آشنایی با نکات ضروری که برای خرید پاور مناسب باید به آن ها توجه کرد

امروزه پاور ها و منبع تغذیه کامپیوتر، پیشرفت‌های زیادی کرده‌اند و برای خرید آن‌ها باید نکاتی را در نظر گرفت. پاورهای امروزی دیگر صرفا یک توان برق ساده را ارائه نمی‌دهند، بلکه این محصولات با برخورداری از بُردها، قطعات باکیفیت، خنک‌کننده، میکروکنترلرها و قابلیت‌های محافظتی و ارائه درگاه‌های مخصوص، نسب به دهه‌‌ گذشته پیشرفت زیادی را شاهد بوده‌اند. در همین زمینه برای خرید پاور مناسب که نیازهای کاربر و سیستم او را برطرف کند نکاتی باید در نظر گرفته شود که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

توان الکتریکی برحسب وات

اساسی‌ترین مفهوم در یک منبع تغذیه همان کار اصلی یعنی ارائه توان الکتریکی است که باید به صورت مناسب ارائه شود. وات نشان دهنده قدرت پاور در این زمینه است و در همین راستا توان اسمی پاور با توان واقعی آن شاید مقداری متفاوت باشد. یک منبع تغذیه خوب توان الکتریکی تبلیغ کرده را باید به صورت پیوسته ارائه کند، اما برخی پاورها با ارائه توان اسمی خود فقط پیک وات قابل ارائه را معرفی می‌کند و این نوع پاور شاید همیشه نتواند توان مناسب را در همه‌ی زمان‌ها ارائه دهد.

قابلیت‌های پاور و استانداردهای پشتیبانی کننده می‌تواند به کاربر برای قضاوت در مورد خرید و یا عدم خرید منبع تغذیه مورد نظر کمک کند. در ادامه توضیح دقیق‌تری در خصوص توان الکتریکی متناوب و پیک خروجی ارائه می‌شود.

توان الکتریکی پیوسته (Continuous Rated Power) نشان دهنده مقدار توان الکتریکی منبع تغذیه برحسب وات است که می‌تواند به صورت دائم تحت هر دما و ولتاژی ارائه دهد. به طور کلی برچسب کالا در این بخش شامل مقررات ایمنی نیز می‌شود، بنابراین باید توان خروجی منبع تغذیه برحسب مقدار توان کلی برحسب وات (total rated output power) ارائه شود.

اما در نقطه مقابل پیک توان خروجی وجود دارد و این یعنی توان الکتریکی که پاور در مدت کوتاهی معمولا کمتر از 10 میلی ثانیه قبل از راه‌اندازی مکانسیم حفاظتی ارائه می‌دهد. به طور کلی حداکثر توان خروجی یک منبع تغذیه به گونه‌ای طراحی می‌شود که 1.3 برابر توان الکتریکی پیوسته و دایئم آن باشد، با این حال برچسب محصول در بیشتر پاورها میزان این پیک خورجی را نشان نمی‌دهد.

به عنوان مثال برای منبع تغذیه‌ای با توان الکتریکی پیوسته 850 وات، پیک واتی معادل 1105 وات را می‌توان برای آن تخمین زد. در برخی پاورها توان الکتریکی پیوسته و کلی در برچسب پاور با توان اسمی کالا بر روی جعبه یکسان نیست، بنابراین هنگام خرید منبع تغذیه باید مطمئن شد که به توان کلی توجه شود.

قابلیت های محافظتی

یکی دیگر از شاخص‌های کلیدی در انتخاب منبع تغذیه بررسی عملکردهای حفاظتی آن است و باید اطمینان حاصل شود که خود پاور و قطعات کیس در زمان ناهنجاری‌های الکتریکی صدمه نبینند. در ادامه به برخی از این قابلیت‌های حفاظتی رایج خواهیم پرداخت.

محافظت در برابر ولتاژی بیش از حد مجاز (OVP)

هنگامی که جریان ورودی دچار مشکل می‌شود ولتاژ خروجی به طور غیرعادی افزایش می‌یابد، اگر ولتاژ از حد تعریف شد و مجاز بیشتر رود، منبع تغذیه‌ای با برخورداری از OVP، می‌تواند به موقع آن را قطع کند. پس از آن می‌توان با رفع ناهنجاری الکتریکی منبع تغذیه و سیستم را مجددا راه‌اندازی کرد، بنابراین از هرگونه آسیب به مادربرد و یا قطعات دیگر جلوگیری می‌شود. در تصویر زیر مشخصاتی از طرح اینتل برای ولتاژ مناسب مادربرد ارائه شده است.

محافظت از اضافه جریان الکتریکی (OCP)

هنگامی که جریان ارائه شده از حداکثر توان الکتریکی مجاز عبور می‌کند پاور بار دیگر برای محافظت از قطعات جریان را به کلی قطع می‌کند. دوباره پس از رفع ناهنجای سیستم را می‌توان راه‌اندازی کرد. قابلیت دیگر که OPP نام دارد بر مبنای توان کلی پاور است و اگر جریان برق از توان کلی یک پاور بیشتر شود بار دیگر جریان الکتریکی به طور کامل قطع می‌شود.

محافظت در برابر دمای بیش از حد (OTP)

هنگامی که دمای داخلی پاور به دلایل متعدد از جمله عملکرد ضعیف سیستم خنک کننده از تحمل آن بیشتر شود، منبع تغذیه باید به موقع برای محافظت از خود برق را قطع کند. با برگشتن دما به حالت نرمال پاور می‌تواند به کار خود ادامه دهد.

