بررسی مادربرد گیگابایت GIGABYTE Z690 AORUS PRO به همراه پردازنده 12900K

بالاخره انتظارها به پایان رسید و نسل جدید Alder Lake، پیشرفته ترین نسل از پردازنده‌های Mainstream جهان، رسما معرفی شد. همراه با این پردازنده‌ها، نسل جدیدی از مادربرد‌ها با چیپست Z690 وارد بازار شده اند. این مادربرد‌ها نسبت به نسل گذشته خود، چند پله ارتقا یافته اند. سوکت جدید LGA1700 با خودش پشتیبانی از PCIe Gen.5 را در کنار رمهای DDR5 به همراه آورده است. شرکت گیگابایت از جمله بزرگترین تولید کنندگان مادربرد در دنیا است که با عرضه بیش از 10 مدل مادربرد Z690، یک سبد متنوع و پر محصول را برای استفاده کاربران از جدید ترین فن آوری اینتل ارائه کرده است. امروز برای اولین بار در ایران، به بررسی اجمالی مادربرد گیگابایت GIGABYTE Z690 AORUS PRO می‌پردازیم که از طرف نماینده رسمی‌ گیگابایت در ایران در اختیار ما قرار گرفته است. بدیهی است بررسی کامل این مادربرد را نیز در ادامه این مقاله در آینده، تقدیم شما دوستان خواهیم کرد. اما ابتدا، کمی‌ در مورد تغییرات بزرگ این پلتفرم جدید و پردازنده‌های آن صحبت می‌کنیم و سپس به آنباکس و بررسی مادربرد می‌پردازیم.

آشنایی با پردازنده‌های Alder Lake و چیپست Z690

شرکت اینتل در ابتدای سال 2021، مدیر عامل جدیدی را برای خود برگزید. پاتریک گِلسینگر 60 ساله، معمار بزرگ پردازنده 80486 اینتل، تمام جوانی خود را در اینتل خدمت کرده بود و حتی در 32 سالگی به رده مدیریت میانی دست یافته بود. پاتریک گِلسینگر در سال 2009 اینتل را ترک کرد تا مدیریت EMC را بر عهده بگیرد و حال هیئت مدیره اینتل، پس از سالها درجا زدن، به امید بازگشت به روزهای رویایی، دست به دامان وی شده است. پاتریک با یک برنامه مشخص، قدم به قدم در حال باز سازی اینتل و تبدیل کردن آن به بزرگترین و پیشرفته ترین تولید کننده چیپ در دنیا است. در حالیکه اینتل با رقبایی سرسخت مانند TSMC، AMD، Samsung و حتی Apple دست و پنجه نرم می‌کند، پاتریک در طی مصاحبه ای اعلام کرد ما فقط به 2 سال کار و تلاش فشرده نیاز داریم تا به جایگاه مناسب خود در بازار دست پیدا کنیم.

نسل 12 پردازنده‌های اینتل، اولین قدم این شرکت برای بازگشت به دوران شکوه است. در این پردازنده‌ها برای اولین بار از یک ساختار هیبریدی بهره گرفته شده است. بدین معنا که برای انجام امور پردازشی متفاوت، یک واحد مدیریتی تحت عنوان Intel Thread Director ایجاد شده که با تشخیص نوع پردازش، کارهای سبک را به سمت هسته‌های Efficient هدایت می‌کند و کارهای سنگین را به سمت هسته‌های Performance ارسال می‌کند. بدین ترتیب با این تقسیم کار، پردازش‌ها سریعتر انجام می‌پذیرند.

