بررسی مادربرد MSI B360M MORTAR

پس از چند ماه تاخیر، بالاخره شرکت های مادربردسازی بی سرو صدا مادربرد های رده متوسط و Entry Level چیپ ست سری 300 اینتل را وارد بازار کرده اند. در این میان شرکت MSI نیز به صورت هدفمند بهترین امکانات مادربرد های خود را متناسب با بودجه کاربران تحت خانواده Arsenal Gaming با چیپ ست های جدید اینتل وارد بازار کرده است. امروز در لابراتوار سخت افزار به بررسی مادربرد خوش ساخت و با کیفیت MSI B360M MORTAR می پردازیم.

چیپ ست های جدید معرفی شده از طرف شرکت اینتل در حال حاضر صرفا سازگار با پردازنده های نسل هشتم یا خانواده Coffee Lake هستند. در این میان چیپ ست B360 در رده ی متوسط، قوی تر از H310 و ضعیفتر از H370 و Z370 می باشد.

اینتل همچنین یکسری پردازنده جدید به خانواده Coffee Lake اضافه کرده است، که شاید مهمترین آنها i5 8600 و i5 8500 هستند که جای خالی فاصله ما بین پردازنده های فعلی i5 8400 و i5 8600K را پر می کنند و در رده ی پایین هم پردازنده جدید الورود i3 8300 بالاتر از i3 8100 خواهد ایستاد. پردازنده های دوست داشتنی Coffee Lake که به مانند نسل پیشین خود، 14 نانومتری ساخته می شوند، به نسبت Kaby Lake از بهینه سازی های گسترده ای برخوردار می باشند. در خانواده Coffee Lake، برای اولین بار، تعداد هسته های پردازنده های Core i7 به شش و تعداد رشته های پردازشی آن به 12 عدد افزایش یافته است. برای اولین بار حداکثر فرکانس Turbo پردازنده پرچمدار Core i7 برابر 4.7 گیگاهرتز است. میزان کش Level3 متناسب با افزایش تعداد هسته ها افزایش یافته است. برای اولین بار، تعداد هسته های پردازنده های Core i5 به شش عدد افزایش یافته است. برای اولین بار پردازنده های Core i3 تعداد 4 هسته ی واقعی خواهند داشت. موارد فوق، در کنار افزایش فرکانس پایه رم به 2666 مگاهرتز برای Core i7 و Core i5، نشان از افزایش قدرت تصاعدی هشتمین نسل از پردازنده های Core i اینتل در رده ی Mainstream است. امروز برای بررسی مادربرد B360 Mortar شرکت MSI پردازنده ی i5 8600K را در اختیار ما قرار داد. اگرچه پسوند K این پردازنده خبر از ضریب باز بودن آن می دهد، اما چیپست B360 هیچ امکانی برای اورکلاک ندارد و در نهایت می توان از قدرت پیشفرض 8600K روی این مادربرد استفاده کرد. حداکثر فرکانس مورد پشتیبانی در چیپ ست B360 نیز برابر 2666 مگاهرتز است که رمها در این فرکانس به صورت دستی ست شده اند.

معرفی، نمای بیرونی و بسته بندی

جعبه مادربرد تم مشکی نوک مدادی دارد. در مورد اطلاعات پشت و روی جعبه می توان به پشتیبانی از فن آوری Mystic Light، DDR4 Boost، Steal Armor برای اسلات های گرافیک، دو اسلات M.2 و EZ Debug LED اشاره کرد.

اقلام داخل جعبه، شامل دفترچه راهنما، DVD درایور ها، پنل پشت مادربرد، دو عدد کابل SATA 6G، و بج MSI می باشد. شرکت MSI از قراردادن موارد اضافی غیر ضروری پرهیز کرده است تا قیمت مادربرد را مناسب نگاه دارد.

