در روز چهارشنبه، شرکت OpenAI دو نسخه تازه از مدل های هوش مصنوعی شاخص خود را با نام‌های GPT-5.1 Instant و GPT-5.1 Thinking منتشر کرد؛ نسخه‌هایی که اکنون در ChatGPT دردسترس هستند. این شرکت، مدل‌های جدید را با زبانی انسان‌گونه معرفی کرده و مدعی است که این مدل‌ها «گرم‌تر، گفت‌وگومحورتر و دقیق‌تر در پیروی از دستورها» عمل می‌کنند.
این انتشار، پس از موجی از نارضایتی‌ها در اوایل سال میلادی جاری صورت گرفته است؛ زمانی که کاربران از بیشازحد خوش‌بین و چاپلوس‌بودن نسخه‌های قبلی شکایت داشتند. در مقابل، برخی دیگر نیز به‌شدت از تغییرات OpenAI در سبک خروجی پیش‌فرض GPT-5 انتقاد کردند، به‌ویژه پس از مطرح‌شدن چند پرونده قضایی درباره خودکشی کاربران.
اکنون این شرکت در معرض بررسی دقیق حقوقی و نظارتی قرار گرفته که می‌تواند آینده فعالیتش را تهدید کند. در چنین فضایی، دیگر مانند گذشته نمی‌توان صرفاً یک مدل جدید معرفی کرد، چند عدد و رقم ارائه داد و مسیر را دنبال کرد.
مشخصات مدل GPT-5.1
با این حال، خلاصه معرفی چنین است: مدل GPT-5.1 Instant نسخه سریع‌تر و پیش‌فرض ChatGPT برای بیشتر کارها خواهد بود، در حالی‌که GPT-5.1 Thinking یک مدل شبیه‌سازی‌شده برای استدلال و حل مسائل پیچیده‌تر محسوب می‌شود.
OpenAI ادعا می‌کند که هر دو مدل در آزمون‌های فنی مانند ریاضیات و کدنویسی (از‌جمله در ارزیابی‌های AIME 2025 و Codeforces) عملکرد بهتری نسبت به GPT-5 دارند.
اگرچه بهبود در معیارهای عملکردی می‌تواند نظر برخی کاربران را جلب کند، مهم‌ترین تغییر در مدل GPT-5.1 به شیوه ارائه و تجربه کاربری آن بازمی‌گردد. شرکت اعلام کرده که کاربران خواهان مدل‌هایی با سبک‌های ارتباطی متنوع بسته به نوع کار بوده‌اند. بنابراین اکنون هشت سبک از پیش‌تعریف‌شده ارائه شده‌اند: حرفه‌ای، دوستانه، صریح، شوخ‌طبع، کارآمد، بدبین، نرد (اهل فناوری) و گزینه پیش‌فرض.
این تنظیمات، دستورهای ورودی مدل را تغییر می‌دهند تا لحن و شخصیت متفاوتی شبیه‌سازی شود، اما توانایی‌های فنی مدل در همه حالت‌ها یکسان باقی می‌مانند. افزون بر این، نسخه GPT-5.1 Instant به قابلیتی با نام «استدلال تطبیقی» (adaptive reasoning) مجهز شده است؛ ویژگی که به مدل امکان می‌دهد تشخیص دهد چه زمانی نیاز است برای درک بهتر پرسش، زمان پردازش بیشتری صرف کند.
قرار است انتشار این مدل‌ها طی چند روز آینده به‌صورت تدریجی انجام شود؛ ابتدا برای مشترکان پولی و سپس برای کاربران رایگان. طبق گفته OpenAI، هر دو مدل GPT-5.1 Instant و GPT-5.1 Thinking تا پایان همین هفته به API شرکت نیز افزوده خواهند شد. در رابط API، نسخه سریع‌تر با نام gpt-5.1-chat-latest و نسخه تحلیلی با نام GPT-5.1 دردسترس خواهند بود و هر دو از استدلال تطبیقی پشتیبانی می‌کنند. مدل‌های قدیمی‌تر GPT-5 نیز به مدت سه ماه برای مشترکان پولی در بخش «مدل‌های قدیمی» باقی می‌مانند.
OpenAI تأکید کرده که می‌خواهد کاربران را در تصمیم‌گیری آزاد بگذارد تا بتوانند خروجی مدل‌ها را مقایسه کنند و به‌مرور خود را با تغییرات وفق دهند. همچنین وعده داده که در آینده، دوره توقف پشتیبانی هر مدل را با اطلاع‌رسانی شفاف و از پیش اعلام کند. هم‌زمان، این شرکت کارت سیستم GPT-5.1 را نیز منتشر کرده که در آن رویکرد ایمنی مدل تشریح شده است.
در جستجوی تعادل
در یادداشتی که همان روز چهارشنبه منتشر شد، فیجی سیمو، مدیر بخش اپلیکیشن‌های OpenAI، نوشت که هدف شرکت این است که «chatgpt حالتی شخصی‌تر داشته باشد و با هر کاربر به شکلی تعامل کند که برای او مناسب‌تر است. او توضیح داد که وجود بیش از 800 میلیون کاربر فعال، دوران طراحی یک نسخه واحد برای همه را به پایان رساند. سیمو نوشت: کاربران ChatGPT را به‌صورت‌های گوناگون تجربه می‌کنند؛ برخی پاسخ‌های مستقیم و بی‌طرفانه می‌خواهند و برخی دیگر ترجیح می‌دهند لحن خروجی متفاوتی داشته باشد.