نو آوری آلدرلیک تنها به ساختار هیبریدی آن ختم نمی‌شود، اینتل برای اولین بار از ارتباط سریع PCIe Gen.5 بهره گرفته است تا نسل آتی کارتهای گرافیک را پشتیبانی کند. اینتل همچنین برای اولین بار از رمهای DDR5 پشتیبانی می‌کند. رمهای DDR5 تفاوت‌های عمده ای با رمهای DDR4 دارند. اولین و مهمترین تفاوت آنها، بحث مدار تغذیه است. تا پیش از این رگلاتوری برق رمهای DDR4  همیشه بر روی مادربرد قرار داشته است. اما در رمهای DDR5، بخش VRM رم به داخل ماژول جابه جا شده، بنابراین با وضعیتی روبه رو هستیم که رمها هر کدام رگلاتوری برق خود را دارند. از این نظر هم قیمت آنها بالاتر است، و هم اینکه نوع ولتاژ ورودی تفاوت کرده است. در رمهای DDR5، ولتاژ ورودی ریل 5V به صورت مستقیم از پاور گرفته می‌شود. تفاوت دیگر بحث فرکانس است که به نظر رمهای DDR5 به مانند پردازنده به هنگام کارهای سنگین فرکانس خود را Boost می‌کنند. یک تفاوت عمده دیگر رمهای DDR5، بحث نوع آنهاست. دو نوع رم DDR5 خواهیم داشت، یکی با ولتاژ ثابت و غیر قابل اورکلاک، و دیگری با ولتاژ متغییر و با قابلیت اورکلاک. بحث بعدی افزایش 4 برابری میزان حجم مورد پشتیبانی بیشتر در هر ماژول رم DDR5 نسبت به نسل گذشته است که در آینده بیشتر راجب این مورد خواهیم شنید. صد البته رمهای DDR5 فعلا بسیار گران است. به همین جهت، اینتل با فراهم آوردن پشتیبانی از رمهای DDR4 و DDR5، عملا به کاربران امکان بهره گیری از رمهای نسل فعلی و یا نسل آتی را داده است. صد البته این موضوع بستگی به مادربرد انتخابی شما دارد که از کدام نوع رم پشتیبانی می‌کند.

در حال حاضر اینتل از خانواده آلدرلیک فقط 3 مدل پردازنده، i5 12600K(F)، i7 12700K(F) و i9 12900K(F) را معرفی کرده است. که مشخصات و تفاوت‌های آنها را در جدول فوق مشاهده می‌کنید.

این پردازنده‌ها به واقع قهرمانان اینتل در گیم هستند. هیچ پردازنده دیگری از AMD و یا حتی پردازنده‌های قدیمی‌اینتل، از نظر قدرت گیمینگ به پای نسل 12 نمی‌رسند. بنابراین اینتل همچنان با قدرت تاج پادشاهی تولید کننده بهترین پردازنده‌های گیمینگ در دنیا را برای خود حفظ کرده است. در بخش پردازش‌های موازی هم شاهد قلدری و زور بازوی قابل توجهی از سمت این پردازنده‌ها هستیم. به گونه ای که در اغلب Task‌های رندرینگ هم، پردازنده‌های اینتل، در صدر جدول قرار می‌گیرند. البته کلیه این موارد را به هنگامی‌که این پردازنده‌ها به دست ما برسد تست و آزمایش خواهیم کرد.

و در آخر به چیپست Z690 می‌رسیم، جایی که مهمترین تغییر آن، افزایش پهنای باند چیپست و پردازنده به 8 خط PCIe Gen.4 است، که تقریبا در مقام قیاس با Z590، افزایش 2 برابری پهنای باند را شاهد هستیم. این موضوع باعث می‌شود مادربرد‌های Z690 ارتباطات گسترده تر و بیشتری را برای اتصال تجهیزات و Peripheral‌های مختلف را به خود داشته باشند. دیاگرام Z690 را در تصویر فوق مشاهده می‌کنید.

معرفی محصول:

مادربرد مورد بررسی امروز ما، GIGABYTE Z690 AORUS PRO است که در زمره میان رده‌های Z690 گیگابایت محسوب ‌می‌شود. این مادربرد 330 دلاری از VRM مجهز به یک مدار 2+1+16 فازی تمام دیجیتال برای تغذیه پردازنده‌های نسل 12 استفاده می‌کند. ارتباط شبکه Wi-Fi 6 802.11ax در کنار بلوتوث نسخه 5 و کارت بشکه 2.5 گیگابیتی از جمله دیگر امکانات این مادربرد به شمار می‌رود. مدل Aorus Pro در دو نسخه DDR5 و DDR4 عرضه شده است که مدل مورد بررسی ما از نوع DDR5 است.

مادربرد GIGABYTE Z690 AORUS PRO علی رغم میان رده بودن، از جمله پیشرفته ترین و پر امکانات ترین محصولات گیگابایت است که در این رنج قیمتی عرضه می‌شود. در تصویر فوق نیم نگاهی به اتصالات گسترده و متنوع این مادربرد می‌اندازیم. در سراسر مدار چاپی، عملا جای خالی وجود ندارد و بخش بخش این مادربرد مملو از ارتباطات گسترده و متنوع است. اتصالات سریع USB 3.2 2×2، بایوس دوگانه، چهار درگاه SSD M.2 NVMe از نوع PCIe Gen.4 که هر چهارتا مجهز به سینک خنک کننده و ترمال پد‌های دو طرفه هستند، و همچنین دکمه‌های مینیاتوری پاور و Q-Flash بایوس در سطح برد از جمله امکانات این مادربرد به شمار می‌روند.