مادربرد MSI B360M MORTAR در ابعاد M-ATX ساخته شده است. از امکانات این مادربرد مجهز به چیپ B360 می توان به چهار اسلات رم DDR4 که در مجموع 64 گیگابایت رم تا فرکانس 2666 مگاهرتز را پشتیبانی می کند اشاره کرد. همچنین دو اسلات PCIE Gen.3  گرافیک که می توانند همزمان در حالت (x16/ x4) فعالیت کنند به همراه دو سوکت M.2 که می توانند تا 32GB/s سرعت نقل و انتقال داده ها داشته باشند وجود دارند. مجموع 3 عدد هدر PWM/DC مخصوص فن کیس، یک هدر برای فن پردازنده، مجموع دو درگاه USB 2.0، دو درگاه USB 3.1 Gen.1، یک جفت خروجی USB 3.1 Gen.2 که هر دو در I/O پنل مادربرد قرار دارد و یکی Type C و دیگری Type A است. ورودی PS/2، همچنین یک ورودی Lan گیگابیتی متصل به کنترلر Intel I219-V، چهار عدد درگاه SATA III 6G، یک عدد خروجی 12 ولت LED RGB 5050، و در انتها خروجی های تصویر Display Port و HDMI به همراه DVI مخصوص گرافیک مجتمع پردازنده که در I/O پنل مستقر می باشند همه از امکانات فراوان این مادربرد به شمار می روند.

بدون اغراق زیبایی این مادربرد مرهون کیفیت و تراش کاری فوق العاده سینک های خنک کننده ی آن است. این سینک ها از آلیاژ فلزی خنک و سنگین هستند. با برداشتن آنها به سراغ مدار تغذیه مادربرد می رویم.

آنچنان که از تصویر بر می آید، مدار تغذیه مادربرد مجهز به 2+4 فاز دیجیتالی است، که تعداد 4 فاز مسئول رگولاتوری برق رسانی به هسته های پردازنده و دو فاز مسئول رگلاتوری برق رسانی به گرافیک مجتمع می باشند. نوع این فاز ها Richtek RT3607C می باشند که هر کدام یک جفت درایور را در کنار ماسفت های SM4503NHKP و SM4337NSKP ساخت شرکت Sinopower تغذیه می کنند. این مدار توسط یک کانکتور 8 پین پاور تغذیه می شود. در بخش VRM نیز یک کنترلر PWM ساخت Richtek و دو ماسفت PK616BSA و PK632BA ساخت شرکت Nikos حضور دارند. در کل برای مادربردی در این سطح، MSI سیستم تغذیه ای قدرتمند و با خروجی های با ثبات در نظر گرفته است.

مهمترین اسلات گرافیک روی مادربرد تقویت شده توسط محافظ استیل است تا کارت های گرافیک سنگین بدون نگرانی بر روی آن نصب شوند. دو سوکت مخصوص SSD های M.2 PCIE Gen. 3 X4 در بطن مادربرد قرار دارد که از فن آوری Intel Optane پشتیبانی می کنند. لازم به ذکر است تنها خروجی RGB مادربرد در لبه ی پایین در سمت چپ قرارگرفته است که می تواند از رشته های LED RGB 5050 پشتیبانی نماید. در بخش صدا این مادربرد از چیپ Realtek ALC892 بهره می برده که البته کمی قدیمی است اما هنوز توانایی لازم را برای پاسخگویی به نیاز کاربران را دارد.

در I/O پنل مادربرد خروجی های 7.1 کاناله و Optical صدا قرار دارد. همچنین یک درگاه Lan متصل به چیپ I219-V اینتل به همراه دو درگاه USB 3.1 Gen.2، خروجی های تصویر HDMI، DP و DVI، همچنین چهار عدد USB 2.0 و یک عدد درگاه PS/2 نیز حضور دارند.

بایوس

بایوس MSI Click BIOS آنچنان که در دیگر مادربرد های High End شرکت MSI دیده ایم بسیار کاربردی و کامل طراحی شده است. بیشترین تنظیمات مهم در حالت Advanced در بخش OC حالت Expert نمایان می شود. یکی از مواردی به نظر مهم آمد، تنظیمات Sub Timing رمهاست که مرتب و به صورت جمع و جور همه در حداقل فضای ممکن قرار دارند. خود مادربرد به صورت اتوماتیک در صورت افزایش فرکانس به صورت دستی، تنظیم Sub Timing ها را تا اندازه ای خودکار می تواند انجام دهد.