گزینه‌های شخصیتی از پیش‌تعریف‌شده با تزریق دستورهای خاص به درون «پرامپت سیستمی» کار می‌کنند تا مدل، قبل از تولید هر پاسخ، با لحن متفاوتی فکر کند. OpenAI گفته است که گزینه‌های «بدبین» و «نِرد» از نسخه‌های پیشین همچنان در بخش شخصی‌سازی باقی خواهند ماند.
برای کاربرانی که کنترل دقیق‌تری بر خروجی‌ها می‌خواهند، OpenAI در حال آزمایش ویژگی‌هایی است که امکان تغییر جزئیات رفتاری مدل مانند میزان اختصار پاسخ‌ها یا دفعات استفاده از ایموجی‌ها را فراهم می‌کند. همچنین، ChatGPT می‌تواند در طول مکالمه، در صورت تشخیص الگوی خاصی در درخواست‌ها، پیشنهاد دهد که این تنظیمات به‌روزرسانی شوند. طبق گفته شرکت، تغییرات شخصی‌سازی اکنون به‌صورت هم‌زمان در تمام چت‌ها و حتی گفتگوهای درحال انجام اعمال می‌شوند.
سیمو در یادداشت خود درباره تعادل میان شخصی‌سازی و دقت پاسخ‌ها نیز هشدار داد. او نوشت: اگر شخصی‌سازی بیشازحد انجام شود، ممکن است فقط دیدگاه‌های کاربر را تقویت کند یا صرفاً همان چیزی را بگوید که او دوست دارد بشنود. او این وضعیت را به ویرایش ویژگی‌های یک همسر برای همیشه موافقت‌کردن تشبیه کرد و افزود: بهترین افراد در زندگی ما کسانی‌اند که گوش می‌دهند و سازگار می‌شوند، اما در عین حال ما را به چالش می‌کشند و باعث رشد ما می‌شوند
این نگرانی درباره شخصی‌سازی افراطی صرفاً فرضی نیست. در سالی که پر از اتهامات مربوط به تأثیر چت‌بات‌های هوش مصنوعی بر خودکشی کاربران و وابستگی‌های عاطفی غیرواقعی بوده، OpenAI اخیراً پژوهشی در زمینه ایمنی منتشر کرده که نحوه مواجهه با افرادی را توضیح می‌دهد که به‌طور ناسالم به چت‌بات‌ها دلبستگی پیدا می‌کنند. این شرکت اعلام کرده که چنین مواردی نادر است، اما برای درک بهتر مرز «تعامل سالم با هوش مصنوعی»، با شورای مشورتی متخصصان و روان‌درمانگران همکاری می‌کند.
با این حال، ریشه اصلی مشکل در این بوده که ChatGPT همچنان وانمود می‌کند انسان است؛ شخصیتی ثابت که شما را می‌شناسد و ترجیحاتتان را یاد می‌گیرد. این مدل نقش احساسات انسانی را بر عهده می‌گیرد و تظاهر می‌کند که شما را درک کرده و با احساستان همدلی دارد، موضوعی که می‌تواند دوباره کاربران را به همان موقعیت‌های دشوار گذشته سوق دهد.
شرکت OpenAI اکنون در موقعیتی ظریف و پرخطر قرار گرفته است. وقتی خروجی ChatGPT بیشازحد خشک و ماشینی می‌شود، برخی کاربران اعتراض می‌کنند و زمانی که مدل‌ها بیش از اندازه گرم و صمیمی رفتار می‌کنند، کارشناسان درباره خطرات احتمالی برای کاربران آسیب‌پذیر هشدار می‌دهند. افزودن گزینه‌های شخصیتی متنوع در مدل GPT-5.1 تلاشی است برای ایجاد تعادل میان این دو قطب متضاد و پاسخ‌گویی به کاربران با اهداف و نیازهای بسیار متفاوت؛ از برنامه‌نویسان گرفته تا کسانی که چت‌بات را به‌عنوان یک همراه مجازی می‌خواهند.
در عین حال، شرکت با یک چالش بنیادین تجاری روبه‌رو است: چگونه می‌توان مدل‌های هوش مصنوعی را آن‌قدر جذاب طراحی کرد که کاربران انبوهی را جذب کنند، بدون آنکه به وابستگی یا رفتارهای ناسالم منجر شود؟ سیمو در یادداشت خود بخشی از این نگرانی‌ها را بازتاب داد و نوشت: ما باید همواره نسبت به احتمال وابستگی بیشازحد برخی کاربران به مدل‌ها هوشیار باشیم؛ به‌ویژه وقتی این وابستگی جایگزین روابط واقعی، سلامت روان یا مسئولیت‌های فردی شود. با تکامل این فناوری و شیوه‌های نوینی که مردم برای استفاده از آن پیدا می‌کنند، بی‌تردید چالش‌های تازه‌ای پدید خواهد آمد. ساخت محصول در این مقیاس یعنی هرگز تصور نکنیم که همه پاسخ‌ها را می‌دانیم.
دیدگاهتان را بنویسید