شکاف اصلی PCI Express مادربرد از نوع PCIe Gen.5 X16 است که گیگابایت آن را به رنگ سفید طراحی و از بقیه شکاف‌ها متمایز ساخته است.

پشتیبانی از پروفایل نسل سوم XMP رمهای DDR5 تا فرکانس بالای 6200Mhz از جمله خصوصیات خوب این مادربرد میان رده است.

گیگابایت برای رسیدن به این فرکانس بالا، تمام سطح مدار چاپی منطقه بین پردازنده و رم را به صورت ایزوله طراحی کرده است.

گیگابایت همچنین در زمینه تقویت درگاه‌های رم از آرمور مخصوصی بهره گرفته است تا طول عمر کلی اسلاتهای رم و استحکام آنها را چند برابر کند.

برای اورکلاک راحت تر و همچنین دستیابی به فرکانس‌های بالاتر، گیگابایت با طراحی مدار اختصاصی برای تغذیه رگلاتوری رمهای DDR5، امکان آزاد سازی ولتاژ و همچنین رسیدن به زمان تاخیر کمتر را برای کاربر فراهم کرده است.

از جمله خصوصیات جالبی که گیگابایت همراه این مادربرد عرضه میکند، امکان اورکلاک رمهای DDR5 از فرکانس پایه 4800Mhz به 5000Mhz تنها با یک کلیک از طریق بایوس است.

چهار اسلات M.2 برای بر روی این مادربرد قرار دارد که می‌توان با اتصال سه درایو SSD PCIe Gen.4 X4 در صف بندی RAID 0، امکان دستیابی به سرعت باورنکردنیه 21000MB/s را به کاربر می‌دهد.

از جمله نقاط قوت مادربرد GIGABYTE Z690 AORUS PRO بخش مدار تغذیه آن است که شامل 16 فاز دیجیتالی 90 آمپری منحصرا برای V-Core پردازنده می‌شود.

گیگابایت بخش مدیریت کولینگ مادربرد Z690 AORUS PRO بر عهده سیستم Smart Fan 6 قرار داده است. این فن آوری با اضافه کردن تعداد سنسور‌های کنترل دما در سطح مادربرد، توانایی گسترده تر مدریت فن‌ها را برای کاربر به ارمغان می‌آورد. به لطف قابلیت Fan Stop در زمان ‌های بیکاری، و همچنین استفاده اداری از سیستم، کامپیوتری کاملا سایلنت و بی صدا را تجربه خواهید کرد.

مادربرد Z690 AORUS PRO مجهز به اتصال بی سیم Wi-Fi 6 و بلوتوث نسخه 5 است. مجموع باند‌های این نوع از Wi-Fi می‌تواند تا 2.4 گیگابیت در ثانیه سرعت داشته باشد. نسخه 5 بلوتوث نیز نسبت به نسل‌های پیشین خود، 4 برابر رنج وسیعتری را پشتیبانی ‌می‌کند.

بخش صدای مادربرد Z690 AORUS PRO گیگابایت نیز از چیپ جدید و ارتقا یافته ALC 4080 شرکت Realtek بهره می‌برد که از توانمندی‌های بیشتری نسبت به نسل‌های گذشته، برخوردار است.

با بهره گیری از معماری جدید هیبریدی اینتل، شرکت گیگابایت 2 سناریو عمده عملکرد را برای سیستم در نظر گرفته است که از طریق بایوس و تنظیم گزینه CPU Upgrade می‌توان یکی از این دو سناریو عمده را برای سیستم فعال کرد. سناریو گیمینگ، با خاموش سازی تمام هسته‌های Efficient و پایین آوردن ولتاژ ورودی پکیج به پردازنده، باعث کاهش دما و افزایش کارایی سیستم در گیمینگ خواهد شد.

همچنین در صورت عدم تمایل کاربر، می‌توان با فعال سازی تمام هسته‌ها، از نهایت قدرت و سرعت نسل جدید در تمام کارهای پردازشی، بهره برد.

جعبه و وسایل همراه:

جعبه مادربرد Z690 AORUS PRO گیگابایت تم محبوب مشکی و نارنجی برند آئوروس را دارد و مهم ترین مشخصات مادربرد در پشت آن نوشته شده است.

مجهز بودن به مدار پر قدرت 2+1+16 فازی دیجیتالی برای VRM، طراحی خنک کننده‌های حرفه‌ای، پشتیبانی از PCIe Gen.5، پشتیبانی از LAN 2.5 گیگابیتی ، Wi-Fi نسخه 6 و بلوتوث نسخه 5 از جمله ویژگی‌های مهم این مادربرد به شمار ‌می‌رود.