معرفی سیستم تست

پردازنده Intel Core i5 8600K

از ویژگی های این پردازنده می توان به معماری ساخت 14++ نانومتری، 6 هسته پردازشی، حدکثر فرکانس کاری 4.3 گیگاهرتز، حداکثر توان مصرفی 95 وات و مقدار 9 مگابایت کش Level3 اشاره کرد. این پردازنده توسط دفتر محترم ام اس آی برای تست این مادربرد در اختیار سیستم تست قرار داده شده است.

کارت گرافیک MSI GTX 1060 ARMOR 6G OC

این کارت گرافیک با فرکانس کاری 1759 مگاهرتز، 6 گیگابایت حافظه از نوعGDDR5، حداکثر فرکانس حافظه تا 8008 مگاهرتز، رابط حافظه 192 بیتی، توان مصرفی 120 وات، یک ورودی برق 8 پین و سیستم خنک کننده کارآمد گزینه مناسبی برای گیمرها است. کارت گرافیک GTX 1060 گزینه خوبی برای کاربرانی است که می خواهند در رزولوشن 1080 پیکسل بازی ها را به خوبی اجرا کنند. این کارت می تواند در این رزولوشن حتی در حداکثر تنظیمات هر بازی، به خوبی جوابگوی نیاز شما باشد. این کارت گرافیک توسط شرکت MSI در اختیار ما قرار داده شده است.

حافظه G.Skill Trident Z

این سری از حافظه های جی اسکیل برای دست یابی به فرکانس بالا بهینه شده است. کیت مورد استفاده 2 ماژول 8 گیگابایتی DDR4 است که با فعال کردن XMP از حداکثر فرکانس کاری 3600 مگاهرتز با زمان تاخیر CL16 بهره می برد. این ماژول ها از جی اسکیل تایوان به دست وب سایت سخت افزار مگ رسیده است. با توجه به پشتیبانی چیپ B360 از حداکثر فرکانس 2666، فرکانس این رمها به صورت دستی بر روی همین میزان در بایوس در طول تست ها قرار گرفت.

منبع تغذیه GREEN GP850B-OCPT

نسل جدید پاور های پلاتینیومی خانواده Overclocking Evo شرکت گرین است. این پاور از یک ریل پرقدرت 12 ولت 70 آمپری بهره می برد، که به لطف مبدل‌ DC-DC برای ایجاد ولتاژ شاخه‌های +5V و +3.3V در بخش ثانویه، باعث تثبیت هر چه بیشتر ولتاژ شاخه‌های خروجی در این پاور می شود. امکان تحقق عملی Zero Voltage Switching در بخش ورودی این پاور به کمک توپولوژی Half-Bridge در کنار مبدل LLC Resonant ایجاد شده است تا حامل‌های EMI، RF و تلفات سوئیچینگ در ورودی کاهش یافته و بازدهی مصرف انرژی افزایش یابد. حالت Fan-Less بودن و استفاده از قطعات صنعتی برای افزایش طول عمر، فن خنک کننده با عملکرد بهینه و نویز بسیار کم از دیگر امکانات آن به شمار می رود. این پاور توسط شرکت گرین برای سیستم تست در اختیار ما قرار داده شده است.

درایو ذخیره سازی PLEXTOR M8PE

اس اس دی مورد استفاده PLEXTOR M8PE 256G با سرعت بسیار بالا به پروتکل  NVME 1.2 مجهز است و از طریق رابط PCIe Gen.3 x4 به درگاه M.2 متصل می شود. استفاده از فناوری DRAM Cache Buffer، و موتور تصحیح خطای ECC از جمله امکانات آن به حساب می آید. این حافظه دارای سرعت نوشتن 900 مگابایت در ثانیه و سرعت خواندن 2000 مگابایت در ثانیه است. اس اس دی مورد نظر توسط شرکت پلکستور برای سیستم تست دفتر مجله سخت افزار ارسال شده است.

