی با این حال تائیدیه یورو ۳ دریافت کردند!!! موتور سیکلت ها به اندازه ۴ خودرو آلودگی تولید می کنند و اینکه بگوئیم هوا آلوده است، چندان غیر منطقی و عجیب نیست. محوریت آلودگی بر اساس خودرو ها نباید باشد، مترو و بی آر تی و دوچرخه سبب می شود تا امکان استفاده از خودرو را کاهش می دهد ولی هنوز امکانات حمل و نقل عمومی برای کاهش میزان استفاده از خودروی شخصی کافی نیست.

استفاده از فیلتر دوده در موتور های دیزلی برای اولین بار در ایران توسط شرکت کنترل کیفیت آلودگی هوا صورت گرفته و تاثیر بسزایی در صورت بهره گیری تمام خودرو های سنگین مجهز به موتور دیزلی از فیلتر ضد دوده، حجم قابل توجهی از آلودگی هوا کاهش می یابد. در استاندارد های دیزل تا یورو ۵ هیچ اتفاق خاصی برای کاهش میزان آلایندگی رخ نداده و مستندات آن در اتحادیه اروپا نیز ارائه شده است. نکته جالب توجه این است که در استاندارد یورو ۶ دیزل باید فیلتر دوده در موتور نصب شود. عوارض واردات خودرو های هیبریدی در گمرک ۴ درصد است که این میزان ۳۶ درصد کمتر از سایر خودرو های وارداتی است. ولی قیمت خودرو های هیبریدی در داخل کشور با قیمت جهانی و محاسبه ۴ درصد حق گمرک تناسب ندارد و قیمت ها باز هم گران تر هستند. موتور سیکلت برقی وارد کننده و تولید کننده مناسب ندارد و قیمت آنها نیز بسیار بالاست. خریداران موتور سیکلت برقی از طرف شهرداری ۲.۵ میلیون تومان هدیه دریافت می کنند و ۶ میلیون هم وام بلاعوض ارائه می شود، اما با این حال قیمت موتور سیکلت های برقی با رقم اعلام شده تفاوت زیادی دارد. درحال حاضر قراردادی منعقد شده تا ایستگاه های خودرو و موتور برقی در تهران احداث شود. تاکسی های هیبریدی یارانه خوبی از شهرداری دریافت می کنند و امکانات خوبی به آنها ارائه می شود. سال ۹۶ و ۹۷ شاهد اتفاقات خوبی در احداث ایستگاه های هیبریدی و شارژ خودرو ها خواهیم بود. دارندگان خودرو های هیبریدی طرح ترافیک رایگان دریافت می کنند و هم اکنون ۱۵۰۰ طرح ترافیک در اختیار خودرو های هیبریدی قرار گرفته است.

دکتر آزادی عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی سخنران بعدی همایش سهم خودرو ها در آلودگی هوا بودند. به اعتقاد ایشان مشکل اصلی شهر تهران مربوط به خودرو هاست. باید کاری کرد که خودرو ها کمتر آلایندگی داشته باشند و حمل و نقل عمومی توسعه پیدا کند. در مورد آینده صحبت کنیم که چه راهکارهایی برای رفع آلایندگی وجود دارد. استاندارد هایی توسط موسسه استاندارد تدوین شده و صنعت خودروسازی کشور به فکر توسعه افتاده است. آلودگی هوا در سراسر جهان کمتر شده ولی گرمایش زمین همچنان در حال افزایش است. محدودیت منابع نیز همچنان افزایش می یابد. سهم حمل و نقل در تولید گاز های گلخانه ای بیش از ۲۳ درصد است. بیش از ۵۰ درصد از آلایندگی در صنعت خودرو به خودرو های سواری اختصاص دارد. استاندارد آلایندگی یورو ۴ باید در سال ۱۳۹۸ به استاندارد یورو ۵ ارتقا پیدا کند. خودرو های سنگین از سال ۱۳۹۹ باید به استاندارد های روز در بحث آلایندگی ارتقا پیدا کنند. کارشناسان شرکت سایپا بخش بعدی همایش را اجرا کردند که با شادی حضار همراه بود! اهمیت کاهش آلایندگی و مصرف سوخت در فرآیند توسعه محصول سایپا شامل سه مورد الزامات خودرو ساز، خواسته ها مشتری، قوانین و مقررات می شود. سیستم های دو کلاچه یا با فناوری زمان بندی متغیر سوپاپ ها در کاهش میزان آلایندگی نقش بسزایی دارد. تغییر موتور ها و همچنین فناوری جعبه دنده در میزان آلایندگی موثر هستند و این موارد به عنوان نقشه راه ساپیا در نظر گرفته شدند. در برنامه های بلند مدت هم برنامه تولید خودرو های الکتریکی در شرکت سایپا وجود دارد! طبق اعلام کارشناسان فنی سایپا، ارتقا استاندارد های آلایندگی از یورو ۲ به یورو ۴ در خانواده پراید و تیبا انجام شده است.