اقلام داخل جعبه شامل:

• چهار عدد کابل ساتا
• آنتن بلوتوث و Wi-Fi
• دفترچه راهنما و بروشور نصب
• یک عدد کابل اکستنشن ARGB
• دو عدد حسگر ترمیستور برای سنجش دما
• مبدل Q-Connector برای نصب راحت اتصالات فرانت پنل کیس

می‌شود. خیلی بهتر می‌شد اگر یک کابل اکستنشن RGB هم همراه مادربرد می‌بود. اما در کل از اقلام همراه رضایت داریم.

طراحی و امکانات سخت افزاری:

مادربرد Z690 AORUS PRO گیگابایت از نظر طراحی ظاهری کاملا جدی و حرفه ای دارد. نیمه فوقانی مادربرد را سینک خنک کننده بزرگ طوسی و نوک مدادی پوشانده که تا روی I/O پنل امتداد یافته است. در نیمه پایین مادربرد، سینک‌های سراسری برش خورده برای چهار درگاه M.2 به چشم ‌می‌خورد. نشان فالکون آئوروس هم بر روی سینک چیپست به صورت محو خودنمایی ‌می‌کند. این مادربرد در ابعاد استاندارد ATX ساخته شده است.

در بخش فوقانی، از چپ به راست، مهمترین بخش‌ها شامل ورودی دوگانه برق پردازنده، شامل یک سوکت 8 پین، و یک سوکت 4 پین است که مجموع 450 وات را برای تغذیه پردازنده فراهم می‌کند.

پس از آن دو عدد هدر 4 پین فن PWM حضور دارند که CPU FAN به رنگ طوسی و CPT OPT به رنگ مشکی هستند. در نهایت در سمت چپ تصویر اتصالات نورپردازی شامل یک خروجی 4 پین RGB و یک خروجی 3 پین ARGB ‌می‌شود.

در بالای سوکت 24 پین مادربرد، نمایشگر دیباگر و در کنار آن دکمه مینیاتوری پاور قرار دارد. در پایین سوکت 24 پین، دو هدر 4 پین برای پمپ واتر کولر و یا فن قرار دارد. در پایین آن یک جفت درگاه اتصال USB 3.0 و یک درگاه اتصال USB 3.2 Gen.2 Type C برای فرانت پنل کیس قرار دارد. این مادربرد مجهز به 4 اسلات رم DDR5 از نوع تقویت شده است که از فرکانس کاری بالای 6200 مگاهرتز و حجم 128 گیگابایت (4 ماژول 32 گیگابایتی) را پشتیبانی ‌می‌کند.

تعداد 6 عدد درگاه SATA III نیز در لبه ی سمت راست مادربرد به چشم ‌می‌خورد که برای مدریت کابل کشی راحت تر با زاویه 90 درجه طراحی شده اند. در سمت راست آنها هدر‌های مخصوص اتصال Thunderbolt قرار دارد. در سمت دیگر درگاه‌های ساتا سوییچ مینیاتوری ریستارت قرار گرفته است. سه اسلات برای نصب کارت گرافیک در اینجا حضور دارند که اولین آن به رنگ سفید از نوع PCIe Gen.5 x16 است.

در لبه پایینی مادربرد کلکسیونی از انواع اتصالات حضور دارند که از سمت راست، اتصالات فرانت پنل کیس، چهار عدد هدر 4 پین فن PWM، دکمه Q-Flash، یک جفت درگاه USB 2.0 برای فرانت پنل، هدر TPM، و مجددا اتصالات نورپردازی شامل یک خروجی 4 پین RGB و یک خروجی 3 پین ARGB در این بخش قرار دارند. در انتهای لبه پایین سمت چپ نیز اتصال Audio فرانت پنل کیس در نزدیکی چیپ صدا قرار دارد.

در بخش صوتی شاهد حضور چیپ پر قدرت Realtek ALC4080 هستیم که گیگابایت آن را در ترکیب با خازن‌های ژاپنی چمیکون و WIMA به کار گرفته است. این چیپ پرقدرت ‌می‌تواند انواع هدفون‌ها و اسپیکر‌های حرفه‌ای را تغذیه کرده و شما را از هر لحاظ نسبت به داشتن یک کارت صدای پر قدرت بی نیاز کند.

پنل پشتی مادربرد از نوع ثابت است و عملا امتداد سینک خنک کننده VRM است.