خنک کننده Green Glacier 360-EVO

این قویترین واتر کولر شرکت پردیس صنعت سیاره سبز (گرین) است که در حال حاضر از پر فروش ترین واتر کولر های بازار ایران به شمار می رود. از جمله ویژگی های این خنک کننده می توان به استفاده از رادیاتور 360 میلیمتری آلومینیومی، استفاده از سه فن 12 میلیمتری کم صدا مجهز به LED های قرمز با طول عمر 100 هزار ساعت، واتر پمپ بلبرینگ سرامیکی قدرتمند بی صدا با طول عمر 80 هزار ساعت، واتر بلاک کاملا مسی مجهز به نمایشگر نشان دهند دمای کولانت و دور پمپ اشاره کرد. این رادیاتور برای تست توسط دفتر گرین در اختیار ما قرار داده شده است که تشکر ویژه داریم.

خمیر سیلیکون گرین GT-4 Premium

برای تست پردازنده از خمیر سیلیکن جدید گرین GT-4 Premium استفاده کردیم. این خمیر سیلیکن با ضریب انتقال حرارت  5.0W/m.K، قابلیت استفاده در پردازنده و کارت گرافیک را در دامنه دمایی منفی 40 تا 240 درجه سانتی گراد، داراست. شرکت گرین با  فرمولاسیون جدید و استفاده از مواد با کیفیت این خمیر سیلیکن را برای استفاده های حرفه ای تولید کرده، و آن را در اختیار آزمایشگاه تست مجله سخت افزار قرار داده است که سپاسگذاریم.

بررسی کارایی

پیش از آغاز بررسی میدانی سیستم، ذکر دو نکته مهم است. اول اینکه برای اولین بار است که پردازنده ی 8600K در آزمایشگاه سخت افزار مورد تست قرار می گیرد بنابراین در جداول مادربرد دیگری برای قدرت سنجی مقایسه ای نداریم. از این جهت، این پردازنده به عنوان یک Core i5 در فرکانس پیش فرض خود در کلیه تست ها نمایان است و صرفا جایگاه آن را در میان دیگر پردازنده های موجود در جداول می توانید مشاهده کنید. نکته ی دوم، با توجه به پشتیبانی چیپ B360 از حداکثر فرکانس 2666 رم، مجبور به کاهش فرکانس رمهای خود از 3600 به 2666 شده ایم که این امر باعث کاهش امتیازات رم می شود و حتی در تست های رندر هم تاثیر منفی بر روی امتیاز پردازنده خواهد داشت. منطقا برای استفاده از حداکثر توانایی پردازنده ی 8600K می بایستی از مادربرد های Z370 استفاده کرد. به هر حل، به سراغ اولین تست های قدرت پردازشی می رویم:

امتیاز این پردازنده در سه تست 3D Mark Time Spy، Passmark و GEEKBENCH، از اینجهت جالب توجه است که می تواند 7700K را پشت سر بگذارد. در حال حاضر 7700K به عنوان Core i7 گران قیمت از 8600K از خانواده ی Core i5 است اما نتایج این تست ها نشان می دهد 8600K می تواند قویتر از 7700K باشد بنابراین اگر دوستانی می خواهند سیستم جدید تهیه کنند، و بین پرچمدار i7 از نسل Kaby Lake و پرچمدار i5 از نسل Coffee Lake دو دل هستند، پیشنهاد ما 8600K است.

 در تست سرعت فشرده سازی و استخراج 7-Zip نیز 8600K همپای 7700K قرارگرفت.

تست کش و عملکرد رمهای سیستم بر روی چیپ B360 در جداول AIDA 64 فوق نشان داده شده است، با تکرار این نکته که این سیستم در فرکانس 2666 این نتایج را ثبت کرده است، اگر مادربرد Z370 داشتیم، قطعا در این تست ها 8600K می توانست 7700K را نیز پشت سر بگذارد.