نمونه سازی سیستم میکروهیبرید برای خودروی ساینا (سیستم هوشمند بازیابی انرژی) صورت گرفته است. از مهم ترین راهکار های موثر در کاهش آلایندگی هوا در کلان شهر ها معاینه فنی و حذف وسایل نقلیه فرسوده است. ایران بزرگترین دارنده منابع گاز در دنیاست ولی گاز ۹۴ درصد سوخت نیروگاه های کشور را تامین می کند. کمتر از ۱ درصد ناوگان حمل و نقل دنیا سی ان جی است و مشکل انفجار مخازن گاز یکی از مشکلات موجود در خودرو های گازسوز داخل کشور است. سال ۲۰۲۰ میلادی ۲۰ میلیون خودروی برقی و تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰۰ میلیون خودرو خواهد رسید. برنامه پایلوت دولت در خصوص به کار گیری موتور سیکلت – خودرو-اتوبوس برقی دولت به خریداران وام می دهد تا این دستگاه ها را خریداری کنند! اولین خودروی برقی سایپا بر پایه پلتفرم ایکس ۲۰۰ یا تیبا ۲ تولید خواهد شد. ایستگاه شارژ و کرایه خودروی برقی در سه منطقه بیهقی و نمایشگاه، مهرآباد، راه آهن احداث می شود. فاز اول دسترسی ۱۰ کیلومتری به ایستگاه های شارژ خودرو های برقی است و فاز دوم برای ۵ کیلومتر می باشد. به زودی طرح فهام و طرح سابا با مشارکت وزارت نیرو اجرا می شود و اطلاعات تکمیلی آن نیز اعلام خواهد شد.

اولین نسل خودروی هیبریدی تویوتا در سال ۱۹۹۷به نام پریوس تولید شد که هم اکنون پس از ارائه چهار نسل از آن، پر فروش ترین و با کیفیت ترین خودروی هیبریدی جهان به شمار می رود. در سال های اخیر بیش از ۸ میلیون خودرو توسط تویوتا به تولید رسیده و بسیاری از خودرو های تویوتا در کشور های دیگر تولید می شوند و سهم ژاپن در بخش تولید کمتر است. اما نکته جالب توجه اینجاست که تویوتا با تولید بیش از ۸ میلیون خودرو در سال، انبار لوجستیک ندارد و تمام خودرو ها پس از تولید وارد بازار می شوند. ایرتویا اولین وارد کننده خودروی هیبریدی به کشور است و در حال حاضر محصولاتی شامل LEXUS CT200H، LEXUS NX200، TOYOTA PRIUS نسل چهارم و TOYOTA CAMRY در سبد فروش شرکت ایرتویا مشاهده می شود. میزان آلایندگی خودروی پریوس فقط ۱۳۱.۱ کربن اکسید است. اگر ۳۰۰ هزار خودروی پریوس داشته باشیم و سالانه ۱۰۰ هزار کیلومتر پیمایش داشته باشد، میزان آلایندگی پریوس بسیار ناچیز است و قابل مقایسه با خودرو های داخلی نیست. مصرف سوخت ترکیبی پریوس فقط ۳.۶ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است!!

به گفته محمدرضا تابش رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی: سالانه ۸۰ هزار میلیارد تومان هزینه آلودگی به کشور تحمیل می شود! با بودجه ۸۰ هزار میلیارد تومان می توان ۲۰ هزار واگن مترو خریداری کرد!! در انتهای سال گذشته میلادی فروش خودروهای هیبریدی تویوتا به ۱۰ میلیون دستگاه رسید. طرح و برنامه کمپانی تویوتا در مرحله اول به تولید خودرو های هیبریدی و مرحله دوم خودرو های برقی اختصاص دارد. تا کنون چهار نسل از تویوتا پریوس تولید شده که آخرین نسل آن به عنوان نسل چهارم در سال ۲۰۱۵ تولید شده و ظاهری بسیار جذاب دارد. خودروی تویوتا میرا با سوخت هیدروژنی و با خروجی بخار آب تولید می شود که خروجی اگزوز آن قابل آشامیدن است. این خودرو سال ۲۰۱۴ معرفی شد و تویوتا تا ۳ سال هزینه هیدروژن میرا را پرداخت می کند! سال ۱۹۹۲ استارت پروژه خودرو های پیل سوختی زده شد. خودروهای برقی تویوتا با هر بار شارژ ۳۰۰ کیلومتر حرکت می کنند و شارژ آن فقط ۲۰ دقیقه طول می کشد. خودروی کانسپت تویوتا با استفاده از هوش مصنوعی برنامه بعدی تویوتا است که در حال تولید می باشد. در بحث فناوری ساخت، سه نوع سیستم هیبریدی داریم که شامل نوع سری، موازی و ترکیبی می شود. سیستم موازی حدود ۱۵ سال قبل توسط تویوتا استفاده شده و هم اکنون توسط برخی از تولید کنندگان استفاده می شود که نشان دهنده سابقه تویوتا و دانش فنی مهندسین ژاپنی است. هم اکنون نوع ترکیبی سری-موازی توسط تویوتا استفاده می شود که آخرین نسل از فناوری خودرو های هیبریدی به شمار می رود. سیستم کانورتر به کار رفته در خودرو های هیبریدی تویوتا میزان ولتاژ باتری را از حدود ۲۰۰ به ۶۰۰ ولت بوست می کند. پس از پایان همایش، کارگاه آموزشی خودرو های هیبریدی توسط شرکت ایرتویا برگزار شد که اطلاعات جالب و مفیدی در خصوص این خودرو ها ارائه گردید.