اتصالات آن شامل دو خروجی جک صوتی و یک درگاه خروجی صدای اپتیکال، درگاه 2.5 گیگابیتی LAN، تعداد چهار عدد USB 3.2 Gen.2، از نوع A و C، همچنین USB 3.1، یک درگاه DP 1.4 هم برای خروجی تصویری گرافیک مجتمع در نظر گرفته شده است. دو اتصال طلایی رنگ هم برای اتصال آنتن SMA برای چیپ وایرلس Wi-Fi6 و بلوتوث نسخه 5 قرار داده شده است. دوست داشتیم در این پنل حداقل شاهد حضور یک LAN دیگر نیز باشیم.

بخش VRM مادربرد Z690 AORUS PRO گیگابایت نسبت به مدل Z690 بسیار قدرتمند تر و فربه تر است.

بخش VRM مادربرد Z690 Aorus Pro توسط دو ورودی برق، یکی 8 پین کامل و دیگری 4 پین تغذیه می‌گردد. مجموع 450 وات از این بخش برای پردازنده فراهم است که بسیار فراتر از حداکثر نیاز پردازنده پرچمدار نسل 12 است. شرکت گیگابایت با طراحی یک مدار 19 فازی برای این مادربرد، قدرت و ثبات بسیار عالی برای پردازنده به ارمغان آورده است.

این مدار 19 فازی توسط کنترلر PWM مدل Renesas RA229131 مدیریت می‌شود. این کنترلر از جمله موفق ترین کنترلر‌ها در مهار و مدیریت پردازنده‌های نسل 12 اینتل است که توسط تمام برند‌های مادربرد سازی در مادربرد‌های High End به کار گرفته شده است. نکته حائز اهمیت برای Aorus Pro در این است که این مادربرد میان رده Z690 محسوب می‌شود، اما گیگابایت برای آن از این کنترلر گران قیمت استفاده کرده است. تعداد 16 فاز 90 آمپری از نوع Intersil ISL99390 برای تغذیه مناسب V-Core پردازنده استفاده می‌شود. به بیان دیگر، تعداد شانزده Smart Power Stage نود آمپری مجموع 1440 آمپر نیرو را برای پردازنده فراهم می‌کند که رقمی‌بسیار فراتر از نیاز غولهای نسل 12 اینتل است. به لطف این VRM قدرتمند، مادربرد Z690 Aorus Pro حتی برای رفتن زیر LN2 برای اورکلاک‌های سنگین هم مناسب است.

گیگابایت 1 فاز 60 آمپری را برای VCCGT که مخصوص گرافیک مجتمع پردازنده است، اختصاص داده، و همچنین تعداد 2 فاز 70 آمپری Dr. MOS را نیز برای بخش VCCAUX به جهت تامین نیروی لازم برای کنترلر حافظه و ارتباطات PCIe استفاده کرده است.

بیراه نگفته ایم اگر ادعا کنیم بخش اعظم هزینه تمام شده برای ساخت مادربرد Z690 Aorus Pro گیگابایت، متعلق به VRM آن است.

همانطور که پیشتر اشاره شد، مادربرد آئوروس Pro گیگابایت، مجهز به 4 درگاه M.2 است. بر اساس اطلاعات مندرج در دفترچه راهنمای مادربرد، تمام این درگاه‌ها می‌توانند پذیرای SSDهای نوع NVMe باشند. اما فقط یک درگاه M2C_SB که زیر اسلات گرافیک است قادر به پشتیبانی از SSDهای M.2 نوع SATA است. که در صورت اتصال SSD M.2 SATA به آن، تعداد 2 عدد از درگاه‌های SATA قطع خواهند شد.

نکته دیگری که می‌بایستی حتما به آن اشاره کرد، اتصال درگاه M.2 فوقانی (زیر سوکت پردازنده) و اسلات اصلی گرافیک به پردازنده است. بنابراین، این مادربرد صرفا یک اسلات PCIe Gen. 5 X16 دارد و بس. با توجه به اینکه هیچ توضیحی مبنی بر امکان اتصال SSD‌های NVMe PCIe Gen.5 در وبسایت گیگابایت نیست، می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که درگاه M.2 اس اس دی فوقانی صرفا تا حداکثر پهنای باند PCIe Gen.4 X4 پشتیبانی می‌کند.

بایوس

موردی که حتما باید به آن اشاره کنم، آپدیت بایوس است. رمهای DDR5 در ابتدای مسیر سازگاری قرار دارند، از این رو، آپدیت مرتب بایوس مادربرد به سازگاری بهتر رمهای DDR5 کمک بسیاری می کند. مادربرد Aorus Pro گیگابایت هم با آپدیت بایوس، سازگاری بالاتری را برای رمهای DDR5 بوجود آورد.