تست PCMARK 10 که یکی از جامع ترین و جدید ترین تست های شرکت فنلاندی Future Mark است، شامل بررسی و سنجش چهار بخش، عملکرد پردازشی پایه ای، اداری، رندرینگ و تبدیل های ویدیویی می شود. به نوعی تست ترکیبی از عملکرد کلی سیستم را مقایسه می کند.

در تست های Unigine Superposition و بنچمارک بازی Final Fantasy می توانید قدرت این سیستم را در جداول فوق مشاهده کنید.

در تست 9 عنوان بازی، نتایج بدست آمده از 8600K تقریبا با 8700K برابر است و در اغلب بازی ها بیش از 60 فریم را با سنگین ترین تنظیمات در دقت Full HD تجربه کردیم.

به سراغ تستهای تبدیل ویدیویی X265 و HEVC می رویم که از جمله معروفترین تست ها در این زمینه است. نتیجه تست 8600K در اینجا نیز بالاتر از 7700K ایستاد.

و در پایان بررسی فنی، در بحث رندرینگ و نرم افزار های مهندسی مثل V RAY،Fry Render، و تست CINEBENCH، پردازنده 8600K در جایگاهی بهتر از 7700K قرار دارد. به نظر می رسد برای سیستم تست ما نیز، وقت ارتقا از 7700K فرا رسیده است.

نتیجه گیری:

همیشه مادربردهای رده های پایین بیشترین سهم از فروش را نصیب شرکت های مادربرد سازی می کند. شرکت MSI نیز به خوبی می داند دعوای اصلی بازار بر سر همین بخش است. برای جذب کاربران و اقبال آنها به B360 شرکت MSI از چند جهت مادربرد B360M Mortar را تقویت کرده است.با توجه به محدودیت Lane های چیپ B360، در اغلب مادربرد های B360 کمتر شاهد پهنای باند X4 برای هر دو درگاه M.2 به صورت همزمان هستیم. اغلب B360 ها دو درگاه M.2 را دارند اما یکی از آنها با پهنای باند X2 فعالیت می کند. ولی در مادربرد B360M Mortar ما با دو درگاه M.2 مواجه هستیم که همزمان می توانند در حدکثر پهنای باند PCIE 3.0 X4 فعالیت کنند.مطلب بعدی که در بحث اتصالات به روزتر می باشد، روی B360M Mortar یک جفت درگاه USB 3.1 Gen.2 در پنل پشتی مادربرد، یکی Type A و دیگری Type C قرار دارد. و یک درگاه دیگر USB 3.1 Gen.2 نیز به صورت اتصال برای کیس در کنار سوکت 24 پین مادربرد قرارگرفته است. بنابراین تعداد کانکتور های به روز USB 3.1 Gen.2 این مادربرد قابل توجه است.در مبحث اهمیت به استحکام بخشی به اسلات کارت گرافیک، MSI بر روی اسلات اصلی از فن آوری مقاوم سازی Steel Armor بهره برده است. همچنین MSI از فن آوری Core Boost استفاده کرده تا با قدرتمند سازی پردازشی هسته ها توانایی سیستم بالاتر رود. البته برای تست این موضوع نیازمند تست بر روی دیگر مادربرد ها هستیم تا صحت این موضوع خود را در تست ها نمایان کند.نکته ی دیگری که بایستی عنوان کرد، اهمیت استفاده از سینک های خنک کننده با کیفیت و سنگین است که به عمر و دوام مدار تغذیه B360M Mortar کمک شایان خواهد کرد.این مادربرد با قیمت 100 دلار در بازارهای جهانی به فروش می رسد و امید آن میرود با قیمتی حدود 500 هزار تومان در بازار ایران نیز موجود شود. با توجه به موارد فوق، سایت سخت افزار، نشان خرید ارزشمند را به این مادربرد اعطا می کند.