گلوگاه چیست و چگونه بفهمیم که پردازنده مرکزی عامل آن است یا کارت گرافیک؟

بازی‌های ویدویی امروزی به راحتی می‌توانند سیستم‌های کامپیوتری مدرن را از بسیاری جهات به سرحد محدودیت‌های خود برسانند. اما چگونه می‌توانیم متوجه شویم که پردازنده مرکزی یا کارت گرافیک عامل این محدودیت است؟ در ادامه این مقاله به شرح پاسخ این سوال خواهیم پرداخت.

اورکلاک چیست و چه کاربردی دارد؟

اگر کامپیوتر شخصی شما عملکرد مورد نظر را در یک بازی خاص ارائه نمی‌دهد، معمولاً – اما نه همیشه – می‌تواند به دلیل محدودیت در دو عامل بسیار تاثیرگذار باشد. یا پردازنده مرکزی شما (CPU) یا کارت گرافیک شما (GPU) دچار محدودیت در عملکرد، یا همان گلوگاه شده‌اند.

اما باید دید که چگونه می‌توان بفهمید که کدام یک از این دو جزء سخت افزاری ضروری عملکرد بازی را کاهش داده است. اما بهتر است قبل از آن بفهمیم که گلوگاه CPU یا GPU در واقع چیست و چه معنایی در عملکرد سیستم دارد.

گلوگاه پردازنده مرکزی یا CPU چیست؟

گلوگاه پردازنده مرکزی یا CPU زمانی رخ می‌دهد که کارت گرافیک شما سریع‌تر از پردازنده مرکزی کار کند. درواقع زمانی که کارت گرافیک نمی‌تواند به طور کامل از تمام پتانسیل خود استفاده کند، می‌توانید بگویید که با یک گلوگاه CPU مواجه شده‌اید. (میزان استفاده از CPU مهم نیست.)

اگر عملکرد پردازنده شما برای همگام شدن با بازی کافی نباشد، همین موضوع می‌تواند منجر به کاهش سرعت پردازش در GPU شود زیرا کارت گرافیک دیگر نمی‌تواند به صورت کاملا آزادانه به عملکرد خود ادامه بدهد. این دقیقا یک گلوگاه پردازنده مرکزی یا CPU است.

گلوگاه کارت گرافیک یا GPU چیست؟

درست برعکس مورد قبل، گلوگاه کارت گرافیک یا GPU زمانی رخ می‌دهد که کارت گرافیک شما نتواند خود را کاملا با خروجی پردازنده مرکزی هماهنگ کند. هنگامی که کارت گرافیک در تنگنا قرار بگیرد، کارت گرافیک تنها می‌تواند تصاویر کمتری را در هر ثانیه نسبت به آنچه که CPU از قبل آماده کرده بود محاسبه کند. بنابراین سیستم دیگر قادر به تحقق کامل پتانسیل گیمنیگ خود نیست. در این مورد، تنها راه پیش رو ارتقا دادن سیستم به یک کارت گرافیک جدید است.

خب، حالا چطوری بفهمیم که دچار گلوگاه پردازنده مرکزی شده‌ایم یا کارت گرافیک؟

همان‌طور که گفته شد، گلوگاه CPU زمانی اتفاق می‌افتد که کارت گرافیک کار خود را در زمان کوتاهی انجام می‌دهد که باید منتظر بماند تا پردازنده داده‌های مناسب را برای نمایش تصویر بعدی ارائه دهد. در این موارد، کارت گرافیک، هر چقدر هم که سریع باشد، نمی توان از تمام ظرفیت خود استفاده کرد.

اما دقیقاً چگونه می‌توانیم متوجه شویم که آیا یک گلوگاه CPU وجود دارد؟ تنها کافیست به صورت زیر عمل کنید:

گام اول: نرم افزار MSI Afterburner را دانلود و نصب کنید.

گام دوم: در گزینه‌های تنظیمات Afterburners، گزینه Monitoring را برای پوشش فعال کنید.

گام سوم: بازی مورد نظر خود را شروع کنید.

گام چهارم: در حین بازی به میزان استفاده از پردازنده گرافیکی روی پوشش Afterburner توجه کنید. اگر در هنگام بازی با افت فریم یا لگ‌های ناگهانی مواجه شوید، باید اثر آن را در نمونه مانتیورینگ فعالیت کارت گرافیک خود نیز مشاهده کنید، که به وضوح نشان‌دهنده‌ی توان کم پردازنده گرافیکی شما برای اجرای بازی مورد نظر است.

می‌توانید از اطلاعات بارگیری پردازنده گرافیکی برای تعیین اینکه آیا در بازی مورد آزمایشتان گلوگاه CPU یا GPU وجود دارد یا خیر استفاده کنید:

≥  95 درصد: محدودیت GPU = کارت گرافیک عملکرد را محدود می‌کند

< 95 درصد: محدودیت CPU = پردازنده مرکزی عملکرد را محدود می‌کند

به بیان ساده‌تر اگر اگر کارت گرافیک شما بین 95 تا 100 درصد از توان خود را استفاده می‌کند، پردازنده مرکزی به اندازه کافی قوی است و پردازنده گرافیکی را به خوبی پشتیبانی می‌کند. اما اگر کمتر از درصد 80 درصد توان GPU درگیر بازی باشد، به این معنی است که شما با یک گلوگاه قوی در سمت CPU خود طرف هستید.

برای برطرف کردن گلوگاه چه کاری باید انجام دهیم؟

اگر متوجه شدید که پردازنده مرکزی شما عملکرد بازی شما را محدود کرده است، در صورت امکان باید وضوح بالاتری را انتخاب کنید. در صورتی که کارت گرافیک و مانیتور شما از عهده این کار برآیند، تغییر به رزولوشن بالاتر (مانند 1440p یا 4K) تمرکز بیشتری روی GPU قرار می‌دهد. اما اگر ترفند جواب نداد، ممکن است لازم باشد پردازنده مرکزی خود را ارتقا دهید.

اما اگر ضعف شدید در کارت گرافیک، موجب گلوگاه شده است، سعی کنید ابتدا تنظیمات کیفیت گرافیکی را در بازی کاهش دهید یا حداقل جلوه‌های گرافیکی پرمصرفی مانند ردیابی پرتو یا کیفیت بافت (ray tracing & texture quality) را کاهش دهید. فعال کردن ویژگی‌های ارتقاء مقیاس تصویر مانند DLSS انویدیا، AMD FSR و XeSS اینتل نیز می‌تواند کمک کند، زیرا قبل از استفاده از نرم‌افزار برای ارتقای تصویر به وضوح مانیتور، فریم‌ها را با وضوح کمتر و سازگارتر با GPU ارائه می‌کنند. اگر این موارد نیز جوابگو نبود، می‌توانید وضوح خود را نیز کاهش دهید (به عنوان مثال از 1440p به 1080p).

و خب طبیعتا اگر تمام موارد بالا، باز هم دردی از شما دوا نکرد، باید به فکر تهیه یک کارت گرافیک جدید باشید، یک کارت گرافیک که علاوه بر پردازنده گرافیکی نسل جدید، از میزان حافظه گرافیکی مناسبی هم برخوردار باشد.

مطالب مرتبط:

• آموزش آندرولت کردن پردازنده ضریب باز در مادربرد‌های B660 و B760 اینتل
• آموزش رفع مشکلات پردازنده نسل 13 اینتل با مادربردهای سری 600
• آموزش نحوه رفع مشکلات رایج در مادربردها