در مقایسه با نسل های قبل، گیگابایت تلاش کرده است تا بایوس مادربرد های Z690 را یک پله دیگر ارتقا داده و کار با آن را برای کاربر راحت تر کند. از جمله بخش های جدید این بایوس، امکان انتخاب 2 حالت Performance Mode و Game Mode برای پردازنده است. شما می‌توانید با انتخاب حالت Performance Mode بالاترین کارایی را برای پردازنده بوجود آورید. پیشنهاد میکنیم، گزینه Performance را امتحان کنید.

من حیث المجموع بایوس‌های مادربرد‌های گیگابایت نسبت به نسل‌های قبل بهینه تر شده است اما همچنان نیازمند نظم بیشتر و سازماندهی مناسب تر بخش‌ها است که امیدواریم در آینده با آپدیت‌های بیشتر، شاهد بهبود رابط کاربری آن باشیم.

نرم افزار

از جمله بخش‌هایی که در نسل جدید مادربرد‌های گیگابایت به طور حرفه ای و کاربردی، توسعه و بهینه شده است، سیستم کنترل فن و نرم افزار مرتبط با آن، Smart Fan 6 است که ضمن ارائه اختیارات بیشتر و گزینه‌های بهتر، کنترل دقیق دوران پروانه فنهای متصل به مادربرد را می‌توانید بر اساس نویز و یا دما، تنظیم کنید. سیستم مدیریت فن و خنک کنندگی گیگابایت یکی از کامل ترین و دقیق ترین سیستم‌های مدیریت فن در میان دیگر برند‌ها است و مدیریت این بخش، در این نسل به طور چشمگیری بهبود یافته است.

در بخش صوتی، در کنار رابط کاربری اختصاصی Realtek برای مادربرد گیگابایت، سیستم Dolby DTSX نیز در کنار آن کاملا فعال است و شرکت گیگابایت، کنترل صدای مادربرد را بر اساس نوع بازی شما بهینه می‌کند تا ضمن لذت بردن از کیفیت بالای صدا، فیلتراسیون صوتی بر اساس خواست شما و نوع بازی شما تنظیم شود.

در زمینه نورپردازی، گیگابایت در این نسل نیز از اکو سیستم RGB Fusion 2.0 استفاده کرده است و به مانند عملکرد مطلوب آن در نسل‌های پیشین، این بخش پاسخ دهی مناسب و مدریریت آسانی دارد. البته همیشه از افزایش افکت‌ها استقبال می‌کنیم.

معرفی سیستم تست

بررسی کارایی

ما برای تست مادربرد Z690 AORUS PRO گیگابایت از پردازنده 12900K استفاده کردیم که پرچمدار پردازنده‌های نسل 12 اینتل است. خوشبختانه این مادربرد به خوبی توانست از پس مدیریت این پردازنده بر آید و به لطف خنک کننده Cooler Master MasterLiquid PL360 Flux، بدون کوچکترین Throttle، تمام تست‌ها را با موفقیت پاس کند. از آنجایی که کنترل دمای 12900K در حالت پیش فرض خود به تنهایی کار عظیمی ‌برای کولر محسوب می‌شود، دیگر سراغ تست اورکلاک نرفتیم. در عوض، از حالت Performance Mode بایوس مادربرد گیگابایت استفاده کردیم تا کارایی بیشتری از پردازنده دریافت کنیم و حالت OC ما در تست‌ها و جدول‌های به نمایش در آمده، حالت Performance مادربرد است که از طریق بایوس فعال شده و به خوبی توانایی پردازنده را افزایش داده است.

از نظر دما همانطور که مشاهده می‌کنید، تحت لود کامل حداکثر دمای 86 درجه برای داغترین هسته 12900K با کولر FLUX کولر مستر بدست آمده است که فوق العاده محسوب می‌شود. چنین دمایی دست پخت کار مشترک کولر مستر PL360 FLUX و VRM خنک و پر قدرت Aorus Pro است. دمای VRM این مادربرد نیز در سخت ترین شرایط، به حداکثر 61 درجه رسید که در رنج متوسط و قابل قبولی قرار دارد. لازم به ذکر است در حالت Performance Mode حداکثر دمای پکیج 12900K به 91 درجه رسید که همچنان در رنج زیر 100 درجه قرار دارد و پردازنده بدون Throttle توانست به کار خود ادامه دهد.