طراحی ریل منبع تغذیه و نیازمندی ها بر حسب وات

طراحی ریل منبع تغذیه به دو نوع تک ریلی و چند ریلی تقسیم می‌شود. هر طرح مزایا و کاربردهای خود را دارد و تفاوت بین چند ریلی و تک ریلی در خروجی‌های 12V+ خلاصه می‌شود. 12V+ هسته اصلی تغذیه الکتریکی سیستم کامپیوتری محسوب می‌شود و جریان مورد نیاز نسبتا بالایی نیز می‌طلبد. در همین راستا CPU، کارت گرافیک و مادربرد همه با جریان 12V+ کار می‌کنند. به طور کلی، تک ریلی یا چند ریلی بودن منبع تغذیه را می توان از جدول مشخصات آن قضاوت کرد.

تک ریلی همانطور که از نام آن مشخص است تنها یک کانال 12V+ دارد و تمام جریان از طریق این کانال به اجزای سیستمی ارائه می‌شود. با این حال مزیت طرح تک ریلی در این است که جریان مورد نیاز کلی توسط یک مدار منبع تغذیه ارائه می‌شود و به همین دلیل آمپر آن نیز افزایش می‌یابد. در طرح‌های تک ریلی و در برچسب مشخصات پاور تنها یک جریان 12V+ وجود دارد و این نشان دهنده طراحی تک ریلی پاور است.

در نقطه مقابل طراحی چند ریلی 12 ولت را به چندین کانال برای ارائه تقسیم می‌کند و همین امر نیز آمپر هر کانال را محدود می‌کند و یک دستگاه محافظ OCP روی هر کانال نصب می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هر کانال 12 ولت به دلیل جریان بیش از حد آسیب نمی‌بیند. در برچسب مشخصات پاورهای چند ریلی جریان 12V+ چندین سربرگ دارد و حداکثر آمپر و وات قابل استفاده برای هر کدام نیز نشان داده شده است.

با این حال، مهم نیست که چند کانال در نهایت وجود دارد، توان الکتریکی کلی پاور برحسب وات ثابت می‌ماند. طراحی مدار و مکانیزم حفاظتی در نهایت بر توان قابل ارائه پاور و پیک خروجی آن تاثیر می‌گذارد. به طور کلی حداکثر توان پاور قبل از فعال شدن مکانیسم‌های حفاظتی 1.3 برابر توان نامی آن است و پس از فعال شدن مکانیسم‌های حفاظتی، میزان توان به مقادیر حفاظتی OCP و OPP تعیین شده توسط هر شرکت بستگی دارد. با این حال OCP معمولا در طراحی چند ریلی بیشتر استفاده می‌شود و برای طرح تک ریلی تنظیمات OCP تقریبا مشابه OPP است.

قابلیت‌ های سفارشی سازی و طراحی ماژولار

در مجموع سه نوع طرح ماژولار برای پاورها وجود دارد که شامل تمام ماژولار، نیمه ماژولار و غیر ماژولار می‌شود. تفاوت اصلی در این سه نوع طراحی در نحوه قرارگیری کابل‌ها خلاصه می‌شود. در طرح تماماً ماژولار هیچی کابلی از داخل پاور به بیرون نیامده و دسته کابل‌ها جدا قرار گرفته‌اند و کاربر می‌تواند آن‌ها را در درگاه مخصوص نصب کند.

در طرح دیگر یعنی نیمه ماژولار بخش‌هایی از سیم‌کشی و کابل‌ها از داخل خود پاور به بیرون آمده‌اند و همچنین درگاه‌هایی جدا و اختصاصی نیز برای قطعات در نظر گرفته شده. طرح دیگر که نیز که تقریبا در سال‌های گذشته کمتر مورد استفاده قرار گرفته غیرماژولار است که تمام سیم‌کشی از داخل پاور به بیرون هدایت می‌شود و هیچ درگاهی برای کابل‌های دیگر وجود ندارد.

رتبه بندی 80 PLUS

رتبه‌بندی و گواهی 80 PLUS در چند رده مختلف ارائه می‌شود و نشان دهنده بهره‌وری و صرفه جویی مناسب در عین ارائه توان بالا است. هر چه این گواهی بالاتر باشد مانند پلاتینیوم و تیتانیوم، نشان دهنده بازدهی بالاتر انرژی و صرفه‌جویی بیشتر در مصرف برق است.

به طور کلی برای دستیابی به استاندارد بالاتر در این زمینه، سازندگان پاور باید از مواد بسیار با کیفیتی استفاده کنند. در تصویر بالا می‌توان الزمات مناسب برای بهره‌مندی از گواهی‌های مختلف در این زمینه را مشاهده کرد. در ادامه نمودار بالا نیز نشان می‌دهد که MSI میزان توان الکتریکی پاور را برای CPU و کارت گرافیک‌های مختلف به چه میزان پیشنهاد می‌کند.

• بررسی پاور ای دیتا مدل ADATA XPG CORE REACTOR 850W
• عرضه جدیدترین پاور های کامپیوتر MSI MAG در بازار ایران با گارانتی آونگ
• انویدیا به نگرانی ها در خصوص خرید پاورهای جدید برای سری RTX 40 پاسخ داد
• لیست قیمت به روز سخت افزار کامپیوتر (پردازنده، رم، مادربرد، کارت گرافیک، هارد، پاور، کیس، مانیتور و…) + مشاوره خرید