ما پیش از این جدولی برای پهنای باند حافظه و زمان تاخیر داشتیم که به علت ارتقا از DDR4 به DDR5 در چیپست Z690 قابل استفاده نیست و تا زمانی که رمهای جدید DDR5 تهیه کنیم، وابسته به ماژولهای رمی‌هستیم که نمایندگی‌های سازنده مادربرد به جهت تست در اختیار ما قرار می‌دهند. از این رو فعلا امکان  تهیه جدول نیست. دفتر محترم شرکت گیگابایت نیز برای تست یک کیت دوال رم Geil 2X16G 5200MHz CL.34 برای تست در اختیار ما قرار داد که از ایشان تشکر می‌کنیم. همانطور که در تست AIDA64 مشاهده می‌کنید، پهنای باند رمهای DDR5 افزایش چشمگیری داشته است به طوری که فرکانس بالاترین رمهای DDR4 حداکثر بین 50K تا 60K برای خواندن و نوشتن پهنای باند داشتند، اما حالا با رمهای معمولی فرکانس 5200MHz نوع DDR5، بیش از 80K پهنای باند در اختیار داریم.

نکته دیگر تست حافظه در نسل جدید، افزایش میزان تاخیر است. پیش از این در رمهای DDR4، زمان تاخیری معمولا بین 30 تا 55 نانوثانیه در اختیار داشتیم، اما حالا شرکت اینتل برای پشتیبانی از فرکانس‌های بالا، تاخیر را حسابی بالا برده است و با تاخیر حدود 70 نانوثانیه روبه رو هستیم. بدیهی است هرچه فرکانس بالاتر رود، با ثابت نگهداشتن تایمینگ، زمان تاخیر کاهش پیدا خواهد کرد.

نکته آخر، بحث 4 کاناله بودن پیکربندی رمهای DDR5 است. بله دوستان، تعجب نکنید، رمهای DDR5، به علت اینکه هر ماژول با 2 کانال 32 بیتی به پردازنده مرتبط می‌شود، با دو عدد رم DDR5 پیکر بندی سیستم شما 4 کاناله تشخیص داده می‌شود و این بسیار عالی است. رمهای DDR4 هر ماژول فقط یک راه ارتباطی 64 بیتی داشت. به همین علت دو کاناله پیکر بندی می‌شد. این اولین بار است که با 2 ماژول رم می‌توان پهنای باندی معادل رمهای 4 کاناله را در سیستم‌های Mainstream تجربه کرد.

و نکته آخر اینکه، رمهای DDR5 مجهز به سیستم تصحیح خطای ECC هستند، و این موضوع به آنها کمک می‌کند در حجم‌های بیشتر نسبت به رمهای DDR4، بدون خطا کار کنند.

حال مابقی تست‌ها را برای شما قرار می‌دهیم، با این توضیح که، این اولین تست ما از نسل 12 اینتل است و در کلیه جداول، این مادربرد در کلاس خودش، در صدر جدول قرار گرفته است.

نتیجه گیری

مطابق هر سال، در اولین بررسی از مادربرد‌های نسل جدید، در ابتدای بخش نتیجه گیری، نظرم را در رابطه با پردازنده‌های جدید خدمت شما دوستان می‌دهم. بنابراین اول سراغ پردازنده 12900K می‌رویم. بی شک این پردازنده بهترین تولید اینتل در چهار پنج سال اخیر به شمار می‌رود. قدرت بهتر، کارایی بالاتر، توانمندی مثال زدنی در بخش رندر و قدرت بی رقیب در بخش گیمینگ، همه از ویژگی‌های خوب نسل 12 است. رمهای DDR5 و همچنین ویندوز 11 نیز، از دیگر مولفه‌های جدید این نسل به شمار می‌رود. اما دوستان، وقتی یک مرتبه همه چیز جدید می‌شود، شانس اینکه به موارد غیر مترقبه برخورد کنید زیاد خواهد بود. برای مثال بحث سازگاری با رمهای DDR5، یک مبحث کاملا جدی است. حتما قبل از استفاده از سیستم خود، بایوس مادربرد را به روز رسانی کنید.

بحث بعدی ویندوز 11 است، اگرچه این نسخه از سیستم عامل مایکروسافت رسما ارائه شده، اما هنوز راه درازی را برای تکامل و رفع باگهای نرم افزاری در پیش دارد. از این رو، اگر از نظر نرم افزاری به مشکل برخورد کردید، پیشنهاد می‌کنیم فعلا از ویندوز 10 استفاده کنید تا موارد ناهماهنگی نرم افزاری رفع شود. در کل، برای تمام دوستانی که می‌خواهند کامپیوتر جدید تهیه کنند، خرید سیستم مجهز به نسل 12 اینتل، حتما توصیه می‌شود.

برگردیم به سراغ مادربرد موضوع بررسی. کار با مادربرد Z690 Aorus Pro گیگابایت بسیار لذت بخش و راحت بود. بایوس سر راست، آپدیت آسان، در دسترس بودن تمام گزینه‌های حیاتی مانند فعال سازی XMP و تنظیم حالات Performance و Game Mode.

از بابت طراحی ظاهری، به شخصه خیلی موافق استفاده از رنگ طوسی برای سینک‌های خنک کننده نیستم اما ترکیب کلی و رنگ آمیزی طوسی و مشکی مادربرد Z690 Aorus Pro، جذابیت خاصی را به آن داده است. این مادربرد بسیار سنگین است چرا که اجزای همه ی سینک‌ها، تماما فلزی است. کیفیت سینک‌های به کار رفته در آن نیز کاملا از روی تصاویر مشخص است.

گیگابایت فقط به روی کار نپرداخته، بلکه در زیر سینک‌های ضخیم حافظ‌های M.2، شاهد به کارگیری زیر ساخت خنک کننده مناسب برای زیر SSDها هستیم. همه می‌دانیم حافظه‌های SSD نوع PCIe Gen.4 بسیار داغ هستند و به شدت نیازمند مادربرد‌های اینچنین خنک برای عملکرد طبیعی خود.

مادربرد Z690 Aorus Pro گیگابایت یک گزینه ایده آل برای رفتن به نسل 12 اینتل است. اولا قیمت به نسبت مناسبی دارد. در بازار‌های جهانی به قیمت 330 دلار، و در ایران حدود 11 میلیون تومان و مدل DDR4 آن به قیمت 10.5 میلیون تومان با ضمانت 3 ساله آواژنگ در بازار موجود است. البته این قیمت‌ها نوبرانه است و به احتمال زیاد در آینده متعادل تر خواهد شد. نکته بعدی، امکانات مطلوب و مناسبی است که این مادربرد در این رنج قیمتی در اخیتار شما قرار می‌دهد.

ارتباط بی سیم Wi-Fi 6E، بلوتوث نسخه 5.2، چهار اسلات M.2،  تعداد زیادی درگاه USB 2.0، USB 3.2 Gen.1، USB 3.2 Gen.2×2، و همچنین ارتباط 2.5 گیگابیتی LAN اینتل، از جمله ی آنهاست. از بابت رم نیز، می‌توان با خیال راحت از رمهای DDR5 با فرکانس 6400MHz نیز بر روی این مادربرد بهره برد.  

بخش صوتی کاملا نسبت به مدلهای Z590 ارتقا یافته، و شما از کیفیت صوتی عالی با خروجی 120dB در پشت مادربرد می‌توانید بهره ببرید. توانایی میکروفون نیز از 92dBi به 110dBi ارتقا یافته است.

گیگابایت اگرچه در سطح مادربرد از نورپردازی محدودی استفاده کرده است، اما وجود 2 خروجی برای RGB، و 2 خروجی برای A-RGB، حکم را بر دوستاران نورپردازی‌های رنگی تمام کرده است.   

تنها انتقاد ما به این مادربرد، بحث دسترسی دشوار به ضامن جداسازی گرافیک از اسلات است. پس از جاگذاری کارت گرافیک، دیگر با انگشت نمی‌توان ضامن آن را جدا کرد و  حتما می‌بایستی از پیچ گوشتی برای جداسازی بهره گرفت. دوستانی که کار فنی با پیچ گوشتی انجام نداده اند ممکن است نتوانند درست ضامن را جدا کننده و یا خدای ناکرده با اعمال فشاری زیاد، به سطح مادربرد آسیب زنند. این مشکل در نسل پیشین هم بود، امیدواریم گیگابایت در نسل‌های آتی فکری به حال دشواری دسترسی راحت به ضامن جدا سازی کارت گرافیک از مادربرد کند.

در پایان، ضمن تشکر از دفتر محترم گیگابایت برای در اختیار قرار دادن این مادربرد به جهت تست، با توجه به امتیازات خوبی که در تست‌ها شاهد بودیم، و همچنین عملکرد مناسب این مادربرد در تمام تست‌ها، امکانات خوب آن در رنج قیمتی مناسب، و کیفیت مطلوب ساخت، و تجهیز آن به مدار تغذیه پر قدرت برای پردازنده، به ترتیب، نشان پیشنهاد شده توسط سخت افزار، نشان بیشترین ارزش خرید، و نشان منتخب گیمر‌ها را به آن اهدا می‌کنیم.

چه شما نسخه DDR5 این مادربرد را تهیه کنید، چه نسخه DDR4 مطمئن باشید، این یکی از بهترین محصولات گیگابایت برای چیپست Z690 است و از خرید خود راضی خواهید بود. حداقل، ما که از عملکرد و کیفیت آن، خیلی راضی بودیم.